Του Ιωάννη Σουφλή*
Είναι γεγονός ότι η χώρα εξέρχεται από μία δεκαετία σοβαρής οικονομικής κρίσης, όπου κατά τα τελευταία χρόνια η οικονομία υποστηρίχθηκε κυρίως απο τις εξαγωγές και τις τουριστικές ροές. Δεδομένης, ωστόσο, της διαμορφούμενης κατάστασης διεθνώς, οι τουριστικές δραστηριότητες είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν μία σοβαρή ύφεση, λόγω προβλημάτων μη ελεγχόμενων από τη χώρα (π.χ. θέμα πανδημίας κορωνοϊού, εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, κ.λπ.), οπότε είναι αναγκαία η προσπάθεια τόνωσης και ανάπτυξης πρόσθετων παραγωγικών δραστηριοτήτων. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εντάσσονται πλην του τριτογενούς τομέα και στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα χρειάζεται ένα επενδυτικό σοκ για να μπορέσει να επανέλθει σε υψηλούς και βιώσιμους ρυθμούς ανάπτυξης. Χρειάζεται, κυρίως, επενδύσεις σε νέα έργα (greenfield projects), που δημιουργούν νέες εγκαταστάσεις και βιώσιμες θέσεις εργασίας
Βεβαίως, στον τομέα των επενδύσεων έχουν αρχίσει να διαφαίνονται κάποιες θετικές εξελίξεις, όπως, για παράδειγμα, οι επόμενες:
- Στο Ελληνικό, παρά τη διαφαινόμενη καθυστέρηση στην αδειοδότηση του καζίνο, όλα δείχνουν πως τα έργα θα ξεκινήσουν προς τα μέσα του έτους.
- Προς υλοποίηση βαδίζουν τα σημαντικά επενδυτικά σχέδια στον ΟΛΠ, στον ΟΛΘ, στο νέο αεροδρόμιο στο Ηράκλειο, όπως και τα ενεργειακά έργα της Mytilineos, αλλά και της Motor Oil στο διυλιστήριο της Κορίνθου, ενώ πολύ περισσότερα αναμένεται να ξεκινήσουν να υλοποιούνται κατά τη διετία 2021-2022.
- Τουλάχιστον τρία μεγάλα τουριστικά projects θα προχωρήσουν αδειοδοτικά μέσα στο 2020 και θα ξεκινήσουν να κατασκευάζονται είτε μέσα στη φετινή χρονιά είτε στην επόμενη. Γενικότερα, πλήθος τουριστικών εκμεταλλεύσεων βρίσκεται σε κάποιο στάδιο αδειοδότησης
- Μεγάλα έργα αναμένονται και στον τομέα της ενέργειας, καθώς αφενός «απολιγνιτοποιείται» η ΔΕΗ (ιδιώτες σπεύδουν να καλύψουν το παραγωγικό κενό), αφετέρου οι βιομηχανίες αναζητούν τρόπους να περιορίσουν το υψηλό ενεργειακό τους κόστος.
- Σημαντικά έργα σχεδιάζονται επίσης στον τομέα μεταφοράς (υποθαλάσσιες διασυνδέσεις νησιών) και αποθήκευσης ενέργειας, ενώ το περιβάλλον των πολύ χαμηλών επιτοκίων έχει καταστήσει εκ νέου ελκυστικές τις τοποθετήσεις κεφαλαίων σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
- Τέλος, παρατηρείται μία ανάκαμψη της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί κατά την επόμενη διετία.
Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω, η πλειονότητα των επενδύσεων σχετίζεται με βασικές υποδομές και ενέργεια (άκρως απαραίτητα στοιχεία για την υποστήριξη σοβαρών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων), με τον τουρισμό και τις κατασκευές, δηλαδή δεν διαφαίνονται επενδύσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Από την άλλη πλευρά, το 70% των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 θα πρέπει να απορροφηθεί μέσα στην επόμενη τριετία, διαφορετικά θα κινδυνεύσει η χώρα να χάσει σημαντικά κοινοτικά κονδύλια. Οι κατασκευές, ο τομέας πληροφορικής και η βιομηχανία θα είναι οι περισσότερο ευνοημένοι τομείς της οικονομίας.
Είτε, λοιπόν, μέσω των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, είτε μέσω άλλων χρηματοδοτικών λύσεων (ιδιωτικός τομέας, ΣΔΙΤ, διεθνείς οργανισμοί όπως η ΕΙΒ και η EBRD, για παράδειγμα, δεδομένου ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει το τεράστιο πρόβλημα των μη εξυπηρετουμενων δανείων), είναι αναγκαίες και οι επενδύσεις σε νέες δραστηριότητες, στη βελτίωση των υφιστάμενων και στην ανάπτυξη στρατηγικών εξωστρέφειας. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, μπορούν ενδεικτικά να γίνουν τα επόμενα:
- Βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος και υποδομών υποστήριξης της οικονομικής ανάπτυξης.
- Εκσυγχρονισμός μέσω τεχνολογικής αναβάθμισης, αξιοποιώντας τις υποστηρικτικές και τις νέες τεχνολογίες για βελτίωση της παραγωγικότητας ή της ποιότητας.
- Εστίαση στα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, έχοντας ως βασικό στόχο τη διείσδυση στις παγκόσμιες αγορές.
- Μεγέθυνση των επιχειρήσεων μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και συνεργασιών, προκειμένου να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας και να αποκτήσουν την κρίσιμη μάζα που θα τους επιτρέψει να είναι ανταγωνιστικές στις παγκόσμιες αγορές.
- Επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο, αναπροσανατολισμός του υπάρχοντος προσωπικού και αναζήτηση ταλέντων που θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες προκλήσεις.
- Δυναμική επένδυση στην κυκλική οικονομία και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπου ανοίγονται παγκοσμίως σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες.
- Ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας με πολύ ταχύτερο ρυθμό.
- Μετάβαση από έναν κλάδο σε κάποιον άλλο αξιοποιώντας υφιστάμενες ικανότητες σε έρευνα και ανάπτυξη, τεχνολογία, τεχνογνωσία και ειδικές γνώσεις που υπάρχουν ήδη στην περιφέρεια ή μπορούν ν’ αποκτηθούν.
- Διαφοροποίηση μέσω συνεργειών (οικονομίες σκοπού και κλίμακας) που μπορούν να υπάρξουν μεταξύ μιας υφιστάμενης δραστηριότητας και μιας νέας, καθιστώντας την εμφάνιση μιας νέας δραστηριότητας ιδιαίτερα ελκυστική και κερδοφόρα.
Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες οι μηχανικοί της χώρας μπορούν και πρέπει να παίξουν κεντρικό ρόλο, δεδομένων των γνώσεων, της εξειδίκευσης και των δυνατοτήτων που έχουν τόσο στο επίπεδο της μελέτης, όσο και στο επίπεδο της πρακτικής εφαρμογής (κατασκευές, διοίκηση έργων, έλεγχος ποιότητας, διοίκηση επιχειρήσεων, έλεγχος παραγωγής, κ.λπ.). Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να μην λησμονείται το γεγονός ότι είναι άκρως απαραίτητη η συνεχής ενημέρωση για τις τεχνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε νέες προοπτικές και τάσεις όπως π.χ. η κυκλική οικονομία. Έτσι, οι Έλληνες μηχανικοί θα υποστηρίξουν ενεργώς τις προσπάθειες της χώρας για οικονομική ανάπτυξη και τεχνολογικό εκσυγρονισμό.
*Ιωάννης Σουφλής, Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Γενικός Διευθυντής ΣΚ ΑΙΓΙΣ
Το κείμενο αποτελεί εισήγηση του Ιωάννη Σουφλή, συντονιστή της ημερίδας με θέμα: «Ανάπτυξη και Μηχανικοί», που διοργάνωσε η ΔΚΜ την Τετάρτη 04 Μαρτίου 2020 στις 17:30 στο ΤΕΕ.
