Οδηγός: ασφάλεια εγκαταστάσεων δημοσίων κτιρίων – τι ισχύει για σχολεία

Του Χρήστου Ψήττα, Ηλεκτρολόγου – Μηχανικού MSc,

Πραγματογνώμονας, Προέδρος του Συλλόγου Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων Μηχανικών τε Δυτικής Ελλάδας (ΣΗΜΤΕΔΕ)

Οδηγός για την ασφάλεια δημοσίων κτιρίων – η περίπτωση των σχολικών κτιρίων. Οι προβλέψεις της νομοθεσίας και οι ειδικές οδηγίες των αρμοδίων υπουργείων και υπηρεσιών για πυρασφάλεια, ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, θέρμανση. Οι ευθύνες και αρμοδιότητες όλων των εμπλεκομένων. Η σημερινή κατάσταση και προτάσεις για εγγυημένη ασφάλεια των μαθητών και των δασκάλων, καθηγητών.  

Με αφορμή τα ατυχήματα που συμβαίνουν τελευταία από ηλεκτρικά αίτια σε χώρους συνάθροισης κοινού δημοσίου ενδιαφέροντος δόθηκε αφορμή για να γραφεί το άρθρο αυτό προς ευαισθητοποίηση του κοινού αλλά και των αρμοδίων για ποιοτικότερες και ασφαλέστερες εγκαταστάσεις.

Λόγω του ότι είναι αδύνατον να αναλύσουμε όλα τα δημόσια κτήρια στο σύνολό τους σε ένα άρθρο, θα πάρουμε ως παράδειγμα αυτή τη χρονική στιγμή τα σχολικά κτήρια πρωτοβάθμιας & δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε την υπάρχουσα νομοθεσία που υπάρχει – στο βαθμό που είναι αυτό εφικτό – με σκοπό την ενημέρωση του κοινού πάνω στα θέματα ασφάλειας των Η/Μ εγκαταστάσεων και τι πρέπει να πληρούν αυτές οι εγκαταστάσεις αλλά και την ευαισθητοποίηση των υπευθύνων.

Το προφίλ των σχολικών κτιρίων σήμερα έχει ως εξής:

Κατανομή σχολικών μονάδων ανά κανονιστική περίοδο ΒΔ ΟΑΣΠ-2022 (Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), το 61% των σχολικών κτιρίων κατασκευάστηκε πριν τον αντισεισμικό κανονισμό του 1985, το 41% με τους κανονισμούς που ίσχυαν από το 1985 έως το 2000, ενώ μόνο το 6% με τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό που ίσχυσε από το 2001 και μετά. Για ένα 2% των σχολικών κτιρίων, η χρονολογία κατασκευής τους παραμένει άγνωστη.

Το Υπουργείο Υγείας – Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Δ/νση Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής μας ενημερώνει για τα ακόλουθα:

Βασικές προδιαγραφές ασφάλειας κτιρίου και χώρων για την πρόληψη ατυχημάτων στο χώρο του σχολείου και λίστα ελέγχου σημείων.

Πυρασφάλεια

-Το σχολικό κτίριο πρέπει να διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας (πυροσβεστήρες, πυροσβεστικές φωλιές, αυτόματη πυρόσβεση και πυρανίχνευση) σύμφωνα με το σχεδιασμό πυρασφάλειας του σχολικού κτιρίου.

–Ο αριθμός των πυροσβεστήρων πρέπει να είναι ο προβλεπόμενος, σύμφωνα με τις διαστάσεις και τους χώρους του σχολείου.

–Οι πυροσβεστήρες πρέπει να είναι εντός ημερομηνίας ισχύος.

–Η θέση των πυροσβεστήρων πρέπει να είναι η προβλεπόμενη σύμφωνα με το σχεδιασμό πυρασφάλειας.

–Θα πρέπει να υπάρχουν οδηγίες πυρόσβεσης.

–Θα πρέπει να ορισθεί άτομο υπεύθυνο πυρασφάλειας.

–Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η δυνατότητα πρόσβασης πυροσβεστικού οχήματος στον χώρο του σχολείου.

–Οι κύριες πόρτες πρέπει να είναι ασφαλείας.

–Οι δίοδοι διαφυγής πρέπει να είναι σαφείς.

Ηλεκτρική εγκατάσταση

–Οι λαμπτήρες τοποθετούνται ψηλά για την αποφυγή αντανακλάσεων. Χρησιμοποιούνται λάμπες φθορίου σε διάταξη τέτοια που να επιτυγχάνεται διάχυτος φωτισμός.

–Οι ηλεκτρικοί πίνακες δεν πρέπει να είναι προσβάσιμοι στους μαθητές.

–Οι ηλεκτρικοί πίνακες πρέπει να διαθέτουν ρελέ ασφαλείας αυξημένης ευαισθησίας.

–Οι καλωδιώσεις πρέπει να είναι προστατευμένες. Δεν πρέπει να υπάρχουν ελεύθερα καλώδια.

–Οι πρίζες πρέπει είναι ασφαλείς και ασφαλισμένες.

Θέρμανση

–Ο τρόπος θέρμανσης μπορεί να είναι με πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.

–Η δεξαμενή πετρελαίου πρέπει να βρίσκεται σε χωριστό χώρο.

–Η δεξαμενή πετρελαίου να είναι σε καλή κατάσταση (όχι σκουριασμένη).

–Πρέπει να υπάρχει λεκάνη υποδοχής διαρροής πετρελαίου.

–Πρέπει να υπάρχει ετήσιο πιστοποιητικό συντήρησης του καυστήρα.

–Να υπάρχει κατάλληλη, πυράντοχη πόρτα στο χώρο που βρίσκεται ο καυστήρας.

–Να υπάρχει έξοδος προς ελεύθερο χώρο.

–Να γίνεται ο κατάλληλος φυσικός αερισμός του χώρου του καυστήρα.

–Nα υπάρχει βρύση.

–Ο χώρος που βρίσκεται ο καυστήρας να μην λειτουργεί και ως αποθήκη.

–Αν θέρμανση με αέριο, πρέπει να υπάρχει ανιχνευτής διαρροής αερίου.

–Να πραγματοποιείται ο έλεγχος σωληνώσεων του αερίου σύμφωνα με τις συστάσεις.

–Πρέπει να υπάρχει πυροπροστασία.

Σύμφωνα με το άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, παρ. 1 τομέας στ , αριθ. 1, όπως τροποποιήθηκε τελευταία από το άρθρο 94 του Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 τ. Α’) στην αρμοδιότητα των Δήμων και Κοινοτήτων υπάγονται «1. Η κατασκευή, διαχείριση και βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών του εθνικού συστήματος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Παιδείας και ιδιαίτερα η συντήρηση, η καθαριότητα και η φύλαξη των σχολικών κτιρίων»

Στο πλαίσιο του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, αναφορικά με τον έλεγχο των σχολικών κτιρίων της χώρας για την ασφάλεια μαθητών και εκπαιδευτικών και την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων έχουν γίνει ερωτήσεις από διάφορες παρατάξεις προς το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων για την ύπαρξη των κατάλληλων πιστοποιητικών (ΥΔΕ, Πυρασφάλειας, κλπ) για τις σχολικές μονάδες όπου στις περισσότερες δεν υπάρχουν.

Η εγκύκλιος Φ.7/74054/Δ1/15.06.20 του Υπουργείου Παιδείας διευκρινίζει ότι: «Οι Περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης και τα Στελέχη Εκπαίδευσης οφείλουν να συνεργάζονται με τους αρμόδιους φορείς (Τοπική Αυτοδιοίκηση κτλ.), ώστε με την έναρξη της σχολικής χρονιάς να έχουν διασφαλιστεί οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των σχολικών μονάδων». (Πηγή: www.especial.gr)

Σήμερα η κατάσταση έχει ως εξής:

• Χρησιμοποιούνται ως σχολεία κτίρια που σχεδιάστηκαν για άλλο σκοπό.
• Η συντήρηση είναι ελλιπής έως ανύπαρκτη κάποιες φορές.
• Η ασφάλεια δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα.
• Το προσωπικό των σχολικών μονάδων δεν είναι εκπαιδευμένο σε θέματα ασφάλειας.

Εφόσον ποτέ παραστεί ελεγκτής των Η/Μ εγκαταστάσεων σε σχολική μονάδα για την πιστοποίηση της ασφαλής χρήσης των εγκαταστάσεων αυτών δεν μπορεί να παραβλέψει την λοιπή νομοθεσία, που υπάρχει και ακολουθεί την πιστοποίηση της ασφαλής χρήσης της ως ακολούθως:

Οι Εκπαιδευτικοί Οργανισμοί (είτε ανήκουν στον Δημόσιο είτε στον Ιδιωτικό Τομέα), υπάγονται εξίσου στις σχετικές προβλέψεις του ΚΝΥΑΕ 3850/2010. Οι Οργανισμοί αυτοί οφείλουν να καλύπτουν τους εργαζόμενους τους με υπηρεσίες Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας με ισχύ όλων των υποχρεώσεων που προβλέπονται για τους εργοδότες. Ταυτόχρονα ισχύουν και όλες οι επιμέρους διατάξεις, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας. Το νομοθετικό πλαίσιο γύρω από τα απαραίτητα μέτρα σχολικής ασφαλείας συμπίπτει με αυτό των επιχειρήσεων. Οι εργαζόμενοι από τη μεριά τους, κατά κύριο λόγο έχουν αρμοδιότητες οι οποίες σχετίζονται με την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων ασφαλείας τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

Μετά από έρευνες που έγιναν παρατηρήθηκαν τα εξής:

–Οι εκπαιδευτικοί εντοπίζουν τους περισσότερους από τους συνήθεις παράγοντες κινδύνων πολύ συχνά εντός των σχολικών μονάδων.

–Το μεγαλύτερο μέρος των εκπαιδευτικών, παρουσιάζει ελλιπή κατάρτιση σε θέματα ασφάλειας και πρόληψης ατυχημάτων, ενώ φαίνεται να αγνοούν πλήρως το ρόλο του Τεχνικού Ασφαλείας στο σχολείο.

–Οι εκπαιδευτικοί θεωρούν τον εαυτό τους μη αποτελεσματικό όσον αφορά την αντιμετώπιση σχολικών τραυματισμών από σοβαρά αίτια.

–Οι νεότεροι εκπαιδευτικοί στον δημόσιο τομέα, παρουσιάζονται πιο χαλαροί αναφορικά με τα μέτρα ασφάλειας εντός των σχολικών μονάδων.

–Το λοιπό προσωπικό του σχολείου (καθαρίστριες, φύλακες, κλπ) αγνοεί σχεδόν στο μεγαλύτερο μέρος του τί μέτρα πρέπει να λάβει σε περίπτωση κινδύνου.

Η ελλιπής συντήρηση των υποδομών και οι ελλείψεις στις προδιαγραφές ασφάλειας του εξοπλισμού σε συνδυασμό με κακές πρακτικές και ελλιπή εκπαίδευση μπορεί να αποτελέσουν αιτίες ατυχημάτων ή δυστυχημάτων, πιθανότερα σε εργαστηριακούς χώρους.

Παρακάτω αναφέρουμε μια σειρά από έγγραφα του Υπουργείου Παιδείας, για το ποιος έχει την ευθύνη της μελέτης, κατασκευής και συντήρησης των σχολικών μονάδων αλλά και μικρή ανάλυση της νομοθεσίας που περιβάλλει την πρωτοβάθμια & δευτεροβάθμια εκπαίδευση όσο αναφορά την μελέτη – επισκευή – συντήρηση καθώς και υποχρεώσεων αλλά και ευθυνών.

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΩΝ, ΚΤ.ΥΠ. Α.Ε.

Σχετικά με ΑΝΕΓΕΡΣΗ-ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ- ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ

Η μέριμνα για την απόκτηση γης για σχολική χρήση, προγραμματισμό, μελέτη και ανέγερση νέων σχολικών υποδομών καθώς και για έργα συντήρησης, βελτίωσης, επισκευής των υφιστάμενων διδακτηρίων, εμπίπτει στον τομέα ευθύνης των Δήμων βάσει των άρθρων 75 παρ. Ι τομέας ΣΤ’ του Ν.3463/2006, ΦΕΚ 114/Α’ και 94 παρ.4 του Ν. 3852/2010, ΦΕΚ 87/Α’. Παράλληλα, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 132 του Ν.4199/2013, ΦΕΚ 216/Α’ και της Διαπιστωτικής Πράξης αριθμ. Δ16γ/05/483/Γ/2013, ΦΕΚ 2856/Β’, η εταιρεία «Κτιριακές Υποδομές Α.Ε.» (ΚΤ.ΥΠ. Α.Ε.), ως εκπληρούσα τους σκοπούς της συγχωνευόμενης εταιρείας «ΟΣΚ Α.Ε.» στον κλάδο των εκπαιδευτικών δομών, έχει ως συντρέχουσα αρμοδιότητα την υλοποίηση έργων σχολικής στέγης.

Σε συνδυασμό με την παρ. 12 του άρθρου 5 «Σχολική περιουσία και λειτουργία σχολείων» του Ν.1894/1990 (ΦΕΚ 110/Α/27.8.1990) σημειώνεται επίσης ότι:

«Η ευθύνη και η αρμοδιότητα για επισκευές μεγάλης κλίμακας στο φέροντα οργανισμό, στις στέγες και στις εγκαταστάσεις των σχολικών κτηρίων ανήκει στους αντίστοιχους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και, εφ’ όσον αυτοί δηλώσουν ότι αδυνατούν, ασκείται από τις οικείες νομαρχίες, οι οποίες επιχορηγούνται με τις σχετικές πιστώσεις. Οι διατάξεις της παραγράφου αυτής ισχύουν και για τα μισθωμένα διδακτήρια, με την προϋπόθεση ότι η επισκευή ή η συντήρηση θα έχει αποκλειστικό σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας των διαφόρων κτηριακών, υδραυλικών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων για την πρόληψη καταστάσεων επικίνδυνων για τη σωματική ακεραιότητα και την υγεία των μαθητών και των εργαζομένων, μετά από πρόταση του διευθυντή του αντίστοιχου σχολείου. Η έγκριση της διάθεσης της απαιτούμενης πίστωσης για το σκοπό αυτόν γίνεται με απόφαση του οικείου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, ύστερα από εισήγηση της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας»

Οι εξεταζόμενοι χώροι ή τα κτήρια για την στέγαση σχολικών μονάδων, κρίνονται ως προς την καταλληλότητά τους, βάσει των οριζόμενων από την προαναφερόμενη Υ.Α. από την αρμόδια ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ της οποίας η σύσταση αποτελεί αρμοδιότητα του δήμου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στη παρ. 4 του άρθρου 94, του Ν.3895/ΦΕΚ 87 Α’/2010. Η δε σύνθεσή της ορίζεται από το άρθρο 18 του Ν.3467/ΦΕΚ 128-Α’/2006.

Σύμφωνα και με το προηγούμενο ακόμα ΠΔ 71/88, Κανονισμός πυροπροστασίας των κτηρίων. Άρθρο 7 θα πρέπει να ισχύουν τα κάτωθι:

Παράγραφος 4.4. Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης πρέπει να τοποθετείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

-Σε κτήρια εκπαίδευσης με περισσότερους από 3 ορόφους, στις οδεύσεις διαφυγής και στους επικίνδυνους χώρους.

-Σε όλα τα κτήρια εκπαίδευσης, σε χώρους ειδικής σημασίας, ανεξαρτήτως εμβαδού και πυροθερμικού φορτίου, όπως, εγκαταστάσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών, αρχεία, βιβλιοθήκες, εργαστήρια Φυσικής – Χημείας κ.λπ.

Γ ια τα λεβητοστάσια:

-Για την αποφυγή δημιουργίας μίγματος ατμών – αέρα εντός των ορίων αναφλεξιμότητας που μπορεί να οδηγήσει σε ανάφλεξη ή αυτανάφλεξη, είναι απαραίτητος ο επαρκής και συχνός αερισμός (φυσικός ή τεχνητός) των χώρων όπου χρησιμοποιούνται εύφλεκτα υγρά.

Πυροσβεστική Διάταξη 16/2015 – ΦΕΚ 2326/Β/29-10-2015 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’

ΓΕΝΙΚΑ

Άρθρο 1 – Πεδίο Εφαρμογής

1.Οι διατάξεις της παρούσας έχουν εφαρμογή στις επιχειρήσεις εγκαταστάσεις όλων των βαθμίδων δημόσιας και ιδιωτικής εκπαίδευσης, όπως νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια, λύκεια, κολέγια, ΑΕΙ, ΑΤΕΙ, ΙΕΚ, φροντιστήρια, κέντρα ξένων γλωσσών, κέντρα δια βίου μάθησης, ωδεία, σχολές οδηγών, σχολές επαγγελματικής κατάρτισης και εργαστήρια τέχνης (όπως ζωγραφικής και γλυπτικής).

Άρθρο 5

Φωτισμός, σήμανση ασφαλείας και σχεδιαγράμματα διαφυγής

1.Φωτισμός ασφαλείας

α. Επιβάλλεται η εγκατάσταση φωτισμού ασφαλείας των οδεύσεων διαφυγής, εξόδων κινδύνου και των χώρων ανοικτής περιοχής.

β. Ο φωτισμός ασφαλείας εγκαθίσταται υποχρεωτικά και στις οδεύσεις μέχρι την τελική έξοδο κινδύνου, στις περιπτώσεις που το εκπαιδευτήριο βρίσκεται σε όροφο.

γ. Τα φωτιστικά ασφαλείας και τα φωτιστικά σώματα σήμανσης κατεύθυνσης εγκαθίστανται υποχρεωτικά, ανεξαρτήτως ύπαρξης εφεδρικής πηγής ενέργειας.

2.Σήμανση ασφαλείας

α. Επιβάλλεται η σήμανση ασφαλείας των οδεύσεων διαφυγής, εξόδων κινδύνου και του πυροσβεστικού υλικού/εξοπλισμού.

β. Η σήμανση εγκαθίσταται υποχρεωτικά και στις οδεύσεις μέχρι την τελική έξοδο, στις περιπτώσεις που το εκπαιδευτήριο βρίσκεται σε όροφο.

3.Σχεδιαγράμματα διαφυγής

Στα εκπαιδευτήρια που η κύρια χρήση τους αναπτύσσεται σε τρεις (3) ή περισσότερους ορόφους ή επίπεδα, επιβάλλεται η ύπαρξη σχεδιαγραμμάτων διαφυγής σε κάθε χώρο κύριας χρήσης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’

ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Άρθρο 6 – Προληπτικά μέτρα πυροπροστασίας

ζ. Επιμελής συντήρηση, τακτική επιθεώρηση και έλεγχος των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς.

η. Επαρκής αερισμός (φυσικός ή τεχνητός) των χώρων αποθήκευσης. α. Η τοποθέτηση σε διαδρόμους, κλίμακες, οδεύσεις διαφυγής και εξόδους κινδύνου χωρισμάτων μονίμων ή πρόσκαιρων, υλικών και γενικά κάθε αντικειμένου το οποίο μπορεί να μειώσει το πλάτος αυτών ή να εμποδίσει την ελεύθερη κυκλοφορία των ενοίκων σε περίπτωση κινδύνου.

Σύμφωνα με το Ν. 3463/2006 (Α’114) Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων.

Άρθρο 243 – Σχολικές Επιτροπές

1.Σε κάθε Δήμο ή Κοινότητα για τη στήριξη της διοικητικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων, που βρίσκονται στα διοικητικά τους όρια, συνιστώνται νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Σχολικές Επιτροπές», οι οποίες διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος και τις διατάξεις του άρθρου 5 του ν. 1894/1990 (ΦΕΚ 110 Α’), όπως κάθε φορά ισχύει.

2.Έργο κάθε σχολικής επιτροπής είναι η διαχείριση των πιστώσεων που της διατίθενται για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας των αντίστοιχων σχολείων (θέρμανσης, φωτισμού, ύδρευσης, τηλεφώνου, αποχέτευσης, αγοράς αναλώσιμων υλικών κ.λπ.), η αμοιβή καθαριστριών, η εκτέλεση έργων για την επισκευή και συντήρηση των αντίστοιχων σχολείων και του κάθε είδους εξοπλισμού τους, η εισήγηση προς τις αντίστοιχες διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τον εφοδιασμό από τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων των αντίστοιχων σχολείων με έπιπλα και εξοπλιστικά είδη και από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων με βιβλία για τις αντίστοιχες σχολικές βιβλιοθήκες, η διαχείριση των εσόδων από την ενδεχόμενη εκμετάλλευση των σχολικών κυλικείων, καθώς και η λήψη κάθε άλλου μέτρου που κρίνεται αναγκαίο για τη στήριξη της διοικητικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων.

3. Η εκτέλεση έργων επισκευής και συντήρησης σχολικών κτιρίων από τις σχολικές επιτροπές διέπονται από την 13172/24.3.1995 (ΦΕΚ 217 Β’) απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων, όπως κάθε φορά ισχύει.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Γραφείο 3ο: Έκδοσης και Εφαρμογής Πυροσβεστικών Διατάξεων και Κανονισμών

ΘΕΜΑ: «Προσδιορισμός ποινικά υπεύθυνου λόγω μη τήρησης της ισχύουσας νομοθεσίας πυροπροστασίας δημόσιων σχολικών κτιρίων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης»

ΣΧΕΤ.:

α. Το υπ’ αριθ. 80244 Φ.701.2/28.12.2018 έγγραφο της Νομικής Υπηρεσίας Α.Π.Σ. {μη προς εσάς)

β. Το υπ’ αριθ. Φ25/30824/Δ1/27.2.2019 έγγραφο της Γενικής Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (μη προς εσάς)

γ. Το υπ’ αριθ. 19144/15.3.2019 έγγραφο της Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης του Υπουργείου Εσωτερικών (μη προς εσάς) δ. Ν.3463/2006 (Α’ 114), όπως ισχύει ε. Η υπ’ αριθ. 13/2013 Πυροσβεστική Διάταξη (Β’ 1586)

1.Σε συνέχεια του {α) σχετικού αναφορικά με έγγραφο της Υπηρεσίας μας προς τα Υπουργεία Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων και Εσωτερικών, προκειμένου να μας γνωρίσουν τις απόψεις τους, για τον κατά νόμο υπεύθυνο ορθής εφαρμογής της ισχύουσας νομοθεσίας πυροπροστασίας στα δημόσια σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ύστερα από τα (β) και (γ) όμοια, σας γνωρίζουμε τα εξής:

α. Σύμφωνα με το άρθρο 75 περ. (στ) του (δ) σχετικού, στις αρμοδιότητες του Τομέα Παιδείας Πολιτισυού και Αθλητισμού των Δήμων εμπίπτουν η ανέγερση-κατασκευή, διαχείριση, συντήρηση και βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών του εθνικού συστήματος της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Παιδείας και σύμφωνα με το άρθρο 209 παρ. 4, οι μελέτες των έργων των Δήμων συντάσσονται και θεωρούνται από τις τεχνικές υπηρεσίες αυτών.

β. Όπως απορρέει από τις παρ. 1 και 4 του άρθρου 243 του (δ) σχετικού, οι Σχολικές Επιτροπές στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους μπορούν να προβαίνουν στη συντήρηση (προληπτική ή επισκευαστική), του υπάρχοντος εξοπλισμού (όπως συντήρηση-αναγόμωση πυροσβεστήρων). Οι εν λόγω Επιτροπές αποτελούν Ν.Π.Δ.Δ. που εκπροσωπούνται στα δικαστήρια και σε κάθε δημόσια Αρχή από τον Πρόεδρο του Δ.Σ. Στη διοίκηση κάθε Επιτροπής μετέχει ο διευθυντής της σχολικής μονάδας.

2Ύστερα από τα παραπάνω, ποινικά υπεύθυνοι για τη μη τήρηση των διαλαμβανόμενων στην ισχύουσα νομοθεσία πυροπροστασίας δημόσιων σχολικών κτιρίων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι κατά περίπτωση (υλοποίηση και συντήρηση-μελέτη), οι υπεύθυνοι του Τομέα Παιδείας Πολιτισμού και Αθλητισμού, των Τεχνικών Υπηρεσιών των Δήμων και οι Πρόεδροι του Δ.Σ. των σχολικών Επιτροπών.

3.Παρακαλούμε για τη μελέτη και εφαρμογή των ανωτέρω στο πλαίσιο τήρησης της ορθής διαδικασίας άσκησης των ποινικών κυρώσεων στους παραβάτες επί της ισχύουσας νομοθεσίας πυρασφάλειας.

Παρατηρήσεις 

Επισημαίνεται ότι οι τα δημόσια σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχουν υποχρέωση έκδοσης πιστοποιητικού (ενεργητικής) πυροπροστασίας, παρεχομένης όμως της δυνατότητας χορήγησης, εφόσον οι φορείς εκμετάλλευσης αυτών αιτηθούν σχετικά, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται.

Σε κάποια κτήρια σχολικών συγκροτημάτων επίσης υπάρχουν ακόμα και σήμερα καταληψίες για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η κατάληψη Δημοσίου κτιρίου, εκτός του ότι από μόνη της είναι αξιόποινη πράξη που διώκεται αυτεπάγγελτα, κάποιες φορές συνοδεύεται και από αξιόποινες πράξεις και κυρίως, από φθορές ξένης ιδιοκτησίας ή απλές σωματικές βλάβες, σε κάποιες όμως συγκεκριμένες περιπτώσεις και από διακίνηση ναρκωτικών ή άλλες αξιόποινες πράξεις. Με την κατάληψη εμποδίζουν την είσοδο στους χώρους αυτούς των κρατικών ή σχολικών ή άλλων οργάνων και γενικά όσων έχουν την ευθύνη της συντήρησης και φύλαξης των χώρων αυτών.

Αποτέλεσμα αυτού να υπάρχει μία κατάσταση η οποία δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι μπορεί να επιφέρει για την ασφάλεια της σχολικής μονάδας γενικότερα.

Καταλήγοντας, παρατηρούμε ότι ακόμα και σήμερα πολλά σχολεία – σχολικά συγκροτήματα δεν έχουν την ανάλογη προσοχή από τους υπευθύνους για την συντήρηση και εποπτεία της ασφάλειας των μαθητών και του προσωπικού. Υπάρχουν ελλείψεις πιστοποιητικών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, πιστοποιητικών καταλληλότητας, μηδαμινή εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα ασφάλειας, κλπ. Η ασφάλεια δε, τείνει να γίνει το τελευταίο πράγμα που απασχολεί τους αρμοδίους πόσο δε μάλιστα σε χώρους που φιλοξενούνται μικρά παιδιά. Πολλές φορές οι σύλλογοι γονέων ανά την επικράτεια κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου αλλά δεν εισακούγονται όσο θα έπρεπε.

Στα περισσότερα σχολικά συγκροτήματα τον τελευταίο καιρό γίνονται εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης, πράγμα πολύ θετικό και σωστό, αλλά με ταυτόχρονη τροποποίηση εγκαταστάσεων, όπου μερικές φορές δεν πληρούνται οι ασφαλιστικές δικλείδες που θέτει ο νομοθέτης για την διευθέτηση και των λοιπών μερών της εγκατάστασης με τα νέα νομοθετημένα πρότυπα ασφάλειας που ισχύουν.

Οι αρμόδιες επιτροπές των δήμων οι οποίες έχουν τον έλεγχο των παρεμβάσεων, οι διευθυντές εκπαίδευσης, οι τεχνικές υπηρεσίες των δήμων και όποιοι άλλοι υπεύθυνοι έχουν συν-ευθύνη για την διεξαγωγή παρεμβάσεων αλλά και τη φροντίδα για την εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδας, θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους με σκοπό πρωτίστως την ασφάλεια των μαθητών και του προσωπικού ως η νομοθεσία επιτάσσει.

Όλοι οι αρμόδιοι οφείλουν να ενεργούν προς το κοινό όφελος και να μην παραβλέπουν πράγματα και καταστάσεις που εγκυμονούν άμεσο κίνδυνο για δημόσια ασφάλεια. Να συνεργάζονται με τους συλλόγους γονέων αλλά και με το κεντρικό κράτος σε περίπτωση μεγάλων δυσκολιών στην αποπεράτωση των έργων και να μην ενεργούν απερίσκεπτα θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.

Κάθε νέα εγκατάσταση – τροποποίηση – κατασκευή – συντήρηση που λαμβάνει χώρα σε σχολικό κτήριο πρέπει να ελέγχεται πριν, κατά την διάρκεια αλλά και μετά την αποπεράτωσή της, ώστε να εξακριβωθεί ότι έχουν τηρηθεί όλες οι απαιτήσεις του εκάστοτε ισχύοντος Κανονισμού με βάση τα πρότυπα που ισχύουν την ίδια χρονική περίοδο.

Προτάσεις για την ασφάλεια του σχολικού περιβάλλοντος θα μπορούσαν να ήταν:

Ενημερωμένο αρχείο καταγραφής συμβάντων.

  Ο εντοπισμός και η καταγραφή των επικίνδυνων σημείων για ατυχήματα.

 Ειδικός χώρος παροχής υπηρεσιών φροντίδας σε περίπτωση ατυχήματος.

 Φαρμακείο Πρώτων Βοηθειών κατάλληλα εξοπλισμένο.

 Πινακίδες και λοιπά έγγραφα στις αίθουσες ή σε διαδρόμους με χρήσιμα τηλέφωνα εκτάκτων αναγκών.

  Σταθμοί συγκέντρωσης σχολικού πληθυσμού για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών (σεισμός, πυρκαγιά, κλπ)

  Περιοδικός τεχνικός έλεγχος της σχολικής ασφάλειας (Η/Μ εγκαταστάσεων, κλπ)

 Οι ηλεκτρικοί πίνακες να μην είναι προσβάσιμοι στους μαθητές.

 Οι ηλεκτρικοί πίνακες να διαθέτουν ρελέ ασφαλείας αυξημένης ευαισθησίας.

   Οι καλωδιώσεις να είναι προστατευμένες. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν ελεύθερα καλώδια παντού.

 Οι πρίζες να είναι ασφαλείς και ασφαλισμένες κατάλληλα.

 Οι δίοδοι διαφυγής να είναι συγκεκριμένες και με εύκολη πρόσβαση.

 Θα πρέπει να υπάρχουν οδηγίες πυρόσβεσης σε όλους τους χώρους.

 Να υπάρχει κατάλληλη πυράντοχη πόρτα στο χώρο που βρίσκεται ο καυστήρας.

  Να γίνεται ο κατάλληλος φυσικός αερισμός του χώρου του καυστήρα.

 Ο χώρος που βρίσκεται ο καυστήρας να μην λειτουργεί ως αποθήκη.

 Αν υπάρχει θέρμανση με αέριο, πρέπει να υπάρχει ανιχνευτής διαρροής αερίου με οπτικές και ηχητικές σημάνσεις.

 Να πραγματοποιείται ο έλεγχος σωληνώσεων του αερίου σύμφωνα με τις συστάσεις των ειδικών.

 Να υπάρχει υποχρεωτικά πυροπροστασία.

 Όλες οι κατασκευές να επιλέγονται με προϋπόθεση την βαριά και συνεχή χρήση τους.

 Οι πόρτες που ανοίγουν σε χώρους διάσωσης θα πρέπει να ανοίγουν στην διεύθυνση φυγής.

 Πιστή εφαρμογή των οδηγιών κατασκευαστή κάθε μηχανήματος ή συσκευής.

 Κλήση ηλεκτρολόγου ή τεχνικής υπηρεσίας αμέσως μόλις εντοπιστεί βλάβη. Κλπ.

Δυστυχώς υπάρχουν ακόμα και σήμερα σχολικά κτήρια με πάρα πολλά κενά σε θέματα ασφάλειας Η/Μ εγκαταστάσεων και συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά με τους υπεύθυνους να εθελοτυφλούν. Αρνούνται να διορθώσουν τα κακώς κείμενα, ενώ τις περισσότερες φορές έχουν ενημερωθεί για αυτά, χωρίς κανείς εξ αυτών να αναλαμβάνει τις ευθύνες του.

Εν κατακλείδι εμείς οι επαγγελματίες του κλάδου έχοντας δει πολλά φαινόμενα απραξίας των αρχών για την διευθέτηση των όποιων προβλημάτων όπου εγκυμονούν κίνδυνο για την υγεία και την σωματική ακεραιότητα των μαθητών και του προσωπικού τονίζουμε τα εξής:

• Η ασφάλεια δεν διαπραγματεύεται.
• Η ασφάλεια δεν κοστολογείται.
• Η ασφάλεια μπαίνει 1^η σε προτεραιότητα.
•  Άγνοια της νομοθεσίας δε νοείται.

Ας φροντίσουν όλοι οι φορείς να συνεργαστούν μεταξύ τους με πρώτη προτεραιότητα την άμεση επίλυση όλων των ζητημάτων ασφάλειας που υπάρχουν με σκοπό την εύρυθμη και κανονική λειτουργία των σχολικών μονάδων.