Οδοιπορικό στον Αχελώο: Καταρρέει το υδροηλεκτρικό της Συκιάς

Του Φάνη Γέμτου*

Την πικρία του μέσα από περιγραφή ενός οδοιπορικού στο εγκαταλλειμένο και καταρρέον φράγμα της Συκιάς αλλά και εκείνου της Μεσοχώρας Τρικάλων καταγράφει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Φάνης Γέμτος:

Λίγο πριν από τις εκλογές είχα τη χαρά να επισκεφτώ την Αργιθέα και την περιοχή που πρόκειται να γίνει το φράγμα Συκιάς, η τεχνητή λίμνη –ταμιευτήρας και η Σήραγγα εκτροπής.

Είχα δύο εξαιρετικούς οδηγούς, τον Τάσο Μπαρμπούτη και τον Δημήτρη Αρχοντή που τους ευχαριστώ για την ευκαιρία που μου έδωσαν να επισκεφτώ κάποια από τα ομορφότερα μέρη της Θεσσαλίας.

Ξεκινώντας από το Μουζάκι και ακολουθώντας τον δρόμο προς Άρτα οδηγήσαμε ανάμεσα σε υπέροχα τοπία με πλαγιές όλο βλάστηση και φτάσαμε κοντά στην Αλπική ζώνη. Η φύση είναι πολύ όμορφη και μου φαίνεται ότι όταν δημιουργηθεί η λίμνη το τοπίο θα είναι ομορφότερο από τη λίμνη Πλαστήρα.

 Ο προορισμός μας όμως ήταν τα έργα του φράγματος Συκιάς και η Σήραγγα εκτροπής των υδάτων προς τη Θεσσαλία. Όταν έφτασα εκεί πραγματικά ένιωσα θλίψη και οργή. Θλίψη γιατί ένα έργο κατά 60% εκτελεσμένο με χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων έχει αφεθεί να καταρρέει και οργή για αυτούς που ακόμα επιμένουν να μην τελειώσει το έργο αυτό.

Η περάτωση του φράγματος Συκιάς και η δημιουργία του Ταμιευτήρα μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα ως υδροηλεκτρικό έργο παράγοντας φθηνή υδροηλεκτρική ενέργεια που θα αποσβέσει σε λίγα χρόνια το κόστος κατασκευής του. Η υδροηλεκτρική ενέργεια μειώνει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου καθώς υποκαθιστά ενέργεια που παράγεται από καύση λιγνίτη ή φυσικού αερίου που τόσο είχε αδυναμία η προηγούμενη κυβέρνηση.

Παράλληλα μπορεί μέσω της σήραγγας εκτροπής να λειτουργήσει ως αποθήκη ενέργειας (ως συσσωρευτής) με άντληση νερού από τον κύριο ταμιευτήρα προς ένα μικρό ταμιευτήρα προς τη μεριά της Θεσσαλίας που σε περιόδους έλλειψης ενέργειας θα επανέρχεται στο κύριο ταμιευτήρα παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια και συνεισφέροντας στην ισορροπία του συστήματος ηλεκτροδότησης της χώρας και στη μείωση των εισαγωγών από τις γειτονικές χώρες. Το νερό του κύριου ταμιευτήρα θα αποτελέσει μια αποθήκη νερού για έκτακτες περιόδους ξηρασίας που αναμένονται ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Και φυσικά ένα μέρος του μπορεί να μεταφερθεί στη Θεσσαλία για επί πλέον παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας αλλά και κάλυψη αναγκών της γεωργίας της Θεσσαλίας, με περιορισμό της υψηλού κόστους κατανάλωσης ενέργειας και τεράστιας περιβαλλοντικής ζημίας άντλησης υπογείων υδάτων.

Ποια είναι η κατάσταση των έργων; Στην πανοραμική φωτογραφία φαίνεται η συμβολή των δύο ποταμών, του Αχελώου και του Πάμισου όπου προγραμματίζεται να γίνει το φράγμα. Στη θέση αυτή έχουν γίνει οι σήραγγες εκτροπής των υδάτων των ποταμών για να γίνει η ανέγερση του φράγματος, έχουν γίνει οι στερεώσεις των γύρω πρανών, μέχρι και ο υπερχειλιστής του φράγματος είναι στο μεγαλύτερο μέρος του έτοιμος.

Η σήραγγα εκτροπής έχει διανοιγεί έχουν επενδυθεί τα 5,3 χιλιόμετρα, ενώ τα υπόλοιπα 12 έχουν εγκαταλειφθεί να καταρρέουν. Το τραγικό είναι ότι τα στοιχεία της επένδυσης της σήραγγας είναι έτοιμα και εγκαταλελειμμένα έξω από τη σήραγγα να σκουριάζουν αλλά και να λεηλατούνται. Ήδη από πολλά στοιχεία έχουν κοπεί τα σίδερα που εξέχουν κάνοντάς τα άχρηστα. Μια από τις απορίες που έχω είναι πώς είναι δυνατό τόσοι υπουργοί της προηγούμενης Κυβέρνησης που πέρασαν από εκεί να μην λυπήθηκαν τα χρήματα που έχουν επενδυθεί και μένουν αδρανή.

Μια χώρα που δεν έχει αναλώσιμα για τα νοσοκομεία της, έχει την πολυτέλεια να εγκαταλείπει έργα που θα μπορούσαν να παράγουν πλούτο για να καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού; Όλα αυτά γιατί κάποιοι είναι εναντίον των υδροηλεκτρικών και προτιμούν να χρησιμοποιήσουν το εισαγόμενο φυσικό αέριο που είναι υδρογονάνθρακας και παράγει αέρια του θερμοκηπίου παρά να αξιοποιήσουν τοπικούς πόρους όπως τον κύκλο του νερού ή τον αέρα. Όταν η ΕΕ έχει στόχο την οικονομία μηδενικού άνθρακα, δηλαδή να μην παράγουμε ρύπους και αέρια του θερμοκηπίου, εμείς είμαστε ακόμα οικολόγοι του όχι και δεν επενδύουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που έχουμε ευτυχώς άφθονες.

Τώρα έχουμε μια νέα κυβέρνηση που εξελέγη με σημαία τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας για να μειωθεί η ανεργία. Τι πρέπει να ζητήσουμε από αυτή; Να προχωρήσει την αδειοδότηση του έργου όπως έγινε με τη Μεσοχώρα ως υδροηλεκτρικό έργο, να προχωρήσει στην αποπεράτωση του φράγματος Συκιάς και της σήραγγας εκτροπής και να καθοριστούν στο μέλλον οι ανάγκες σε νερό που θα καλυφθούν από το έργο, τι θα κατευθυνθεί προς το θεσσαλική πεδιάδα για να περιοριστεί η άντληση υπογείων υδάτων και η καταστροφή των υδροφορέων με τεράστιο οικολογικό κόστος.

* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Thessaliaeconomy