Οι ΑΠΕ στην Ευρώπη και στον Ελλαδικό χώρο

Των Ματθαίου Ισούκη*

Δημήτρη Παυλόπουλου**

Η εξέλιξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη και το νομοθετικό πλαίσιο στον Ευρωπαϊκό χώρο.

1.Η εξέλιξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη

Η Ευρωπαϊκή ένωση δείχνει ιδιαίτερη μέριμνα στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας. Με το πέρασμα του χρόνου οι τεχνολογίες που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γίνονται όλο ένα πιο γνωστές και πιο εύχρηστες στο ευρύ κοινό. Η παραγωγή αυξάνεται με σταθερό ρυθμό και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά το κόστος της. Παρόλα αυτά το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας έχουν κυριαρχούν στον χώρο της ενέργειας και γενικά η ανανεώσιμη ενέργεια δεν είναι ανταγωνίσιμη με εκείνης της συμβατικής.

Ένας από τους κύριους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η μείωση των εκπομπών του αερίου με αποτέλεσμα να μειωθεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ανάμεσα στο χρονικό διάστημα 1990-2012 οι εκπομπές αυτές έχουν μειωθεί σε ποσοστό 18%. Σύμφωνα με τις τρέχουσες εξελίξεις η μείωση των εκπομπών αεριού θα μπορούσε να ξεπεράσει και την αρχική προσδοκία και να αγγίξει το ποσοστό του 24% μέχρι το 2020. Όσο αναφορά την ενεργειακή απόδοση, σαφέστατα έχει παρατηρηθεί μια πρόοδος η οποία δεν θα πρέπει να μειωθεί προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης σε ποσοστό 20% (1483 τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου) κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας.

2. Νομοθετικό πλαίσιο στον Ευρωπαϊκό χώρο

Η δράση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν πάντα θετική ώστε να δημιουργηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική που θα ήταν ικανή να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με το ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη, ασφάλειας της ενέργειας καθώς και τα ζητήματα αειφόρας. Σημαντικές αποτελεί η συνδιάσκεψη στο Ρίο το 1992 και το πρωτόκολλο του Κίοτο το 1997.

Σαν Γενικός στόχος είναι να δημιουργηθεί μια ενιαία ενεργειακή πολιτική που με την πάροδο του χρόνου θα μειώσει κατά το βέλτιστο δυνατό την εισαγωγή ενέργειας, το οποίο αποτελεί ένα πρόβλημα  στην Ευρωπαϊκή οικονομία.

Οδηγία 96/92/ΕΚ: Η οδηγία αυτή ήταν η έναρξη για την δημιουργία μιας ενιαίας εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Εσωκλείει κάποιους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αυτή αγορά. Ακόμη αυτή η οδηγία καταργεί τα δικαιώματα της παραγωγής ενέργειας από τα κράτη μέλη μόνο σε εθνικό επίπεδο, έτσι πολλοί ιδιώτες μπορούσαν να συμμετέχουν ενεργά στον χώρο της αγοράς ενέργειας.

Συνάμα όλα τα κράτη-μέλη έχουν υποχρεωθεί να συστήσουν μια Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή που θα έχει σαν μέλημα να διαχειρίζεται το δίκτυο μεταφοράς της ενέργειας. Η μόνη δικαιοδοσία επέμβασης της κυβέρνησης είναι η επόπτευση της τιμής της ενέργειας, η ποιότητα της ή αν προκύψει κάποιο περιβαλλοντικό θέμα .

Οδηγία 2001/77/ΕΚ: Η οδηγία αυτή είναι συμπληρωματική της οδηγίας που μόλις αναφέρθηκε με ουσιαστικό στόχο να εντείνει την χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής σε όλη την Ευρώπη. Ο αρχικός στόχος της Ε.Ε. είναι η ενέργεια που χρησιμοποιείται να προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε ποσοστό 22,1% έως το 2010. Στην ίδια Οδηγία θεσπίστηκαν εκθέσεις με έναρξη το 2002 στις οποίες παρατίθενται στόχοι για όλα τα κράτη-μέλη που θα πρέπει να έχουν υλοποιήσει στο πέρας μια δεκαετίας.

Ανακοίνωση επιτροπής Com 848 : Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί τον χάρτη πορείας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Με αυτόν τον χάρτη η Επιτροπή θέσπισε ένα κομμάτι ενεργειακής πολιτικής.

Στην συνέχεια έχουν ακολουθήσει και άλλες ανακοινώσεις :

– H ανακοίνωση της Επιτροπής COM (2008) 30 «δυο φορές το 20 μέχρι το 2020 η μέριμνα της κλιματικής αλλαγής και η ευκαιρία που παρουσιάζεται στην Ευρώπη.

– Η ανακοίνωση της Επιτροπής COM (2008) 768 η οποία σχετίζεται με την υπεράκτια Αιολική Ενέργεια .

– Η ανακοίνωση της Επιτροπής COM ( 2010) η οποία σχετίζεται με την ανάπτυξη και στοχεύει στην καταπολέμηση της ανεργίας, στην ενίσχυση της εκπαίδευσης σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στις κλιματικές διαφορές που παρουσιάζονται.

– Η ανακοίνωση της Επιτροπής COM (2011) Στην οποία η επιτροπή κάλεσε τα μέλη :

-Να ολοκληρώσουν τα εθνικά σχέδια δράσης που έχουν λάβει όσο αναφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

-Να περιορίσουν τυχόν καθυστερήσεις και ανασταλτικούς παράγοντες για την υλοποίηση των εργασιών αυτών.

– Να επιτύχουν μια πρόοδο ώστε να μπορούν να λαμβάνονται ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά ενέργειας από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

– Να υπάρχει άμεση και ουσιαστική συνεργασία ανάμεσα στα κράτη –μέλη όσο αναφορά ζητήματα ενέργειας.

-Να διασφαλίσουν πως αν παρουσιαστούν μεταρρυθμίσεις θα υπάρχει μια σταθερότητα για τους επενδυτές.

Έγγραφα εργασίας SWD(2012) 343, SWD(2012) 344: Σύμφωνα με αυτά γίνεται μια πρόταση στο να περιοριστεί η συμβολή των συμβατικών βιοκαυσίμων τα οποία είναι επικίνδυνα, να βελτιωθούν οι επιδόσεις των διεργασιών παραγωγής βιοκαυσίμων σχετικά με τα αέρια θερμοκηπίου, να ενθαρρυνθεί η διείσδυση στην αγορά προηγμένων καυσίμων τα οποία επιφέρουν λιγότερα δυσμενή αποτελέσματα από ότι τα συμβατικά.

Μια άλλη ενέργεια στην οποία το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τάσσεται υπέρ είναι η ανάπτυξη ενός νότιου αγωγού φυσικού αερίου, το οποίο για να επιτευχθεί θα πρέπει να συνεργαστούν οι χώρες που περιβάλλουν την Κασπία θάλασσα καθώς κρίνει την αναγκαιότητα των διασυνδέσεων αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στον χώρο της νοτιοανατολική Ευρώπης.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ταχθεί υπέρ της ευρωπαϊκής της υιοθέτησης ισχυρότερων δεσμεύσεων σχετικά με τους στόχους που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, σχετικά με την νέα ενεργειακή πολιτική και στηρίζει τον στόχο σχετικά με την μείωση των αερίων που προκύπτει από το φαινόμενο του θερμοκήπιου σε ποσοστό της τάξεως του 80-95% μέχρι το 2050.

Ευρωπαϊκός οδικός χάρτης για το 2050: Με γνώμονα τον ενεργειακό Οδικό χάρτη του 2050 που έχει καταθέσει η Κομισιόν δηλώνεται ότι είναι εφικτό να υπάρξει στο μέλλον μια οικονομία η οποία θα στηρίζεται μόνο στις ΑΠΕ και όχι στον άνθρακα.

Η Πράσινη Βίβλος 2013: Η πράσινη βίβλος είναι εκείνη που θέτει σε διαβούλευση τους γενικούς στόχους, θα τους αντιπαραβάλλει με εκείνους που έχουν τεθεί για το 2020 και τα συμπεράσματα του χάρτη πορείας για το 2050 με σκοπό να καταλήξει σε μια τελική συμφωνία για την ενεργειακή πολιτική που θα ακολουθηθεί το 2030. Σε γενικές γραμμές οι κύριες επιδιώξεις για το 2030 είναι η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, η αύξηση της αποδοτικότητας και η αύξηση της χρήσης της ενέργειας από τις Ανανεώσιμες πηγές.

Σημείωση: Το κείμενο είναι το πρώτο σειράς τριών άρθρων με τίτλο:  Οι ΑΠΕ στην Ευρώπη και στον Ελλαδικό χώρο. Ακολουθούν προσεχώς οι δημοσιεύσεις των άρθρων με τίτλους:

• Η εξέλιξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα
• Ενεργειακό  δυναμικό, η πολιτική της Ελλάδας προς τις ΑΠΕ και σχετικά προβλήματα

*Ματθαίος Ισούκης, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός. Απόφοιτος Πανεπιστημίου Sheffield Αγγλίας. Τέως στέλεχος Πολυεθνικής Εταιρείας.

**Δημήτρης Παυλόπουλος, Μηχανολόγος Ηλεκτρολόγος, πρώην Πρόεδρος ΔΚΜ, πρώην Μέλος ΔΣ ΕΛΟΤ