Οι Μινωίτες διεκδικούν την αντάξια θέση τους στην παγκόσμια ιστορία

Του Θανάση Γιαπιτζάκη/

Αυτές τις μέρες μας και μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, οι Μινωίτες επανέρχονται. Γεμίζουν με την πολύχρωμη από τα λιγοστά ντυσίματά τους παρουσία τους ψηλά τα ιερά βουνά τους στις ήμερες και στις άγριες πλαγιές τους, αλλά οι πιο πολλοί βρίσκονται ορθοί όλοι στις παραλίες τους.

Και δεν είναι πολλοί, όπως είναι οι σημερινοί Κρητικοί. Είναι όμως ξεχωριστοί πλάι στον αιώνια ανθισμένο πολιτισμό τους, μιλάνε ακόμα τη γλώσσα τους και οι λίγοι που ξέρουν να γράφουν τα δικά τους συμβολογραφήματα της άγνωστης σε μας Γραμμικής Α΄, ξέρουν ότι ο μίτος της Αριάδνης για τις λέξεις τους βρίσκεται τυλιγμένος μέσα στον άλλο λαβύρινθο του Δίσκου της Φαιστού.

Εκεί πάνω καταγραμμένες εμπορικές πράξεις της ανάγκης της αλλοτινής τους ζωής περιμένουν να μας οδηγήσουν από το σκοτάδι στο φως. Όμως αυτοί οι ίδιοι οι Μινωίτες δεν είναι αλλοτινοί. Νά τους στις παραλίες τους, δεν κάνουν τις δουλειές που είχαν κάποτε σαν ψαράδες, σαν βοσκοί, σαν μεταπράτες, σαν ακροβάτες, σαν ιεροβάτες, σαν δημιουργοί.

Τώρα όλοι στέκουν και κοιτούν κατά τον ορίζοντα, εκεί που δύει ο ήλιος και παίρνει μαζί του το φως το δικό του, όχι όμως το φως της δικιάς τους ζωής. Αυτοί είναι ολοζώντανοι κι εμείς δεν τους βλέπουμε. Αυτοί είναι όρθιοι συνέχεια και περιμένουνε, όχι σαν εμάς που έχουμε κι άλλες ασχολίες της καθημερινότητάς μας κι ας είμαστε στην ίδια θαλάσσια γη που σήμερα λέγεται Κρήτη κι αυτοί την λέγαν αλλιώς.

Οι Μινωίτες είναι όλοι στις μέρες μας και περιμένουν κοιτάζοντας τον ορίζοντα, γιατί κρίνεται η σπουδαιότητα της ύπαρξής τους. Την μεγαλοπρέπεια που έδωσαν στα συναισθήματά τους την ξέρουν οι ίδιοι, δεν χρειάζεται να τους την πει κανείς. Όπως μου εξήγησε κάποτε ο ζωγράφος Ρουσσέτος Παναγιωτάκης, με ζωηρά πάντα χρώματα απεικόνιζαν πράγματα και καταστάσεις με κινηματογραφικό τρόπο. Οι τρεις γυναίκες είναι μία γυναίκα με τρεις κινήσεις. Η πληθώρα των καραβιών στην θάλασσα είναι η καταγραμμένη πορεία ενός μόνο καραβιού. Η γνωστή σε όλους μας απεικόνιση των τριών ακροβατών γύρω από έναν ταύρο, είναι ο συμβολισμός ενός ακροβάτη στην εικονική του πραγματικότητα με τρεις κινήσεις.

Γι’ αυτό οι δύο ακριανοί είναι λευκοί και ο μεσαίος πάνω στον ταύρο κόκκινα ζωγραφισμένος. Οι Μινωίτες συμβολίζουν έτσι την επιτυχημένη προσπάθεια. Όταν είναι στην αρχή της προσπάθειάς του και πιάνει τα κέρατα του ταύρου είναι ακόμα τίποτα, είναι λευκός. Όταν καταφέρνει με ακροβατικό άλμα ανάμεσα στα κέρατα να βρεθεί στη ράχη του ταύρου, γίνεται κάτι σπουδαίο και εικονογραφείται με το χρώμα του αίματος, κόκκινος. Κι όταν επανέρχεται πίσω στο έδαφος, είναι πάλι τίποτα, λευκός. Ένας άνθρωπος με τρεις κινήσεις απαθανατισμένος κινηματογραφικά.

Χωρίς την πρωτοπόρα σοφία των Μινωιτών, κάποιος έστησε τα δύο χάλκινα αγάλματά του μαζί σε πλατεία της πόλης του Ηρακλείου. Στο ένα άγαλμα είναι η Αρετούσα του Βιτσέντζου Κορνάρου και το άλλο είναι ένας συνδυασμός αλόγου και καβαλάρη. Δείχνει τον Ερωτόκριτο έφιππο, αλλά αυτό το δεύτερο άγαλμα είναι δοσμένο με κινηματογραφικό τρόπο. Και άλογο και καβαλάρης στρέφουν τα κεφάλια τους με διπλή μεταλλική απεικόνιση προς την Αρετούσα. Αν και είναι μίμηση του τρόπου των Μινωιτών, φέρνει στο βλέμμα ένα τερατουργημένο αποτέλεσμα.

Ο Μινωικός Πολιτισμός λοιπόν. Ο μοναδικός ανεπανάληπτος και δοσμένος στη λατρεία της Φύσης και στη χαρά της ζωής πολιτισμός. Όποιος έρχεται στα μέρη που δημιουργήθηκε και βλέπει ό,τι είναι να δει, γεμίζει από ευεξία. Από μια δυναμική ανάταση ψυχής, που δεν φτάνει μέσα από καμμιά θρησκευτική ενατένιση και από καμμιά φιλοσοφική διάθεση. Οι Μινωίτες μέχρι σήμερα κοιτάνε κατάματα τη ζωή.

Ένα  μνημειακών διαστάσεων γλυπτό «Η αρπαγή της Ευρώπης» κοσμεί από το 2005 την είσοδο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, δημιουργία των αδελφών Σωτηριάδη από τον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης, προσφορά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το έργο, που ζυγίζει σχεδόν 6 τόνους, είναι φτιαγμένο από τρία διαφορετικά υλικά. Ο ταύρος είναι φτιαγμένος από ανοξείδωτο χάλυβα -καθώς το υλικό αυτό είναι το πλέον προσκείμενο στην ιδέα του λευκού ταύρου- και είναι σφυρήλατο. Η κόρη, η Ευρώπη, είναι από μπρούντζο, και συμβολικά  τα πίσω σκέλη του ταύρου βυθίζονται σε πρασινογάλαζο γυαλί που θυμίζει τη θάλασσα. Το έργο βασίζεται στο μύθο σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας μεταμορφώθηκε σε λευκό ταύρο που γοήτευσε την όμορφη Ευρώπη. Εκείνη ξεθάρρεψε και ανέβηκε στη ράχη του, χωρίς όμως να μπορέσει να ξανακατεβεί, αφού ο ταύρος τη μετέφερε στην Κρήτη.

Από τη συνεύρεση Ευρώπης και Δία γεννήθηκε ο Μίνωας και με αυτόν ο Μινωικός Πολιτισμός που είχε ξεχωριστή θέση στον αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό. Κι όμως, ενώ ο χάρτης της Ελλάδας είναι διάσπαρτος από κουκίδες θέσεων αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων – που είναι ενταγμένοι στην Ουνέσκο – στην Κρήτη, στη μήτρα των ευρωπαϊκών πολιτισμών και στη μυθική μητέρα Ευρώπη, δεν βλέπουμε ούτε μια κουκίδα. Αυτό το ανακόλουθο αναμένεται να πάψει να συμβαίνει χάρη σε μια προσπάθεια που ξεκίνησε «ερασιτεχνικά» το 2014 και ολοκληρώνεται με «επίσημο τρόπο» από πρόσφατη σύμπραξη επιστημόνων και φορέων υπό την αιγίδα της ελληνικής πολιτείας.

Όμως, επειδή το αυτονόητο δεν υπάρχει στην Ουνέσκο, που αυτόν τον καιρό δίνει προτεραιότητα σε χώρες της Αφρικής και δέχεται συνωστισμό αιτήσεων από ευρωπαϊκές χώρες, γίνεται ετοιμασία από μέρους αυτής της ελληνικής πρωτοβουλίας ογκωδέστατων φακέλων, που θα υποβληθούν για κρίση στην Ουνέσκο το ερχόμενο Σεπτέμβριο. Το συνολικό αίτημά τους είναι να τεθούν τα έξη μινωικά κτίσματα της Κνωσσού, της Φαιστού, των Μαλλίων, της Κυδωνίας, της Ζωμίνθου και της Ζάκρου υπό την αιγίδα και την οικονομικοτεχνική προστασία της Ουνέσκο.

Οι Μινωίτες όλοι είναι όρθιοι. Περιμένουν μέσα σ’ αυτούς τους μήνες να πάρουν την θέση που τους αξίζει στην Παγκόσμια Ιστορία.