Οι Μινωίτες πρωτοπόροι στην ανάπτυξη ναυτικών τεχνολογιών

Του Νικόλαου Π. Βεντίκου, Αναπλ. Καθηγητή, Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ

niven@deslab.ntua.gr

Οι Μινωίτες ήταν από τους πιο ικανούς ναυτικούς λαούς της εποχής και πρωτοπόροι στην ανάπτυξη ναυτικών τεχνολογιών. Η Μινωική θαλασσοκρατορία επικρατούσε στις εμπορικές συναλλαγές και θαλάσσιες μεταφορές στο χώρο του Αιγαίου Πελάγους, καθώς και σε αξιοσημείωτα μεγάλη κλίμακα της λεκάνης της Μεσογείου.

Το Μινωικό Πλοίο της πόλης των Χανίων είναι ένα εξαιρετικά φτιαγμένο αντίγραφο ενός πλοίου του 15^ου π.Χ. αιώνα, που βρίσκεται στο Μουσείο Αρχαίας και Παραδοσιακής Ναυπηγικής.

ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΘΑΛΑΣΣΟΚΡΑΤΟΡΙΑ

Ο Μινωικός πολιτισμός άκμασε κατά τη διάρκεια της 3^ης και 2^ηςχιλιετίας π.Χ. στην Εποχή του Χαλκού. Λίκνο του Μινωικού πολιτισμού αποτελεί η Κρήτη, με την Κνωσό να πρωταγωνιστεί ως οσημαντικότεροςοικισμός και ο πιο διάσημος αρχαιολογικό χώρος του νησιού μέχρι και σήμερα. Ο σύγχρονος όρος «μινωικός» είναι άρρητα συνδεδεμένος με το όνομα του μυθικού βασιλιά Μίνωα και αποδόθηκε στις αρχές του 20^ου αιώνα. Η καθιέρωση του όρου οφείλεται κυρίως στο Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς[1], του οποίου το ανασκαφικό έργο έφερε στο φως ένα εκτεταμένο κομμάτι του ανακτόρου της Κνωσού και αποκάλυψε σημαντικό αριθμό πινακίδων της μινωικής γραφής. Οι ιστορικοί αποδέχονται το Μινωικό πολιτισμό ως τον πρώτο προηγμένο πολιτισμό της Ευρώπης[2]-με το Γουίλ Ντυράν να τον αποκαλεί «τον πρώτο κρίκο στην ευρωπαϊκή αλυσίδα»[3] – αφήνοντας σπουδαία παρακαταθήκη σε μεγάλα οικοδομικά συγκροτήματα, τα εργαλεία, τα έργα τέχνης, τα συστήματα γραφής καθώς και ένα εκτεταμένο εμπορικό δίκτυο.

Οι Μινωίτες ήταν από τους πιο ικανούς ναυτικούς λαούς της εποχής και πρωτοπόροι στην ανάπτυξη ναυτικών τεχνολογιών. Η Μινωική θαλασσοκρατορία επικρατούσε στις εμπορικές συναλλαγές και θαλάσσιες μεταφορές στο χώρο του Αιγαίου Πελάγους, καθώς και σε αξιοσημείωτα μεγάλη κλίμακα της λεκάνης της Μεσογείου. Οι πλόες των μινωικών πλοίων έφταναν σεπεριοχές όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος, η Συρία, η Μεσοποταμία, η ακτή της Παλαιστίνης και η ηπειρωτική Ελλάδα. Πιθανολογείται ότι οι εμπορικές σχέσεις επεκτείνονταν μέχρι την Ιταλία, τη Σικελία και την Ιβηρική Χερσόνησο.Έρευνες συνηγορούν ότι η ανάπτυξη του κρητικού εμπορικού δικτύου οφείλεται πιθανότατα στη χρήση τεχνικών αστρονομικής ναυσιπλοΐας -των λεγόμενων «αστρικών μονοπατιών»-για την εξασφάλιση σωστούπροσανατολισμού στις θαλάσσιες οδούς[4].

Τα αρχαιολογικά ευρήματα αναφορικά με τα κρητικά πλοία είναι σχετικά περιορισμένα, αφού οι πληροφορίες που απορρέουν από τις λιγοστές σωζόμενες αναπαραστάσεις είναι χωρίς ουσιαστικές λεπτομέρειες. Ωστόσο, οι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν ιστιοφόρα πλοία με αισθητά ανυψωμένη πρύμνη και χαμηλή πλώρη με δακρυόσχημη/ογάστρα/σκαρί[5]. Επιπλέον, τα πλοίαδιέθεταν από ένα έως τρία ιστία και εξοπλίζονταν ενίοτε με κουπιά, συνεπώς είχαν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται σε διάφορες συνθήκες ανέμου. Ο σκελετός των πλοίων κατασκευαζόταν από ξύλο, που προερχόταν κυρίως από τα πυκνά δάση κυπαρισσιών, ενώη στεγανοποίηση επιτυγχανόταν μέσω διαδοχικών στρώσεων υφάσματος εμποτισμένο σε ένα μίγμα ρετσινιού και βοδινού λίπους[6]. Το εξαγόμενο φορτίο των Μινωικών πλοίων είχε μεγάλη ποικιλία: από γεωργικά προϊόντα, όπως ελαιόλαδο, κρασί, δημητριακά και λαχανικά,μέχρι ξυλεία, κεραμικά σκεύη, υφάσματα και δέρματα. Οι Μινωίτες έφερναν από τα ταξίδια τους πρώτες ύλες όπως χαλκό, άργυρο, κασσίτερο και άλλα μέταλλα, ελεφαντόδοντο, πολύτιμους λίθους για την κατασκευή όπλων, εργαλείων και καλλιτεχνημάτων[7]. Τα αντικείμενα τηςκρητικής τέχνης που έχουν έρθει στο φως κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου από αρχαιολογικές ανακαλύψεις, αποδεικνύουν ότι η Μινωική Κρήτη αποτέλεσε ορόσημο της ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου και μια μεγάλη ναυτική δύναμη στο Αιγαίο και την Μεσόγειο.

Έχοντας αναγνωρίσει την αξία του μινωικού πολιτισμού στην πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδος, της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου, κρίνεται απαραίτητονα ενταχθεί υπό την αναγνώριση και προστασίατης UNESCO.

[1]“2-3. Ο ΜIΝΩIΚΟΣ ΠΟΛIΤIΣΜΟΣ.”

[2]Sakoulas, “History of Minoan Crete.”

[3]Durant, The Life of Greece.

[4]Berio, A., “MINOAN STAR SAILORS.”

[5]ΖΑΡΑΦΩΝΙΤΗΣ, ΕΙΣΑΓΩΓΗΣΤΗΝΑΥΠΗΓΙΚΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ; “Μινωικοίπλόεςτον 21οαιώνα.”

[6]“Μινωικό πλοίο ραμμένο στοχέρι”; “Το Μινωικό Πλοίο της πόλης των Χανίων στο Μουσείο Αρχαίας και Παραδοσιακής Ναυπηγικής.”

[7]“National Geographic.”