Οι προκλήσεις αλλά και οι ευκαιρίες της ενεργειακής κρίσης

Του Γιώργου Κρεμλή*

Η ενεργειακή κρίση επιτείνεται λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία. Οι στρεβλώσεις στην παγκόσμια αγορά αερίου είναι προφανείς, το ίδιο και τα φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού και τα οφέλη που αποκομίζει – παρά τις κυρώσεις – η Ρωσία από την αύξηση των τιμών και της ζήτησης σε άλλες αγορές, ενώ παράλληλα ανθεί η σχετική παραοικονομία. Η Ευρώπη υφίσταται μεγάλο μέρος των συνεπειών με την πρωτοφανή αύξηση των τιμών.

Τα αποθέματα αερίου για το χειμώνα είναι περιορισμένα, ενώ οι ανάγκες αυξάνονται λόγω ενός θερμού καλοκαιριού και γενικότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Το RepowerEU είναι μια ισχυρή απάντηση στην κρίση. Δίνει προφανώς λύσεις που χρειάζονται όμως χρόνο για να υλοποιηθούν. Στο μεταξύ το κάθε κράτος μέλος πρέπει κυρίως με τις ίδιες τις δυνάμεις του να ανταπεξέλθει. Η δέσμευση για αγορές αερίου από την ίδια την ΕΕ – κατά το πρότυπο της αγοράς εμβολίων – δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.

Προχωρούν όμως συγκεκριμένα δεσμευτικά μέτρα, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση αποθήκευσης αερίου στο 15% των αναγκών του κάθε κράτους μέλους, μια υποχρέωση που για τη Χώρα μας – που δεν έχει αποθηκευτική ικανότητα – πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι την 1 Νοεμβρίου. Η συνδρομή της Βουλγαρίας και της Ιταλίας προς την κατεύθυνση αυτή εμφανίζεται ως εκ τούτου επιβεβλημένη.

Το μεγάλο διακύβευμα της ενεργειακής κρίσης είναι να μην υπονομεύσει την πράσινη ενεργειακή μετάβαση και το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας που είναι στόχος τόσο του Ευρωπαϊκού όσο και του εθνικού κλιματικού νόμου.

Η ενεργειακή μετάβαση έχει υπαρξιακό χαρακτήρα για τον πλανήτη, λόγω της εντεινόμενης κλιματικής κρίσης και δεν πρέπει να καθυστερήσει ή να υπονομευθεί. Τα RepowrEU αλλά και τα εύρωστα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και του Ταμείου Δίκαιης μετάβασης θα πρέπει να την υποστηρίξουν και μάλιστα να την επιταχύνουν, αφού η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο είναι αυτοσκοπός και έχει και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Η προώθηση όλου του φάσματος των ΑΠΕ – φβ, αιολικά, κυματική ενέργεια, γεωθερμία, υδροηλεκτρικά και βιομάζα – και της αποθήκευσης αλλά και της επέκτασης του δικτύου – είναι νευραλγικής σημασίας. Το ίδιο και η προώθηση του πράσινου υδρογόνου που πρέπει να υποστηρίζεται από ΑΠΕ και μπορεί να χρησιμοποιήσει και νερό αφαλάτωσης με τις νέες τεχνολογίες μηδενικής άρμης.

Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι επίσης κεφαλαιώδους σημασίας, το ίδιο και η προώθηση πρωτοβουλιών αποθήκευσης αερίου, λχ. στην Καβάλα και δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, όπως λχ. στον Πρίνο.

Το εθνικό σχέδιο κυκλικής οικονομίας, που είναι και οδικός χάρτης ολιστικής εφαρμογής της στη Χώρα μας, θα συμβάλει τα μέγιστα στην πράσινη ενεργειακή μετάβαση και την κλιματική ουδετερότητα ως το νέο οικονομικό μοντέλο που εξασφαλίζει το χαμηλότερο δυνατό ενεργειακό, κλιματικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα και διασφαλίζει την αειφορία του πλανήτη υπέρ των επερχόμενων γενεών.

Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες αλλά και το νομικό πλαίσιο απλοποίησης της αδειοδότησης των ΑΠΕ εξετάζονται και προωθούνται προοδευτικά στη Χώρα μας. Είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί και η δυνατότητα υβριδικών με αποθήκευση σε βραχονησίδες και διασύνδεσής τους με παρακείμενα κατοικημένα νησιά που πρέπει να απανθρακοποιηθούν.

Σημαντικό είναι επίσης και το FSRU στην Αλεξανδρούπολη και οι προοπτικές άλλων δυο αντίστοιχων πλωτών σταθμών αεριοποίησης καθώς και η πλωτή επέκταση της Ρεβυθούσας. Ο αγωγός ICGB έχει ήδη τροφοδοτηθεί με αέριο και βρίσκεται σε στάδιο δοκιμαστικής λειτουργίας και η λειτουργία του FSRU θα μας επιτρέψει να διευρύνουμε το ενεργειακό μας μείγμα και τις πηγές προέλευσής του και να διοχετεύσουμε αέριο μέσω του ICGB και στα Δυτικά Βαλκάνια και μελλοντικά, με επέκτασή του, και στην Ουκρανία.

Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί το εμβληματικό έργο διασύνδεσης της Αιγύπτου με τη Χώρα μας με υποθαλάσσιο καλώδιο που θα μεταφέρει πράσινη ενέργεια στην Ελλάδα και μέσω αυτής στην ΕΕ. To έργο αυτό θα ενταχθεί στο REPowerEU και στα PCIs.  Η ενέργεια αυτή θα παράγεται από ΑΠΕ στην Αίγυπτο που προσφέρεται τώρα και για σχετικές  επενδύσεις από Έλληνες και Ευρωπαίους επενδυτές.

EastMed

Η νέα διεθνής συγκυρία επαναφέρει επίσης στο προσκήνιο τον αγωγό EastMed ως PCI που είναι bankable, ύστερα και από το ενδιαφέρον που εκδήλωσε και η Chevron. Είναι νευραλγικής σημασίας για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και υψηλής αξιοπιστίας από πλευράς χωρών-εταίρων που θα εμπλακούν στην υλοποίησή του ως εμβληματικού ευρωπαϊκού έργου στο πλαίσιο μιας πραγματικής ευρωπαϊκής Ένωσης Ενέργειας που ήρθε η ώρα να υλοποιηθεί ύστερα και από την ολοκλήρωση της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης και τη διαπίστωση της ανάγκης για αναθεώρηση των Συνθηκών σε κάποιους σημαντικούς τομείς, όπως η ενέργεια, η υγεία, η άμυνα, η μετανάστευση, η νησιωτικότητα, το κλίμα αλλά και το πρόβλημα της εφοδιαστικής αλυσίδας και επάρκειας τροφίμων.

Υπάρχει αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας αλλά και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία momentum που πρέπει να αξιοποιηθεί, πολύ περισσότερο που τα κονδύλια που διατίθενται σχετικά είναι πολύ σημαντικά και καλύπτουν ευρύ φάσμα επιλέξιμων δράσεων.

*Γιώργος Κρεμλής, Σύμβουλος του Πρωθυπουργού σε θέματα ενέργειας, κλίματος, περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας

libre.gr