Οικιστικές πυκνώσεις: ακόμα μία απόπειρα εγκλωβισμού

Του Βαγγέλη Αποστόλου*

Για τη διαδικασία αυτή θα δημιουργηθεί μια διαδικτυακή πλατφόρμα, στην οποία θα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν το παράνομο ακίνητό τους όσοι έχουν ήδη εκφράσει αντίρρηση στον δασικό χάρτη αφού καταθέσουν παράβολο 250 ευρώ. Για τις οικιστικές πυκνώσεις το ΣτΕ απέδειξε για ακόμα μία φορά με την απόφαση για την αντισυνταγματικότητά τους ότι αποτελεί βασικό υπερασπιστή του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας. Το ίδιο βέβαια έχει πράξει και με άλλες δύο αποφάσεις του, που έκρινε παράνομη τη μερική κύρωση και άκυρη τη διαδικασία της εξαγοράς.

Γιατί αγνοούν τις σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ και επαναφέρουν σε ισχύ τη συγκεκριμένη πρόταση για την οποία το ίδιο έχει αποφανθεί; Απλά γιατί ξέρουν ότι τα θέματα αυτά αφορούν χιλιάδες σπίτια και οργανωμένους οικισμούς, που έτσι μπορούν για ένα μεγάλο διάστημα να τους κρατήσουν αιχμάλωτους τουλάχιστον μέχρι το ΣτΕ να αποφασίσει, δηλαδή μετά τις εκλογές. Η τύχη της πρότασής τους είναι εκ των προτέρων προδιαγεγραμμένη, θα απορριφθεί ως αντισυνταγματική.

Η πρώτη απόπειρα στο πλαίσιο της σύνταξης των δασικών χαρτών για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης στα δάση έγινε με τη γνωστή πρόταση των οικιστικών πυκνώσεων, η οποία απορρίφθηκε ως αντισυνταγματική με την αρ.1942/2017 απόφαση του πέμπτου τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και επαναβεβαιώθηκε με την απόφαση 685/ 2019 της ολομέλειας.

Η σημερινή κυβέρνηση όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε με τις συγκεκριμένες αποφάσεις, αλλά επανέρχεται βάζοντας στόχο να εξαιρεθούν οι οικιστικές πυκνώσεις από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, παρακάμπτοντας όλη τη νομολογία του ΣτΕ, που είναι αρνητική σε τέτοιου είδους αλλαγές χρήσης.

Διαδικαστικά το μόνο που ενδέχεται να συμφωνήσει η κυβέρνηση με το ΣτΕ είναι η έκδοση προεδρικού διατάγματος για να κερδίσει χρόνο.

Γιατί, όπως προκύπτει, από τους χάρτες που ξεκίνησαν τώρα να αναρτώνται, οι περιοχές οι οποίες είχαν εξαιρεθεί ως οικιστικές πυκνώσεις όχι μόνο συμπεριελήφθησαν στους χάρτες, αλλά και οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αντιρρήσεις, πράγμα που τους επιτρέπει να αποφύγουν τις συνέπειες και να «κατοχυρωθούν» με έμμεσο τρόπο.

Με εργαλεία τους πρόσφατους νόμους 4685/20, που προβλέπει την εκ νέου εξαίρεση των ιδιοκτητών αυθαιρέτων στα δάση, και 4964 /2022, που επαναφέρει τις οικιστικές πυκνώσεις, τους επιτρέπει μέχρι τέλους του 2022 να υποβάλουν νέες αιτήσεις για την εξαίρεση από την κατεδάφιση τους, αναστέλλοντας ταυτόχρονα τα σχετικά πρόστιμα που είχαν επιβληθεί. Η μόνη διαφορά από την προηγούμενη ρύθμιση είναι η δυνατότητα αναμόρφωσης δασικών χαρτών, μερικώς ή ολικώς κυρωμένων, προκειμένου να ενσωματωθούν σε αυτούς και διορθώσεις πρόδηλων σφαλμάτων. Οι παρατάσεις όλοι γνωρίζουμε ποιους εξυπηρετούν.

Για τη διαδικασία αυτή θα δημιουργηθεί μια διαδικτυακή πλατφόρμα, στην οποία θα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν το παράνομο ακίνητό τους όσοι έχουν ήδη εκφράσει αντίρρηση στον δασικό χάρτη αφού καταθέσουν παράβολο 250 ευρώ. Για τις οικιστικές πυκνώσεις το ΣτΕ απέδειξε για ακόμα μία φορά με την απόφαση για την αντισυνταγματικότητά τους ότι αποτελεί βασικό υπερασπιστή του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας. Το ίδιο βέβαια έχει πράξει και με άλλες δύο αποφάσεις του, που έκρινε παράνομη τη μερική κύρωση και άκυρη τη διαδικασία της εξαγοράς.

Τα προβλήματα που αναδείχτηκαν με τη σύνταξη και την ανάρτηση των δασικών χαρτών της πρώτης φάσης πολλά, όπως οι αγροί που έγιναν δάση, οι δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν, οι εκτάσεις που ονομάστηκαν οικιστικές πυκνώσεις, τα πρόδηλα σφάλματα κατά την εκτέλεση του έργου. Δεν μπορεί όμως ο κάθε δήμαρχος να δημιουργεί σχήματα οικιστικών πυκνώσεων -«χταπόδια» τα ονομάτισε ο αυτοδιοικητικός χώρος- παραβιάζοντας κάθε έννοια πολεοδόμησης και να ζητά να μπουν κι αυτά στη διαδικασία νομιμοποίησης.

Γιατί αγνοούν τις σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ και επαναφέρουν σε ισχύ τη συγκεκριμένη πρόταση για την οποία το ίδιο έχει αποφανθεί; Απλά γιατί ξέρουν ότι τα θέματα αυτά αφορούν χιλιάδες σπίτια και οργανωμένους οικισμούς, που έτσι μπορούν για ένα μεγάλο διάστημα να τους κρατήσουν αιχμάλωτους τουλάχιστον μέχρι το ΣτΕ να αποφασίσει, δηλαδή μετά τις εκλογές. Η τύχη της πρότασής τους είναι εκ των προτέρων προδιαγεγραμμένη, θα απορριφθεί ως αντισυνταγματική.

Για όλα αυτά, πλην των οικιστικών πυκνώσεων που πρέπει να εξαφανιστούν, υπάρχει λύση. Δεν κατέστη δυνατή η αντιμετώπιση γιατί αγνοήθηκε η σημαντικότερη φάση στην εκτέλεση του έργου, που είναι η ανάρτηση. Δεν αρκεί η ανάδειξη των προβλημάτων, απαιτείται και η θεραπεία τους που μόνο τότε μπορεί να προσεγγιστεί. Επειδή πρέπει να περισωθεί το έργο της πρώτης φάσης, πρέπει να ακυρωθούν οι μερικές κυρώσεις (ελληνική εφεύρεση) και να επανέλθουν στο στάδιο της ανάρτησης. Το πρόβλημα όμως των δασικών αυθαιρέτων πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Η αντιμετώπιση αυτής της παράνομης δόμησης προαπαιτεί την άμεση καταγραφή των αυθαιρέτων και την κατάταξή τους κατά χρόνο κατασκευής, κατά χρήσεις γης, κατά παραβατικότητα πολεοδομική και κατά κοινωνικές ανάγκες που καλύπτουν. Η καταγραφή αυτή δεν είναι δύσκολη και μπορούσε ήδη να έχει ενταχθεί στη διαδικασία κατάρτισης του Εθνικού Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών μέχρι το στάδιο της ανάρτησης. Σε αυτό το στάδιο πρέπει να γίνει η οποιαδήποτε θεραπεία των προβλημάτων που η νομιμοποίησή τους αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος και τη νομολογία του ΣτΕ και δεν είναι άλλη από τον χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να προχωρήσουν ερήμην του ΣτΕ.

Βέβαια οι όποιοι σχεδιασμοί υλοποιηθούν πρέπει να διασφαλίζουν το δημόσιο συμφέρον και το περιβάλλον, αλλά και να σταματήσουν τη διαιώνιση της αυθαίρετης δόμησης.

Το τελευταίο οφείλει να συνοδευτεί και με ένα αυστηρό μήνυμα στην κοινωνία όσον αφορά τη διαχείριση των κτισμάτων και των κατασκευαστικών υπερβάσεων που άρχισαν να ανεγείρονται παράνομα μετά τον Ιούλιο του 2011, καθώς και αυτών που έχουν κριθεί τελεσίδικα κατεδαφιστέα.

*Βαγγέλης Αποστόλου, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, βουλευτής Ευβοίας ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ

«Εφ. Συν»