Ολες οι αλλαγές και οι καινοτομίες του Νέου ΕΣΠΑ

Της Ντίνας Καράτζιου/

Η δυναμική του ΕΣΠΑ της νέας προγραμματικής περιόδου με όλες τις κομβικές αλλαγές, το ύψος των πόρων και τις αναπτυξιακές δυνατότητες που δημιουργεί, αναλύθηκαν στο αναπτυξιακό συνέδριο για το Νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 που πραγματοποιείται στην Καλαμάτα. Ποιες είναι οι καινοτομίες που εισάγει σε επίπεδο πόρων, στόχων και νέων δράσεων.

Στον  πυρήνα της λειτουργίας του Νέου ΕΣΠΑ, είναι  η διοχέτευση πόρων σε δράσεις και επενδυτικά σχέδια που εξυπηρετούν  τους πέντε ευρωπαϊκούς  κοινωνικής –οικονομικής ανάκαμψης, , οι οποίοι βρίσκονται σε ευθεία σύνδεση και συνάφεια με τις αρχές της Πράσινης Συμφωνίας και του Ταμείου ανάκαμψης, για βιώσιμη ανάπτυξη , ενεργειακή- ψηφιακή μετάβαση και διεύρυνση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού.

Εταιρικό Σύμφωνο

Το  Εταιρικό Σύμφωνο για την Περιφερειακή Ανάπτυξη, όπως πλέον ονομάζεται το ΕΣΠΑ για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027 στοχεύει στην αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που παρέχουν οι ενωσιακοί πόροι με το συνδυασμό της εθνικής συνεισφοράς  για την επίτευξη των στόχων της Πολιτικής Συνοχής που αποτελεί την κύρια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική επενδύσεων και αλληλεγγύης: «Με το νέο ΕΣΠΑ προσβλέπουμε στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας  μέσω χρηματοδοτικών πόρων της τάξης των 26,2 δις ευρώ, για τα επόμενα επτά έτη, από τα οποία € 20,9 δισ. Ευρώ είναι η συνεισφορά της Ένωσης και € 5,3 δισ. Ευρώ αποτελούν την Εθνική Συνεισφορά», ανέφερε χαρακτηριστικά στην παρέμβασή του, ο υφυπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Γιάννης Τσακίρης, ο οποίος έκανε αναλυτική παρουσίαση της νέας αρχιτεκτονικής του Νέου ΕΣΠΑ, στην ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμάτα, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη Και πρόσθεσε: «Με την μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων και τη συμπληρωματικότητα των πόρων του ΕΣΠΑ αλλά και με τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0) αναμένουμε να ενισχυθεί τα προσεχή χρόνια σημαντικά το σημαντικό επενδυτικό κενό της ελληνικής οικονομίας». Ειδικότερα και σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε:

Το νέο ΕΣΠΑ ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και συνδέεται άρρηκτα με το Σχέδιο Ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία (έκθεση επιτροπής Πισσαρίδη), στο οποίο επίσης εντάχθηκε και το νέο Ταμείο για την Δίκαιη Μετάβαση που χρηματοδοτεί παρεμβάσεις μετάβασης στις περιοχές απολιγνιτοποίησης της χώρας, έτσι ώστε να επιτευχθεί στο μέγιστο βαθμό η συμπληρωματικότητα των πόρων και των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων στις περιοχές αυτές.

Πέντε βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ

Με βασικό στόχο να χρησιμοποιηθούν οι βέλτιστες πρακτικές ούτως ώστε να απορροφηθεί το σύνολο των 26 δις ευρώ, πέντε βασικά χαρακτηριστικά του νέου ΕΣΠΑ, δημιουργούν προϋποθέσεις ως προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση:

• Διασυνδέεται με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και τις συστάσεις της Επιτροπής για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
• Υποστηρίζει τις εθνικές στρατηγικέ και τα Εθνικά Σχέδια Δράσης (Enabling Conditions)
• Υποστηρίζει το νέο Ταμείο για τη Δίκαιη Μετάβαση (λιγνιτικές περιοχές και νησιά)
• Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων και Σχέδιο Ανάπτυξης γα την Ελληνική Οικονομία (Εθνική Επιτροπή Πισσαρίδη)
• Ακολουθεί τους περιορισμούς των ΕυρωπαΪκών Κανονισμών για τις θεματικές συγκεντρώσεις και ξεπερνά τα κατώτατα ποσοστά

Οι αλλαγές

Το ΕΣΠΑ της νέας Προγραμματικής Περιόδου έχει να επιδείξει οκτώ βασικές αλλαγές, οι οποίες σχετίζονται τόσο με την αύξηση πόρων, όσο και με τη βασική αρχιτεκτονική του προγράμματος,  η  οποία  όπως προαναφέρθηκε, έχει μεγάλη συνάφεια με τα στόχους που υπηρετούν οι αρχές της πράσινης συμφωνίας που επικεντρώνεται στη βίωσιμη πράσινη ψηφιακή μετάβαση. Οι οκτώ αλλαγές που φέρνει το νέο ΕΣΠΑ, σύμφωνα με την παρουσίαση είναι οι εξής: Αύξηση 2,2 δις ευρώ για τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα σε σχέση με το ποσό που διοχετεύτηκε στην προηγούμενη προγραμματική περίοδο: δηλαδή από 5,9 δις σε 8,1 δις.

Διακριτά προγράμματα

O ίδιος εξήγησε,, ότι η ανάγκη για να ανταποκριθεί η χώρα μας στην διπλή πρόκληση της «πράσινης» και της ψηφιακής μετάβασης μας οδήγησε στη διαμόρφωση Διακριτού πλέον Προγράμματος για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό, με ενισχυμένους πόρους και νέα Διαχειριστική Αρχή, αλλά και διακριτό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και Ενέργεια. Διακριτό Πρόγραμμα με νέα Διαχειριστική αρχή όμως έχει και η Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση που χρηματοδοτείται από πόρους του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, αλλά και ΕΤΠΑ και ΕΚΤ. Τόνισε επίσης, ότι διακριτό πρόγραμμα υπάρχει και για την Πολιτική Προστασία με στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού συστήματος πολιτικής προστασίας, το οποίο αφορά σε όλο το φάσμα του κύκλου διαχείρισης κινδύνων και καταστροφών, που μας έχουν απασχολήσει και έχουν πλήξει τόσο έντονα τα τελευταία χρόνια τη χώρα μας». Ειδικότερα δημιουργούνται:

* Διακριτό πρόγραμμα για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό με ενισχυμένους πόρους και νέα Διαχειριστική Αρχή.

*Νέο αυτόνομο πρόγραμμα για την Πολιτική Προστασία με νέα επίσης Διαχειριστική Αρχή.

*Νέο διακριτό πρόγραμμα με επίσης νέα Διαχειριστική Αρχή για τη Δίκαιη Μετάβαση

*Νέο ανεξάρτητο διακριτό πρόγραμμα για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια.

* Ανεξάρτητο Πρόγραμμα γιατην  Ανταγωνιστικότητας που θα επικεντρωθεί σε δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων.

*Ενίσχυση και η αναβάθμιση του Προγράμματος Τεχνικής Υποστήριξης για τη θεσμική και διαχειριστική ικανότητα των δικαιούχων και των φορέων υλοποίησης (Capacity Building)

*Βλτιστοποιήθηκε το πλαίσιο διαχείρισης και συντονισμού για τα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα.

Το 30% δράσεις για το κλίμα

Ο κ. Τσακίρης υπογράμμισε μεταξύ άλλων, ότι το 30% των πόρων του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής κατευθύνονται στην ενσωμάτωση δράσεων για το κλίμα, ενώ από το ΕΚΤ+ δεσμεύονται τουλάχιστον το 28% των πόρων σε δράσεις κοινωνικής ένταξης, το 8% στην καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και το 14% στην απασχόληση των νέων τα κατώτατα ποσοστά των οποίων ξεπερνάμε στοχεύοντας στην βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων ενωσιακών πόρων»

Σημαντική αλλαγή

Με οδηγό μας την βέλτιστη και αποτελεσματική χρήση των πόρων «προχωρήσαμε σε αλλαγές ως προς τον προγραμματισμό (τη στόχευση και το περιεχόμενο) του προηγούμενου ΕΣΠΑ 2014-2020, με κύρια και σημαντική αλλαγή την αύξηση των πόρων για τα 13 Περιφερειακά Προγράμματα  κατά 2,2 δις € σε σχέση με το ΕΣΠΑ 2014-2020 (από 5,9 δισ. € σε 8,1 δισ. €). Αλλαγή που αποτελούσε άλλωστε και κυβερνητική δέσμευση και ήταν μια σημαντική παράμετρος στον προγραμματισμό του νέου ΕΣΠΑ», ανέφερε. Ειδικότερα:

Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα

Με βάση τις επιταγές της ΕΕ για την περιφερειακή πολιτική, στο Νέο ΕΣΠΑ δίνεται ειδική βαρύτητα  στα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα τα οποία απορροφούν 8,1 δισ. ευρώ, από 5,9 δισ. την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Ειδικότερα τα ενισχυμένα κονδύλια κατανέμονται  ως εξής:

Ανατολική Μακεδονία και Θράκη : 639 εκατ. ευρώ

Κεντρική Μακεδονία: 1,440 δισ. ευρώ

Θεσσαλία: 554 εκατ. ευρώ

Δυτική Μακεδονία: 394 εκατ. ευρώ

Ήπειρος: 426 εκατ. ευρώ

Βόρειο Αιγαίο: 394 εκατ. ευρώ

Νότιο Αιγαίο: 285 εκατ. ευρώ

Κρήτη: 564,5 εκατ. ευρώ

Ιόνια Νησιά: 287,6 εκατ. ευρώ

Στερεά Ελλάδα: 426 εκατ. ευρώ

Δυτική Ελλάδα: 628,4 εκατ. ευρώ

Αττική: 1.617 δισ. ευρώ

Πελοπόννησος: 410 εκατ. ευρώ.

Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» – Ταμείο Equifund

Για το πρόγραμμα  «Ανταγωνιστικότητα», ανέφερε ότι θα χρηματοδοτηθεί από αυτό εκ νέου το επιτυχημένο πρόγραμμα  Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ” , το Ταμείο Equifund, καθώς και ένα νέο Πράσινο Ταμείο για την Αειφόρο Ανάπτυξη. «Θα ήθελα να επισημάνω ότι σημαντικός προϋπολογισμός του Προγράμματος θα διατεθεί μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων συνεχιζόμενων ή νέων καινοτόμων και σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων που θα βασίζονται στις ανάγκες της αγοράς, όπως διαρκώς μεταβάλλονται στις μέρες μας» εξήγησε.

Νέα Ειδικής Υπηρεσία Τεχνικής Βοήθειας

Στις καινοτομίες του Νέου ΕΣΠΑ και «η δημιουργία νέας Ειδικής Υπηρεσίας Τεχνικής Βοήθειας και Υποστήριξης Δικαιούχων, το οποίο σύμφωνα με τον κ. Τσακίρη, αποτελεί στοιχείο ενδυνάμωσης της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των Προγραμμάτων. «Η Αναδιάρθρωση της Εθνικής Αρχής Συντονισμού και η διατήρηση μίας μόνο Επιτελικής  Δομής στα εμπλεκόμενα στην υλοποίηση των Προγραμμάτων Υπουργεία, αναμένεται να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού, της παρακολούθησης και του συντονισμού των δράσεων των Προγραμμάτων», ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ. Τσακίρης. Και υπογράμμισε ότι οι οι διαδικασίες του ΕΣΠΑ προβλέπεται να είναι πλήρως ψηφιοποιημένες και θα χρησιμοποιηθούν Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα για την ένταξη και τη διαχείριση των δράσεων και των έργων που θα χρηματοδοτηθούν».

Θεσμικές αλλαγές

Στις θεσμικές αλλαγές καταγράφονται τα εξής:

Θέσπιση Συμβούλιου Παρακολούθησης και Συντονισμού ΕΣΠA

Δημιουργία νέας ΕΥ Τεχνικής Βοήθειας και Υποστήριξης Δικαιούχων

Αναδιάρθρωση Εθνικής Αρχής Συντονισμού

Διατήρηση Επιτελικών Δομών στα Υπουργεία, με μία δομή ανά Υπουργείο

Απλοποίηση της διαδικασίας εξειδίκευσης Προγράμματος

Πλήρως ψηφιοποιημένες διαδικασίες και Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα : ΟΠΣ, ΟΠΣ-ΠΔΕ ή e-pde  ΟΠΣΚΕ  (ΟΠΣ Κρατικών Ενισχύσεων) Πληροφοριακό Σύστημα Σώρευσης Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας «ΠΣΣΚΕΗΣ»