Όμορφα δάση όμορφα καίγονται…

Του Βασίλη Λύκου*

wolf@ath.forthnet.gr

Αρκούσαν δύο μέρες τηλεοπτικού χρόνου για να «ξεπετάξουμε» την ολοσχερή φυσική καταστροφή, που συντελέστηκε στα Γεράνεια Όρη. Κλάψαμε, δικαιολογήσαμε (τα αδικαιολόγητα;) και αφού αναθεματίσαμε τη μαύρη μοίρα μας τώρα πια, τα ξεχάσαμε όλα και ασχολούμαστε πάλι, με το σύνηθες τηλεοπτικό μπενχουριανό υπερθέαμα. Θα δούμε τί θα κάνουμε με την προστασία των δασών στην επόμενη μεγάλη φωτιά…Όμως το σπάνιο αυτό οικοσύστημα από χαλέπιοπεύκη, δρυς και έλατα με τα 937 φυτικά είδη εκ των οποίων το 8,8% ενδημικά της Ελλάδας και μοναδικά για την Ευρώπη, δεν υπάρχει πια και θα χρειαστεί από 20 έως και 100 χρόνια προκειμένου να αναγεννηθεί σύμφωνα με τη διαδικασία της δευτερογενούς οικολογικής διαδοχής. Κυρίως η τωρινή μαζί με τη φωτιά του ’18 στην Κινέτα, το έχουν αποτελειώσει.

124.357 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων (53. 157 τότε και 71200 τώρα) έγιναν στάχτη… και όλοι ψάχνουμε το «δολοφόνο» για να του φορτώσουμε τις χρόνιες ευθύνες. Βλέπετε τώρα δεν υπάρχει εκείνη η «μάγισσα» Περιφερειάρχης για να τη ρίξουμε στην πυρά. Οπότε βρήκαμε έναν ανώνυμο γεράκο, που λέγεται ότι πήγε να κάψει κάτι λιανοκλάδια. Όπως και παλιότερα στην Ηλεία όπου από το στρατηγό άνεμο και τις ασύμμετρες απειλές καταλήξαμε σε μια γιαγιά που έκαψε το φαγητό της στο φούρνο. Για την ταμπακέρα όμως,επικρατείάκρα του τάφου σιωπή.

Παντελής απουσία μέτρων πρόληψης, προστασίας και διαχείρισης για τα δάση μας με έμφαση και προσανατολισμό μόνο στην καταστολή και Νόμοι που ενίοτε «μπάζουν». Κενά που εκμεταλλεύονται ιδιώτες, που εποφθαλμιούν τη φτηνή δημόσια γη. Η οποία ενώ ως δημόσιο αγαθό είναι προσβάσιμη σε όλους μας,εντούτοις δεν ανήκει σε κανέναν. Γιατί άλλο η Μύκονος με τις δυσθεώρητες αντικειμενικές αξίες των ιδιωτικών οικοπέδων κι άλλο τα Γεράνεια όρη και η Μεγάλη Ράχη με το πανέμορφο ελατοδάσος, που ήταν τσάμπα.

-Όμως αλήθεια, οι Νόμοι, που διέπουν τις προστατευόμενες περιοχές – ο ίδιος ο Μπάιντεν αναφέρει ότι όχι μόνο πρέπει να τις προστατεύσουμε αποτελεσματικά αλλά και να τις αυξήσουμε κατά 30% προκειμένου να θωρακιστούμε από την κλιματική κρίση – είναι «στεγανοί», καθολικοί και εφαρμόζονται στην Ελλάδα;

-Γιατί για παράδειγμα σύμφωνα με το Ν. 998/1979 περί προστασίας των δασών & των δασικών εκτάσεων, οι καμένες εκτάσεις κηρύσσονται συνταγματικά αυστηρώς σε αναδασωτέες και καμία άλλη χρήση δεν επιτρέπεται εντός των ορίων τους εκτός από στρατιωτικά έργα που αφορούν την Άμυνα της χώρας σε ειδικές περιπτώσεις.

Ωστόσο παρατηρούμε ότι σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ 2499/2012, επιτρέπονται κι άλλες χρήσεις. Όπως διανοίξεις δημόσιων οδών για την κατασκευή και εγκατάσταση αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαϊκών προϊόντων, για την κατασκευή και εγκατάσταση έργων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Α.Π.Ε.), καθώς και δικτύων σύνδεσής τους με το Σύστημα, όταν αυτά κρίνονται σημαντικά για το δημόσιο συμφέρον…και μάλιστα πριν από την ολοκλήρωση της αναδάσωσης. Ή πάλι, πολλές περιοχές Natura στη χώρα μας ναι μεν θεωρητικά διέπονται από ισχυρό καθεστώς προστασίας το οποίο όμως μένει στα χαρτιά γιατί δεν έχουν ολοκληρωθεί οι σχετικές ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες και συνεπώς δεν έχουν εκδοθεί τα αντίστοιχα Προεδρικά Διατάγματα προστασίας τους με τα συνακόλουθα διαχειριστικά σχέδια. Κι ενώ διατρέχουμε τον κίνδυνο να μας επιβληθούν μεγάλα πρόστιμα από την Ε.Ε. για τις ατέρμονες καθυστερήσεις σε αυτές τις Ενωσιακές υποχρεώσεις μας βάσει της Αρχής της Επικουρικότητας. Για να μην μιλήσουμε για την υποστελεχωμένη δασική υπηρεσία και τα μίζερα, πια δασαρχεία, που σύμφωνα με τον τελευταίο περιβαλλοντικό νόμο 4685/20 έχουν καθαρά γνωμοδοτικό ρόλο – εντός ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων- για έργα και χρήσεις ακόμη και πολεοδομικού χαρακτήρα (!) σε προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες επιπλέον σαλαμοποιούνται σε υποζώνες χωρίς να εκλαμβάνονται ως ολότητα.

Όμως το όνειδος της μη – προστασίας των δασών είναι ότι στην Ελλάδα του 2021, που παλεύει, υποτίθεται, να περιορίσει τις εκπομπές κυρίως του CO2 στην ατμόσφαιρα (φαντάζομαι με δέντρα κι όχι με μηχανήματα υποκατάστασής τους), δεν υπάρχουν ακόμη δασολόγιο και ολοκληρωμένοι δασικοί χάρτες αλλά ούτε και δασικές μελέτες διαχείρισης και κυρίως έργα διαχείρισης της καύσιμης ύλης κατ’ εφαρμογή του Αρ. 60/Ν. 4280 ενώ η έννοια της αρχιτεκτονικής τοπίου και της κλίμακας είναι άγνωστες λέξεις!

Όπως και ότι δεν υπάρχει Ενιαίος Φορέας Δασοπροστασίας, με τακτικό εξειδικευμένο προσωπικό, με αποκλειστική ευθύνη όχι μόνο την πρόληψη και την προστασία αλλά και την ανάπτυξη δασοπυροσβεστικού μηχανισμού με έμφαση κυρίως στον εντοπισμό και κατάσβεση της λεγόμενης «αρχικής προσβολής» (σημεία απ’ όπου ξεκινάει μια φωτιά) με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής π.χ. τηλεματικής, θερμικών καμερών, drones κλπ. Γιατί μόνο έτσι θα τελειώσει αυτό το καθοδικό σπιράλ απώλειας κρίσιμων φυσικών πόρων με την aposteriori– κατασταλτική μόνο, προστασία των δασών όπου οι επικαλύψεις δικαιοδοσιών, αρμοδιοτήτων και πόρων μεταξύ των Δασαρχείων, των Δήμων, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και του Πυροσβεστικού Σώματος, τις περισσότερες φορές οδηγούν σε «Νερώνεια» αποτελέσματα για τα δάση μας.

Γιατί το ακούσιο μπορεί να γίνεται και εκουσίως ενίοτε και γιατί το απίθανο δεν σημαίνει ότι είναι και αδύνατο ειδικά όταν πρόκειται για τη διαχείριση των δημόσιων αγαθών, που βέβαια ανήκουν σε όλους μας αλλά είναι πάμφθηνοι παραγωγικοί πόροι για τη μεγιστοποίηση των κερδών κάποιων.

Γιατί δυστυχώς ενός κακού μύρια έπονται όπως η διάβρωση, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες.

Αλίμονό μας

*Βασίλης Λύκος, Βιολόγος – Δρ. Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Πανεπιστημίου Κρήτης