ΟΟΣΑ: περιορισμοί δόμησης, ενεργειακή θωράκιση & ασφάλιση κτιρίων

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Υποχρεωτική ασφάλιση της ακίνητης περιουσίας, δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα μέτρων για την ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων και πλήρη απαγόρευση της δόμησης σε περιοχές που κινδυνεύουν από πυρκαγιές, κατολισθήσεις και πλημμύρες είναι ανάμεσα στα μέτρα που ζητά ο ΟΟΣΑ να εφαρμόσει η Ελλάδα, δίνοντας έμφαση σε πολιτικές για το περιβάλλον, την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή.

Η έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΑΣΑ) για τη χώρα μας αναφέρεται στην πράσινη μετάβαση και πώς πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα για να επιτύχει τον στόχο για μηδενικές εκπομπές ρύπων το 2050. Ανάμεσα σε άλλα η έκθεση του ΟΟΣΑ θέτει σε προτεραιότητα:

Ενεργειακή θωράκιση κτιρίων:  ο ΟΟΣΑ ζητά δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα εφαρμογής μέτρων που θα οδηγήσουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων με στόχο την καθολική εφαρμογή έως το 2050, προτείνοντας την ανακαίνισή τους, με υποστήριξη της χρηματοδότησής τους.

Ασφάλιση της ακίνητης περιουσίας: ο ΟΟΣΑ ζητά να θεσμοθετηθεί και να εφαρμοστεί η ασφάλιση της ακίνητης περιουσία.  Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον επιμερισμό του κινδύνου. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται η ασφάλιση περιουσίας για ακραία καιρικά φαινόμενα και, μάλιστα, υποχρεωτικά για όλα τα κτίρια. Το μέτρο είχε μπει ξανά στο τραπέζι μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021. Για τις φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, πλημμύρες, κατολισθήσεις) αναφέρεται  ότι οι κρατικές αποζημιώσεις για ζημιές από φυσικές καταστροφές  είναι  σε πολύ υψηλά επίπεδα στην Ελλάδα, εκτιμώντας πως είναι εφικτή η δημιουργία ασφαλίστρων, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι οικονομικοί κίνδυνοι.

Περιορισμοί δόμησης:  σε συνδυασμό με την υποχρεωτική ασφάλιση των ακινήτων, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι δημοσιοικονομικοί κίνδυνοι, σε αυτό το πλαίσιο τονίζεται , ότι δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η δόμηση σε περιοχές που κινδυνεύουν από πυρκαγιές, κατολισθήσεις και πλημμύρες.

Μείωση των ρύπων: μέτρα που να υλοποιούν τον στόχο των μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2030 ζητά ο ΟΟΣΑ  και μεσοπρόθεσμα, ζητείται να αυξηθούν τα τέλη ρύπων για  τις εκπομπές αερίων ρύπων τουλάχιστον στο επίπεδο του συστήματος εμπορίας εκπομπών της Ε.Ε., πράγμα  που επηρεάζει βέβαια τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος από ορυκτά καύσιμα.

Ο επικεφαλής του αρμόδιου τμήματος για την Ελλάδα της Οικονομικής Διεύθυνσης του ΟΟΣΑ Tim Bulman, σε εκδήλωση παρουσίασης της έκθεσης που συνδιοργάνωσαν η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ο ΟΟΣΑ, όσον αφορά την ενέργεια, αλλά και μείωση του συνόλου των εκπομπών, τόνισε ότι  η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τα δεδομένα του 2020, ενώ για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί υπογράμμισε την ανάγκη μείωσης των εκπομπών στον ιδιωτικό τομέα και ειδικά στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανίας και της γεωργίας αλλά και βελτίωσης των οδικών μεταφορών. Εκτίμησε ότι στην παραγωγή ρεύματος σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και συμπλήρωσε ότι έμφαση πρέπει να δοθεί σε άλλους τομείς όπου θα είναι πιο δύσκολο να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Επενδύσεις στα μέσα μεταφοράς: Ειδικά για τις μεταφορές, σημειώνεται ότι το 85% των εκπομπών προέρχεται από τα αυτοκίνητα στην Ελλάδα, γι’ αυτό τονίζεται ότι η πρόκληση για τη χώρα είναι να κινηθεί σε ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς, για παράδειγμα τα ηλεκτρικά οχήματα, σε έναν πιο καινούριο στόλο αυτοκινήτων με μικρότερες εκπομπές και στην ευρύτερη χρήση του σιδηροδρόμου. Επενδύσεις στα μέσα μεταφοράς «Αυξήστε τις επενδύσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς με βάση αναλύσεις κόστους – οφέλους» προτείνει ο ΟΟΣΑ, εντάσσοντας τη συγκεκριμένη πρόταση στην πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος.

Επίδομα θέρμανσης: Ο ΟΟΣΑ ζητά τη δημοσίευση τακτικών και ολοκληρωμένων ανασκοπήσεων του κόστους και των οφελών όλων των φορολογικών δαπανών και επιδοτήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση σε αυτές που ισχύουν για τα ορυκτά καύσιμα (π.χ., επίδομα θέρμανσης, οριζόντια επιδότηση πετρελαίου θέρμανσης κ.α.).

Επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης

Η διατήρηση της ανάκαμψης απαιτεί να συνεχισθεί η αντιμετώπιση μακροχρόνιων προβλημάτων της οικονομίας και να εφαρμοσθεί πλήρως το φιλόδοξο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με παράλληλο έλεγχο των πληθωριστικών πιέσεων, στήριξη της δημοσιονομικής ευρωστίας και ολοκλήρωση της εξυγίανσης των τραπεζών τονίζει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης στην ειδική έκθεσή του για τη χώρα που παρουσίασε ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού, Ματίας Κόρμαν, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η αύξηση των τιμών ενέργειας και τροφίμων μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία οδηγεί σε σημαντική επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, με τον ΟΟΣΑ να προβλέπει ότι θα διαμορφωθεί εφέτος στο 1,1% και το 2024 στο 1,8% από 5,1% το 2022, τόνισε ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού, Ματίας Κόρμαν παρουσιάζοντας την έκθεση του ΟΟΣΑ ενώ επισήμανε ότι:

Όσον αφορά τον πληθωρισμό (με βάση τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή), προβλέπεται μεγάλη αποκλιμάκωσή του στο 3,7% σε μέσα επίπεδα το 2023 και στο 2,3% το 2024 από 9,5% πέρυσι.

Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί η αύξηση της απασχόλησης, με ρυθμό 1,1% εφέτος έναντι 6,2% το 2022.

Το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί στο 170,7% του ΑΕΠ εφέτος και περαιτέρω στο 163,6% το 2024 από 175,1% το 2022, χάρη στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό, αλλά παραμένει υψηλό.

Προσλήψεις νέων και συλλογικές συμβάσεις

Τα ποσοστά απασχόλησης παραμένουν χαμηλά ιδιαίτερα στις γυναίκες και στους νέους παρά τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας με τη λήξη της πανδημίας. Ο ΟΟΣΑ στέκεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι είναι «εύκολη» η εγγραφή στον πρώην ΟΑΕΔ, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται πολύ μεγάλος ο αριθμός των εγγεγραμμένων, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας. Ζητείται η προώθηση της συμμετοχής των γυναικών στην αμειβόμενη απασχόληση -μεταξύ άλλων ζητείται ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να υιοθετήσουν πιο ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας- και η ενίσχυση των κινήτρων προς τους εργοδότες για πρόσληψη νέων εργαζομένων με περιορισμένη εμπειρία, όπως μείωση ή κατάργηση εργοδοτικών εισφορών.

Επίσης γίνεται αναφορά στο ενδεχόμενο αντικατάστασης των μη χρηματικών επιδομάτων ανεργίας που παρέχονται σε εγγεγραμμένους ανέργους με «στοχευμένη εισοδηματική στήριξη».

Οι μισθοί αυξάνονται μετά από 12 χρόνια μειώσεων ή ισχνών αυξήσεων, με τους εργαζόμενους σε ορισμένους κλάδους, όπως τον τεχνολογικό και τον κατασκευαστικό, να εξασφαλίζουν μεγαλύτερες αυξήσεις. Η αύξηση του κατώτατου μισθού, η οποία ανήλθε περίπου 10% στο πρώτο εξάμηνο του 2022 και αφορά το 28% των εργαζομένων αναμένεται να οδηγήσει σε αυξήσεις μισθών και στους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Ο ΟΟΣΑ διατυπώνει τη θέση που είχε εκφράσει στην προηγούμενη έκθεση ότι πρέπει να τονωθεί και ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε κλαδικό επίπεδο για τον καθορισμό των μισθών και να υπάρξει παρότρυνση στους κοινωνικούς εταίρους για την εφαρμογή των αποφάσεων τους από τις επιχειρήσεις. Προτείνεται ενίσχυση της χρήσης των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε τομεακό επίπεδο ως μέσο καθορισμού των μισθών, με έμφαση στη στήριξη των κοινωνικών εταίρων να εφαρμόζουν κλαδικές συμβάσεις σε επίπεδο εργασιακού χώρου.

Φόροι και δανεισμός

Οι εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών αυξάνονται και διαφοροποιούνται, αντανακλώντας τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, σημειώνει η έκθεση.

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών της ΕΕ που έχουν κάνει τη μεγαλύτερη πρόοδο στην επίτευξη των αρχικών στόχων του Σχεδίου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας και στην άντληση των πόρων από τα ευρωπαϊκά ταμεία και ο ΟΟΣΑ τονίζει ότι αν υλοποιηθεί καλά θα ενισχύσει σημαντικά τις προοπτικές ανάπτυξης και τα εισοδήματα.

Ο τραπεζικός δανεισμός στις επιχειρήσεις έχει αρχίσει να αυξάνεται, κάτι που κατά την έκθεση του ΟΟΣΑ αποτελεί ένα βήμα προς την ανανέωση του κεφαλαιακού αποθέματος της χώρας, ενώ η υγεία του τραπεζικού τομέα βελτιώνεται.

Οι πρόσφατες μειώσεις των φόρων έχουν περιορίσει τη μεγάλη φορολογική επιβάρυνση των εισοδημάτων από εργασία, με τη φορολογική συμμόρφωση βελτιώνεται γενικά αν και παραμένουν ακόμη σημαντικές ανεπάρκειες, σημειώνει η έκθεση.

Βασικά μηνύματα της έκθεσης του ΟΟΣΑ

Στα βασικά μηνύματα της έκθεσης του ΟΟΣΑ είναι τα εξής:

-Η επιστροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα είναι ενδεδειγμένη, καθώς μάλιστα είναι υψηλός ο πληθωρισμός και έχει μειωθεί η διαθέσιμη παραγωγική δυναμικότητα.

-Η αποτελεσματική υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η διεύρυνση του μείγματος των φορολογικών εσόδων και η βελτίωση των επιδόσεων του δημόσιου τομέα θα επιτρέψουν τη καλύτερη δημοσιονομική στήριξη των επενδύσεων, των εισοδημάτων και της δικαιοσύνης.

-Ο περιορισμός των ακαθάριστων δανειακών αναγκών και η μείωση του δημόσιου χρέους είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την πιστοληπτική αναβάθμιση της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα, η οποία θα διεύρυνε τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις.

-Η αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων είναι καθοριστική για μία διαρκή ανάκαμψη. Η πλήρης εξυγίανση των τραπεζών με την εκκαθάριση των υφιστάμενων μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αύξηση της κεφαλαιακής βάσης τους είναι αναγκαία για να μπορούν αυτές να χρηματοδοτήσουν μία σταθερή ανάπτυξη και πρέπει να συνοδευθεί από την ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης.

-Η επίτευξη των μηδενικών εκπομπών ρύπων το 2050 και η προσαρμογή σε ένα πιο ζεστό κλίμα θα απαιτήσουν διαρκείς πολιτικές προσπάθειες για πολλά χρόνια. Ένα μείγμα πολιτικών – που περιλαμβάνει επενδύσεις, ρυθμίσεις και τιμολόγηση των εκπομπών ρύπων – μπορεί να επιταχύνει μία μείωση των ρύπων με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και πρόσθετα έσοδα για την πράσινη μετάβαση.