ΟΣΕΤΕΕ: «εθελοτυφλούμε επισήμως για τα εργατικά ατυχήματα»

Tριπλασιασμό των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων μέσα σε μία 4ετία προβλέπει ο δρ Ανδρέας Στοϊμενίδης, πρόεδρος OSHA, ΟΣΕΤΕΕ* και γ.γ Υγείας και Ασφάλειας της ΓΣΕΕ, ο οποίος εξελέγη πρόσφατα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, τονίζοντας ότι “εργαζόμενοι σκοτώνονται και τα εργοστάσια ή εργοτάξια συνεχίζουν δίχως διακοπή τη λειτουργία τους”.

Η συνέντευξη του δροw Ανδρέα Στοϊμενίδη στην “Εφ Συν” και στη δημοσιογράφο Χριστίνα Κοψίνη έχει ως εξής:

 Πόσοι θάνατοι καταγράφηκαν στους χώρους δουλειάς το 2022 και πόσοι τους πρώτους μήνες του ‘23;

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά, ιδιαίτερα αν συγκριθούν με προηγούμενα έτη, ενώ και η τάση δείχνει ραγδαία κλιμάκωση. Το 2022 χάσαμε 104 εργαζόμενους και το 2023, δίχως να έχουμε κλείσει ακόμη τον Φεβρουάριο, έχουμε 25 απώλειες. Συνυπολογίστε ότι το 2019 είχαμε 51 νεκρούς και το 2020 41. Αν λάβουμε υπόψη ότι τους πρώτους δύο μήνες κάθε χρόνου δεν έχουμε αγροτικές εργασίες και ότι, στατιστικά, υπάρχει κλιμάκωση των εργατικών δυστυχημάτων ανά τετράμηνο μέσα σε κάθε έτος, εκτιμούμε ότι φέτος θα ξεπεράσουμε τους 150 θανάτους στην εργασία! Πρόκειται για τριπλασιασμό των θανάτων μέσα σε μία τετραετία. Οι μετανάστες και οι χαμηλού κόστους ανειδίκευτοι εργάτες πλήττονται περισσότερο. Γι’ αυτόν τον λόγο μιλάμε για ταξικό πρόσημο στους θανάτους στην εργασία.

O δρ Ανδρέας Στοϊμενίδης, πρόεδρος OSHA, ΟΣΕΤΕΕ* και γ.γ Υγείας και Ασφάλειας της ΓΣΕΕ

 Ποιες κατά τη γνώμη σας είναι οι αιτίες του κακού;

Υπάρχει έλλειψη πολιτικής βούλησης και οράματος, συνεχιζόμενη μνημονιακή ανισορροπία στο εργατικό δίκαιο υπέρ των εργοδοτών με την ουσιαστική κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, θεσμική αποδυνάμωση των ελεγκτικών μηχανισμών, ανυπαρξία του δομικού ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ εργοδοτών, εργαζομένων και κυβέρνησης, ατιμωρησία των κακών εργοδοτών και έλλειψη δημοκρατίας στους χώρους εργασίας με την παρεμπόδιση της συνδικαλιστικής εκπροσώπησης. Δεν μπορώ να μην επισημάνω την ανεξέλεγκτη εντατικοποίηση, τους πολύ χαμηλούς μισθούς, τη μαύρη και ανασφάλιστη εργασία.

 Πώς αποτιμάτε το γεγονός ότι σπανίως, οι επιχειρήσεις κρίνουν σκόπιμο να ζητήσουν έστω μία δημόσια συγγνώμη ή να απευθυνθούν στις τοπικές κοινωνίες; Μήπως τελικά φταίνε οι «απρόσεκτοι» εργαζόμενοι που δεν τηρούν τους κανόνες και αυτοτραυματίζονται ακόμη και θανάσιμα, όπως λένε κάποιοι εργοδότες;

Εργαζόμενοι σκοτώνονται και τα εργοστάσια (ή εργοτάξια) συνεχίζουν δίχως διακοπή τη λειτουργία τους. Σε μεγάλη δημοσκοπική έρευνα τον Νοέμβριο του 22 βρέθηκε ότι το 66% των διευθυνόντων των επιχειρήσεων θεωρούν τους εργαζόμενους υπεύθυνους για τα εργατικά ατυχήματα. Θα πρότεινα τα στελέχη αυτά να αξιολογούνται και στα πεδία της ανάληψης της ευθύνης και της κοινωνικής ενσυναίσθησης πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Το διεθνές και νομικό εθνικό πλαίσιο είναι σαφές: τα εργατικά ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες είναι αποκλειστικής υπαιτιότητας του εργοδότη. Σε καμιά άλλη χώρα της Ε.Ε. δεν υπάρχει το πολιτικό και κοινωνικό υπόβαθρο να ψελλίσει κάποιος περί ευθύνης του εργαζομένου.

Πριν μιλήσουμε για την «ευθύνη των εργαζομένων», ας σκεφτούμε πόσες επιχειρήσεις στην Ελλάδα καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, έχουν σωματείο, έχουν επιτροπές για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ), διαβουλεύονται και συνεργάζονται με τους εργαζόμενους, επικαιροποιούν τακτικά τις μελέτες εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου και τις εφαρμόζουν στην πράξη, παρέχουν μέσα ατομικής προστασίας, εκπαιδεύουν τακτικά και κανονικά τους εργαζομένους, τους τοποθετούν στην κατάλληλη θέση εργασίας στο πλαίσιο του ωραρίου τους. Αν ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι το 24% των εργαζομένων στη χώρα μας καλύπτονται από Συλλογική Σύμβαση Εργασίας θα καταλήξουμε σε δεκαδικό μικρότερο της μονάδας στην εκπλήρωση όλων των παραπάνω προϋποθέσεων.

 Τι σημαίνει η πρόσφατη ανάδειξή σας στη θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια, του EU-OSHA;

Είναι μία ενδιάμεση δικαίωση της δουλειάς που γίνεται σε όλα τα επίπεδα για την ανάδειξη και αντιμετώπιση των θεμάτων ΥΑΕ. Επιπροσθέτως, θεωρώ ότι αξιολογήθηκε με θετικό τρόπο, ιδιαίτερα από τα συνδικάτα, αλλά και τις εργοδοτικές ενώσεις και τις κυβερνήσεις, ο συντονισμός και το έργο της Ομάδας Εργασίας «Vision Zero» για τον εκμηδενισμό των εργατικών δυστυχημάτων στην Ε.Ε. έως το 2030. Παίρνουμε δύναμη για να συνεχίσουμε σε ένα εξαιρετικά δύσκολο πεδίο ενασχόλησης στη χώρα μας.

 Ποιοι είναι οι βασικοί σας στόχοι στον EU-OSHA;

Είναι ένας οργανισμός τριμερούς λειτουργίας στον οποίο συμμετέχουν ισότιμα εκπρόσωποι των εργαζομένων, των εργοδοτών και των κυβερνήσεων των κρατών-μελών της Ε.Ε. Στόχος είναι η βελτίωση της επιχειρησιακής λειτουργίας του οργανισμού, που ούτως ή άλλως αποτελεί πρότυπο καλής λειτουργίας σε διεθνές επίπεδο, η κάλυψη της ΥΑΕ σε νέα εργασιακά δεδομένα, όπως είναι η Ψυχική Υγεία, η Ψηφιοποίηση, η Κλιματική Κρίση, οι νέες επιδημίες και η απόδοση της επιστημονικής και ερευνητικής παραγωγής με απλουστευμένο τρόπο σε κάθε ευρωπαϊκή γωνιά και σε κάθε Ευρωπαίο εργαζόμενο.

Συμβαδίζει η κατάσταση των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα με αυτήν της Ε.Ε.;

Σε καμία περίπτωση. Στην Ε.Ε., σύμφωνα με τις εκθέσεις των συνδικάτων, έχουμε σημαντική μείωση των εργατικών ατυχημάτων τα τελευταία πέντε χρόνια σε αντιδιαστολή με την τραγική επιδείνωση που έχουμε στη χώρα μας.

 Τι γίνεται με τις επαγγελματικές παθήσεις;

Σύμφωνα με μεγάλη ευρωπαϊκή έρευνα στην οποία συμμετέχει η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων και τα αποτελέσματά της έχουν γίνει αποδεκτά από την Ευρ. Επιτροπή, κάθε χρόνο στην Ε.Ε. πεθαίνουν 200.000 άνθρωποι από ασθένειες που προκαλούνται από τους χημικούς παράγοντες στους χώρους εργασίας. Στην Ελλάδα δεν έχει καταγραφεί επίσημα θάνατος από επαγγελματική ασθένεια τα τελευταία 5 χρόνια. Εθελοτυφλούμε επισήμως.

 Βλέπετε ουσιαστική αλλαγή στους ελέγχους και τα αποτελέσματα από τη νέα Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεωρητών Εργασίας;

Είμαι πολύ ανήσυχος. Ως ΓΣΕΕ είχαμε προβλέψει ότι το σχήμα δεν θα λειτουργήσει και ότι αποτελεί προσπάθεια απεμπόλησης πολιτικής ευθύνης. Οι αριθμοί δείχνουν ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης. Υπάρχουν οργανωτικά κενά και υλικοτεχνικές αδυναμίες.

Υπάρχουν περιθώρια, ώστε τα συνδικάτα και οι εργαζόμενοι να βελτιώσουν την παρουσία τους στα θέματα ΥΑΕ;

Βεβαίως υπάρχουν. Πάντα μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι και πιο αποτελεσματικοί. Οφείλουμε να θέτουμε διαρκώς και έμπρακτα τα ζητήματα ΥΑΕ σε απόλυτη προτεραιότητα. Να αυξήσουμε τον αριθμό των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας σε περισσότερες μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις. Να δημιουργήσουμε Παρατηρητήριο ΥΑΕ στη ΓΣΕΕ για την υποστήριξη των εργαζομένων. Να ενεργοποιήσουμε τις γραμματείες ΥΑΕ σε όλα τα συνδικάτα. Να αποκαταστήσουμε την ισόρροπη σχέση με τους κοινωνικούς μας εταίρους στα σχετικά ινστιτούτα.

* ΟΣΕΤΕΕ: Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας