Του Σπύρου Μανουσέλη/
Tα κλιματικά σοκ ωθούν ολοένα και περισσότερους πρόσφυγες στην Ευρώπη. Αν δεν αλλάξουν άμεσα οι άλλες συνθήκες -αν δηλαδή δεν υπάρξουν εγκαίρως οι κατάλληλες προσαρμογές ικανές να μειώσουν τις περιβαλλοντικές και κλιματικές συνέπειες- τότε, μέχρι το τέλος του αιώνα, οι ροές των προσφύγων που θα ζητήσουν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα αυξηθούν κατά 28 %, σύμφωνα με τα πιο αισιόδοξα σενάρια, ενώ αν επιβεβαιωθούν τα πιο απαισιόδοξα σενάρια, τότε ο αριθμός των λεγάμενων «κλιματικών προσφύγων» προς την Ε.Ε. θα τριπλασιασθεί! Ανάλογες καταστροφικές προβλέψεις έχουν διατυπωθεί κατ’ επανάληψη κατά το παρελθόν, όμως η συγκεκριμένη πρόβλεψη στηρίζεται στη βαθύτερη, μέχρι σήμερα, έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί σε αυτό το πεδίο: στις συστηματικές μελέτες του Anouch Missirian και του Wolram Schlenker, δύο ερευνητών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, οι οποίοι ανέλυσαν τις αιτήσεις παροχής ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ενωση -από το 2000 μέχρι το 2014- από άτομα που, λόγω ακραίων κλιματικών αλλαγών, αναγκάσθηκαν να μεταναστεύσουν από 100 διαφορετικές χώρες.
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο εγκυρότατο περιοδικό «Science», βασίστηκε στην ανάλυση 351 χιλιάδων αιτήσεων μετανάστευσης στην Ε.Ε. από 100 διαφορετικές «υπανάπτυκτες» χώρες και κατέληξε στο απρόσμενο συμπέρασμα ότι πολλές από αυτές τις αιτήσεις δεν σχετίζονται μόνο με τις δύσκολες τοπικές συνθήκες ζωής, τις συχνές πολεμικές συγκρούσεις ή τις εισβολές αλλά και με τις κλιματικές αλλαγές στις χώρες προέλευσης των προσφύγων.
Πρόσφυγες λόγω κλίματος
Διαπίστωσαν, για παράδειγμα, ότι ο αριθμός μεταναστών ετησίως από τις χώρες με σχετικά εύκρατο κλίμα και ακόμη περισσότερο από αυτές με πολύ θερμό κλίμα αυξάνεται ανάλογα με την αύξηση της θερμοκρασίας ενώ, αντίθετα, στις χώρες με πιο ψυχρά κλίματα, που είναι σαφώς λιγότερες, όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία ο αριθμός των μεταναστεύσεων μειώνεται σημαντικά. Γενικά, φαίνεται να αποτελεί κανόνα το γεγονός ότι ο αριθμός των προσφύγων από τις μη αναπτυγμένες οικονομικά χώρες τείνει να αυξάνει σημαντικά όταν η μέση θερμοκρασία υπερβαίνει τους ιδανικούς 20 βαθμούς Κελσίου, πιθανότατα επειδή η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας επηρεάζει καταστροφικά την αγροτική παραγωγή.
Βασιζόμενοι σε αυτό το γενικό συμπέρασμα οι δύο ερευνητές εκτιμούν πως, μολονότι οι μεταναστεύσεις που οφείλονται σε κλιματικές αλλαγές αποτελούν, για την ώρα, μειονότητα σε σύγκριση με τον συνολικό αριθμό μεταναστεύσεων από άλλα αίτια, στο τέλος αυτού του αιώνα οι «κλιματικοί πρόσφυγες» θα αυξηθούν εντυπωσιακά: από το ελάχιστο 30% μέχρι το ιδιαίτερα ανησυχητικό 90%! Ο όρος «κλιματικοί πρόσφυγες» (climate refugees), ο οποίος αναφέρεται στους ανθρώπους που θα υποχρεωθούν στο άμεσο μέλλον να μεταναστεύσουν εξαιτίας των επιπτώσεων της ευρύτερης κλιματικής αλλαγής, έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς ενός πλανητικού δικτύου οικολογικών οργανώσεων για την προετοιμασία της ανθρωπότητας για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Όμως, αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή ως ένα αμιγώς οικολογικό πρόβλημα που οφείλεται αποκλειστικά στη μόλυνση της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος. Συνεπώς, αποτυγχάνει να εξετάσει την ευρύτητα των ζητημάτων που προκύπτουν από τις τρέχουσες πολιτικές πληθυσμιακού ελέγχου καθώς και του ελέγχου της μετανάστευσης από τα άλλα κράτη. Διότι βέβαια, κατά τον 21ο αιώνα, η πλειονότητα των κλιματικών προσφύγων θα προκύψει όχι μόνο από την πλανητική υποβάθμιση του περιβάλλοντος, αλλά και από την ανθρώπινη υποβάθμιση, η οποία τελικά γεννά αυτή τη νέα κατηγορία προσφύγων.
Η πλειονότητα των νέων κλιματικών προσφύγων θα επιχειρήσει, αρχικά, να μεταφερθεί σε ένα πιο πρόσφορο σημείο στο εσωτερικό της χώρας τους και μόνο αν αυτό υποδειχθεί αδύνατο ή αναποτελεσματικό, θα επιχειρήσουν τότε να μεταναστεύσουν σε κάποια πιο πλούσια χώρα, για να επιβιώσουν. Εφόσον λοιπόν η μόλυνση του περιβάλλοντος και η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη συνεχιστούν καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα, τότε προβλέπεται ότι, σε μερικές δεκαετίες, πολλά εκατομμύρια άνθρωποι -π.χ. από την υποσαχάρια Αφρική, από τη Μέση Ανατολή και από τη Λατινική Αμερική- θα υποχρεωθούν να μεταναστεύσουν μαζικά σε πιο πλούσιες χώρες, όπως είναι οι Η.Π.Α. ή η Ε.Ε.
Αυτή η προοπτική μπορεί να αποφευχθεί μόνο αν, από σήμερα, οι πιο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες αποφασίσουν αφενός να μειώσουν δραστικά τα αίτια της πλανητικής μόλυνσης, η οποία ευθύνεται για τη συστηματική υποβάθμιση του περιβάλλοντος και αφετέρου να συμβάλουν αποφασιστικά στην οικονομική-κοινωνική ανάπτυξη των μη ανεπτυγμένων χωρών, οι οποίες ελάχιστα ευθύνονται για τη συντελούμενη στις μέρες μας οικολογική-κλιματική καταστροφή του πλανήτη.
Πηγή: «Εφ. Συν»
