Pax podilatica: μεγάλη η διαδρομή μέχρι τη συμφιλίωση της Αθήνας με τα ποδήλατα

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Τo ποδήλατο όλο και περισσότερο μπαίνει στη ζωή μας – και έτσι πρέπει να είναι. Με σεβασμό των άλλων μέσων κυκλοφορίας στο ποδήλατο αλλά και σεβασμό του ποδηλάτη στους άλλους – εποχούμενους και πεζούς. Ίσως δούμε να ανατέλλει μια μέρα η πραγματική συμβίωση με το ποδήλατο, η αληθινή pax podilatica.

Έρημος ποδηλατόδρομος στην Πανεπιστημίου

Pax podilatica

Χρέος της Πολιτείας και των δήμων του λεκανοπεδίου θα έπρεπε να είναι η υλοποίηση ποδηλατόδρομων, όπου είναι εφικτό και στα μέτρα των κατά τόπους συνθηκών. Το οφείλουμε στους συμπολίτες μας ποδηλάτες, οι οποίοι έχουν επιλέξει ένα μη ρυπογόνο τρόπο μετακίνησης προς όφελος όλων μας.

Η χρήση του ποδηλάτου είναι τεράστιο θέμα, η σωστή αντιμετώπιση του οποίου μπορεί να αλλάξει την δυναμική της κυκλοφορίας στην πρωτεύουσα. Και η Αθήνα να γίνει μια άλλη πόλη, αγνώριστη και πολύ πιο φιλική. Για να υλοποιηθεί αυτό το εγχείρημα χρειάζονται γενναίες αποφάσεις, αλλά και λεπτομερείς μελέτες, γειτονιά γειτονιά και δρόμο δρόμο. Ένα είναι σίγουρο. Μόνο αν η Πολιτεία και οι δημοτικές αρχές συμπεριλάβουν τη χρήση των ποδήλατων στα θέματα πρώτης προτεραιότητας, μόνο τότε, θα μπορεί να γίνει πράξη το δικαίωμα τους στην πόλη.

Οποιαδήποτε συζήτηση για το ποδήλατο πρέπει να ξεκινήσει από δύο αφετηρίες. Πρώτον, ότι επιβάλλεται η ενθάρρυνση της χρήσης του με κάθε δυνατό τρόπο. Δεύτερον, ότι η περίπλοκη ρυμοτομία της Αθήνας, και το δύσκολο ανάγλυφο της πόλης, παρουσιάζουν δύο σοβαρά μειονεκτήματα για ευρεία χρήση του ποδηλάτου – πολλοί στενοί και πολλοί ανηφορικοί δρόμοι. Άμστερνταμ και Κοπεγχάγη η Αθήνα δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει. Ούτε η πόλη μας είναι επίπεδη, ούτε έχουμε την κουλτούρα του ποδήλατου, όπου οι κάτοικοι των πόλεων αυτών σχεδόν γεννιούνται με ποδήλατα. Αλλά ας κάνουμε αυτό που μπορούμε. Μια φιλική αντιμετώπιση του ποδήλατου, και πολεοδομικά, αλλά και σαν κοινωνία. Σε αυτό σίγουρα θα συντείνει η μείωση της ταχύτητας των ΙΧ μέσα στον αστικό ιστό, αλλά και η αύξηση των ποδήλατων κοινής χρήσης.

Αμστερντάμ δεν θα γίνει ποτέ η Αθήνα, αλλά ούτε και Καρδίτσα

Πρέπει να συμφιλιωθεί η πόλη με τα ποδήλατα, αλλά και τα ποδήλατα με την πόλη. Μπορούμε, όπως και στην Κοπεγχάγη, να υλοποιούμε όσους περισσότερους γίνεται ποδηλατόδρομους. Και όπου δεν υπάρχουν, να οδηγούμε τα ποδήλατα μας στο οδόστρωμα. Αλλά όχι στα πεζοδρόμια, αφήνοντας τα ελεύθερα για τους δικαιωματικούς χρήστες τους, τους πεζούς. Πόσο εύκολα και πόσο συχνά το ξεχνάμε αυτό; Ίσως μια μέρα τα καταφέρουμε. Και τότε θα έχει επέλθει η απόλυτη ποδηλατική ειρήνη, όπου όλοι οι πολίτες θα έχουν αγκαλιάσει το ποδήλατο σαν αναπόσπαστο στοιχείο της πόλης – που για ορισμένους δεν είναι ακόμα.

Ο πεζός πρέπει να έχει προτεραιότητα σε οποιαδήποτε θεώρηση του κυκλοφοριακού. Τα ποδήλατα αμέσως μετά. Σημαντική ώθηση για την χρήση του ποδήλατου θα έδινε η θέσπιση της κυκλοφορίας ποδήλατων στις πάνω από πενήντα χιλιόμετρα λεωφορειολωρίδες που ήδη υπάρχουν. Μπορεί να μην είναι αρκετές, αποτελούν όμως ένα καλό ξεκίνημα, γιατί οι λεωφορειολωρίδες θα μπορούν να λειτουργούν συνδυαστικά με τους ποδηλατόδρομους, ιδιαίτερα όπου το πλάτος του δρόμου δεν επιτρέπει την δημιουργία και λεωφορειολωρίδας και ποδηλατόδρομου. Σημαντικό για την εδραίωση και αποδοχή του ποδήλατου, είναι να αρχίσουν να ενσωματώνονται  ποδηλατόδρομοι στους μεγάλους άξονες, εκεί όπου δεν υπάρχουν λεωφορειολωρίδες. Και σε άλλες διαδρομές που έχουν κριθεί ιδιαίτερα πρόσφορες για ποδηλατική χρήση. Όπως Γκάζι-Κηφισιά, και μελλοντικά Φάληρο-Κηφισιά, καθώς και στην προς διαμόρφωση ημικυκλική διαδρομή από το Σταθμό Κατεχάκη μέχρι τον Ευαγγελισμό μέσω της Πανεπιστημιούπολης και της Πολυτεχνειούπολης. Και ακόμα, σε όλο το παραλιακό μέτωπο από την Καστέλα ως την Βουλιαγμένη. Και έτσι, προοδευτικά, θα αυξάνεται η δυνατότητα χρήσης συνεχόμενων ποδηλατόδρομων, αντί των μικρών αποκομμένων ποδηλατόδρομων για το θεαθήναι των δημάρχων. Σε κάθε περίπτωση, στους ποδηλατόδρομους θα πρέπει να οριστεί ανώτατο όριο ταχύτητας τα 25, ή έστω τα 30χλμ/ ώρα. Θα μπορούν, έτσι, να χρησιμοποιούνται και από ηλεκτρικά ποδήλατα, όχι όμως από όλα τα αποκαλούμενα «οχήματα μικροκινητικότητας». Εάν γίνουν οι ποδηλατόδρομοι ξέφραγο αμπέλι για οτιδήποτε δεν είναι αυτοκίνητο, θα έχει χαθεί η ουσία της δημιουργίας τους.

Ποδήλατα στην Αθηνάς

Είναι αυτονόητο ότι η σταδιακή εξάπλωση της χρήσης του ποδήλατου και του ηλεκτρικού ποδηλάτου, όπως και η δημιουργία πραγματικών πεζόδρομων και ουσιαστικών πεζοδρομήσεων, είναι απόλυτα συνυφασμένα με την βελτίωση και πύκνωση του δικτύου των δημόσιων συγκοινωνιών. Και την επέκταση των δρομολογίων μέχρι και την πρώτη, τουλάχιστον, μεταμεσονύκτια ώρα, όπως γίνεται σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις της Ευρώπης. Δεν έχει νόημα να ενθαρρύνεται ο πολίτης να αφήνει το ποδήλατο του σε σταθμό μετρό, ή στάση λεωφορείου και, αργά το βράδυ, να μην υπάρχουν δρομολόγια για να το ξαναβρεί. Πρώτα η βελτίωση και ο εξορθολογισμός των δημόσιων συγκοινωνιών και μετά όλα τα άλλα. Όχι πρώτα το κάρο και μετά το άλογο. Η σύνδεση της χρήσης ποδηλάτου με τις δημόσιες συγκοινωνίες δεν θα είναι ποτέ πλήρης, αν δεν θεσμοθετηθεί, για όλα τα καινούργια λεωφορεία, η δυνατότητα τοποθέτησης, σε εξωτερικές σχάρες, δύο ή και τριών, ποδηλάτων, όπως γίνεται σε πολλές πόλεις του κόσμου.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design