Pay-for-Performance: αποζημίωση για ενέργεια που δεν καταναλώθηκε

Του Βλάση Οικονόμου

– Institute for European Energy and Climate Policy (www.ieecp.org)

Πως θα σας φαινόταν αν εσείς, ως καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας, θα μπορούσατε να αποζημιωθείτε δίκαια για την ενέργεια που δεν καταναλώσατε;

Στις ΗΠΑ, οι συμμετέχοντες σε προγράμματα Pay-for-Performance πληρώνονται μέσω τέτοιων κινήτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων τους.

Με γνώμονα την περιορισμένη χωρητικότητα των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και την προθυμία να καινοτομήσουν προκειμένου να αποκτήσουν καλύτερη σχέση ποιότητας / τιμής για τους πελάτες τους, οι πάροχοι προσφέρουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε οικιακά και εμπορικά κτίρια για τη βελτίωση της αξιοπιστίας του δικτύου.

Το έργο Horizon 2020 SENSEI που συντονίζει το Institute for European Energy and Climate Policy εργάζεται για την ανάπτυξη του μοντέλου “Pay-for-Performance” στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στην Ευρώπη, όπως και στις ΗΠΑ, οι κυβερνήσεις, οι ρυθμιστικές αρχές ενέργειας και οι διαχειριστές συστημάτων αποδίδουν σημαντική αξία στην αξιόπιστη και επαρκή παροχή ηλεκτρικής ενέργειας.

Αντιμέτωποι με τη νέα, αλλά διαχειρίσιμη πρόκληση που θέτει η αυξανόμενη διείσδυση της μεταβλητής παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η ηλεκτροδότηση των μεταφορών και της θέρμανσης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βρίσκονται με νέες προκλήσεις στην ενεργειακή τους πολιτική. Αυτό σημαίνει την εύρεση ενός μικρού συνόλου επιλογών σε βάρος πιο οικονομικά αποδοτικών λύσεων. Σαν παράδειγμα δείτε την εγγυημένη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας άνω των 100 EUR / MWh που δόθηκε στον πυρηνικό αντιδραστήρα Hinkley Point στο Ηνωμένο Βασίλειο, το σύνολο των μηχανισμών χωρητικότητας (capacity mechanisms) που ξεφυτρώνουν σε όλη την Ευρώπη και τα αυξημένα επίπεδα επενδύσεων που απαιτούνται σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.

Στο βαθμό που αυτές οι παρεμβάσεις βελτιώνουν την αξιοπιστία του συστήματος ισχύος, το κάνουν σχεδόν αποκλειστικά μέσω τεχνολογιών από πλευράς προσφοράς και επενδύσεων σε υποδομές δικτύου. Μια πιο λογική προσέγγιση θα χρησιμοποιούσε καλύτερα περισσότερες οικονομικά αποδοτικές  ευκαιρίες που παρουσιάζονται από την πλευρά της ζήτησης του συστήματος ισχύος, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής απόδοσης.

Η εξάρτηση των επενδύσεων από την πλευρά της προσφοράς μας βλέπει, τους χρήστες ενέργειας, να χάνουμε δύο φορές: πρώτα χάνουμε την ευκαιρία να πληρώσουμε για το ρόλο που μπορούμε να παίξουμε στη διασφάλιση ενός αξιόπιστου συστήματος ισχύος. Και δεύτερον καταλήγουμε όλοι να πληρώνουμε υψηλότερες τιμές για πολιτικές που ευνοούν τους κατεστημένους και αποκλείουν πιθανούς ανταγωνιστές.

Ας συγκρίνουμε τις δύο προσεγγίσεις, αυτή της πλευράς προσφοράς και της ζήτησης. Ένας νέος σταθμός πυρηνικής ενέργειας εξυπηρετεί βασική ζήτηση ενώ ένα χαρτοφυλάκιο βελτιώσεων ενεργειακής απόδοσης μειώνει τη ζήτηση του βασικού ηλεκτρικού φορτίου. Ένας μηχανισμός χωρητικότητας πληρώνει σταθμούς παραγωγής ενέργειας όλο το χρόνο για να είναι διαθέσιμοι για παροχή ηλεκτρισμού σε μερικές ώρες αιχμής.

Αντίστοιχα, οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση και τα αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης μειώνουν την κατανάλωση αιχμής.

Οι επενδύσεις στο δίκτυο ενισχύουν τα δίκτυα όπου βρίσκονται υπό πίεση από το νέο φορτίο. Επιπλέον, τοπικά στοχευμένες δράσεις ενεργειακής απόδοσης μειώνουν το φόρτο του δικτύου και αναβάλλουν δαπανηρές επενδύσεις σε καλώδια και υπο-σταθμούς. Καθίσταται σαφές έτσι σε κάθε περίπτωση, από την άποψη του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, ότι και οι δύο(επενδύσεις σε ζήτηση και προσφορά) ικανοποιούν την ίδια ανάγκη. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι η ενεργειακή απόδοση είναι σε θέση να ανταγωνίζεται σε ίσους όρους για την παροχή αυτών των υπηρεσιών.

Η αρχή της Ενεργειακής Απόδοσης

Η ενεργειακή απόδοση φυσικά δεν θα λύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας από μόνη της, αλλά μπορεί να διαδραματίσει πολύ μεγαλύτερο ρόλο από ό, τι συμβαίνει σήμερα.

Η αρχή της Ενεργειακής Απόδοσης  έχει ήδη ενσωματωθεί στον κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια, ο οποίος ορίζει τέσσερις σημαντικές απαιτήσεις.

Πρώτον, οι μηχανισμοί παραγωγικής ικανότητας (capacity mechanisms) αναγνωρίζονται ως δεύτερη καλύτερη λύση και απαιτούνται σχέδια μεταρρύθμισης της αγοράς για την εξάλειψή τους. Η υπερπροσφορά σε παραγωγική ικανότητα συγκεντρώνει πιο οικονομικά μέτρα από πλευράς ζήτησης που αγνοούνται ή εξαιρούνται από μηχανισμούς σχεδιασμένους γύρω από παραδοσιακές λύσεις από πλευράς προσφοράς.

Δεύτερον, όπου υπάρχουν, οι μηχανισμοί παραγωγικής ικανότητας (capacity mechanisms), πρέπει να είναι ανοιχτοί στη συμμετοχή όλων των πόρων που είναι ικανοί να παρέχουν την απαιτούμενη τεχνική απόδοση.

Τρίτον, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς καλούνται να διερευνήσουν εναλλακτικές λύσεις στην επέκταση του συστήματος.

Τέταρτον, οι διαχειριστές συστημάτων διανομής υποχρεούνται να συμπεριλαμβάνουν τη χρήση ενεργειακής απόδοσης και άλλους πόρους ως εναλλακτική λύση για την επέκταση του συστήματος.

-Φτάνουν όμως αυτά για να πετύχουμε το στόχο;

-Με τίποτα.

Οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ηλεκτρική ενέργεια είναι ένα, αλλά η εφαρμογή σε επίπεδο κρατών μελών είναι ένα άλλο θέμα. Οι ρυθμιστές και οι διαχειριστές συστημάτων μπορούν να παρέχουν μια πολύ σημαντική υπηρεσία στη ενεργειακή μετάβαση αλλάζοντας την προσέγγισή τους στον προγραμματισμό του ηλεκτρικού συστήματος. Εάν το οικονομικά αποδοτικό δυναμικό από πλευράς ζήτησης δεν ενσωματωθεί στις προβλέψεις του ενεργειακού συστήματος, το σύστημα θα γεμίσει από μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε ακριβά και περιττά μέτρα από πλευράς προσφοράς, επιδοτούμενα από καταναλωτές και φορολογούμενους, έτσι όπως αυτό επιβάλλεται τελικά από τα capacity mechanisms.

Εταιρείες ενεργειακής απόδοσης

Ταυτόχρονα, η εταιρείες στον κλάδο της ενεργειακής απόδοσης πρέπει να αποδείξουν ότι είναι σε θέση να παρέχουν την απαιτούμενη τεχνική απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παρέχουν εξοικονόμηση ενέργειας, όταν και όπου χρειάζεται, με υψηλό βαθμό βεβαιότητας. Αυτό σημαίνει επίσης μια αλλαγή νοοτροπίας για πολλούς που εμπλέκονται σε έργα ενεργειακής απόδοσης κτιρίων τα οποία, σύμφωνα με ειδική έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ, σπάνια οδηγούνται από λόγους κόστους / αποτελεσματικότητας. Σημαίνει επίσης μια απομάκρυνση από την απλή πληρωμή για την εγκατάσταση μέτρων ενεργειακής απόδοσης, ανεξαρτήτως αποτελέσματος όπως ισχύει έως ώρας. Αντ ‘αυτού, η πληρωμή για την ενεργειακή απόδοση είναι μια συναλλαγή που θα βασίζεται στα αποτελέσματα.

Παραδείγματα

Η ιδέα της “Πληρωμής για Απόδοση” (Pay for Performance) δοκιμάζεται σε διάφορες περιοχές στις ΗΠΑ, όπως συνοψίζεται στην πρόσφατη δημοσίευση του προγράμματος SENSEI που χρηματοδοτείται από το Horizon 2020. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Κολούμπια, όπου το Αειφόρο Ενεργειακό Βοηθητικό πρόγραμμα εκτελεί ένα πρόγραμμα Pay-for-Performance για μεγάλα εμπορικά κτίρια. Ανταμοιβές παρέχονται σε ιδιοκτήτες κτιρίων, ή στους επιλεγμένους εργολάβους τους, για την επίτευξη εξοικονόμησης ενέργειας ένα έτος μετά την εγκατάσταση των μέτρων.

Ακόμα πιο καινοτόμο, το πρόγραμμα Pay-for-Performance της PG&E – ο μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας της Καλιφόρνιας – περιλαμβάνει aggregators για εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια. Οι aggregators μπορούν να χρησιμοποιήσουν παρεμβάσεις συμπεριφοράς, αναβαθμίσεις εξοπλισμού, όπου οποιοσδήποτε συνδυασμός λειτουργεί πιο αποτελεσματικά και πληρώνεται σε μηνιαία βάση, με βάση τις εξοικονομήσεις που μετριούνται και επαληθεύονται μέσω του SaaS – Λογισμικού ως Υπηρεσία.

Είναι καιρός λοιπόν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, οι ρυθμιστικές αρχές και οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να πάρουν τη σκυτάλη από τους συναδέλφους τους στις ΗΠΑ και να ξεκινήσουν να δοκιμάζουν και εδώ τα προγράμματα πληρωμής για απόδοση. Ξεκινώντας σήμερα θα επιτρέψουμε στην ενεργειακή απόδοση να αξιοποιήσει τις δυνατότητές της ως πόρος για τη σταθερότητα του δικτύου που απαιτείται στην ενεργειακή μετάβαση αύριο.

Άρθρο IEECP από το European Council of Energy Efficiency Economy