«Περιβαλλοντικό ριφιφί» στο ρέμα Πικροδάφνης και στη θάλασσα του Σαρωνικού (βίντεο)

Των Αργύρη Δεμερτζή/

Ντίνας Καράτζιου/

Κάτω από τους δρόμους, τα θεμέλια των σπιτιών και τα πόδια των «ανύποπτων» κατοίκων των ΄πέντε Δημοτικών Ενοτήτων Υμηττού, Δάφνης, Αγίου Δημητρίου, Νέας Σμύρνης, Παλαιού Φαλήρου αλλά και των Δήμων της ευρύτερης περιοχής γίνεται επί πολλά χρόνια ένα μεγάλο «περιβαλλοντικό ριφιφί»!

Λεηλατείται και καταστρέφεται κατά συρροή και εξακολούθηση το περιβαλλοντικό απόθεμα στο οικοσύστημα του ρέματος της Πικροδάφνης και το θαλάσσιο μέτωπο του Σαρωνικού, κυρίως κατά μήκος της παραλίας του Παλαιού Φαλήρου (ΕΔΕΜ, Μπάτης κλπ), που γίνεται αποδέκτης ρύπανσης από πετρελαιοειδή βοθρολύματα και κάθε λογής απόβλητα.

Η ασυδοσία ιδιωτών αλλά και κρατικών υπηρεσιών και η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών και αξιόπιστών περιβαλλοντικών και πολεοδομικών δομών στερεί πολύτιμους φυσικούς πόρους. Μετατρέπει τους κατοίκους των τεσσάρων Δημοτικών Ενοτήτων σε συνένοχους στο μεγάλο περιβαλλοντικό ριφιφί και ταυτοχρόνως θύματα ως περιπατητές ή κολυμβητές. Στερεί ανάσες από τις ζωές τους και βάζει σε διακινδύνευση τόσο τη δική τους υγεία, όσο και των τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων του λεκανοπεδίου Αττικής, που έχουν πρόσβαση στη θάλασσα του Σαρωνικού.

Τέσσερις ακτιβιστές της «Γεωμυθικής», ανεξάρτητη ομάδα έρευνας, μελέτης και εξερεύνησης, οι Συρμαλή Δοντά, Γιώργος Καφαντάρης, Γιώργος Οικονομίδης, Δημήτρης θεοδοσόπουλος έκαναν υπόγεια αυτοψία μήκους 5 χιλιομέτρων στο τσιμεντοποιημένο με υπόγειους αγωγούς ρέμα Καλογήρων από τον Υμηττό έως το Παλαιό Φάληρο. Κατέγραψαν σε αποκαλυπτικό βίντεο τις παράνομες συνδέσεις ακαθάρτων λυμάτων ιδιωτικών ακινήτων και ήρθαν αντιμέτωποι με μεγάλο φορτίο αποχέτευσης – κυριολεκτικά με τα περιτώματα- από σπασμένο αγωγό της ΕΥΔΑΠ. Όλα αυτά τα λύματα καταλήγουν στο ρέμα της Πυκροδάφνης και από εκεί στη θάλασσα του Σαρωνικού!

Συμβολή ρέματος Καλογήρων (αριστερά) και Πικροδάφνης (δεξιά) μετά από έντονη βροχόπτωση πολλών ωρών. Το νερό από το ρ. Καλογήρων έχει χρώμα μαύρο-καφέ από το πετρέλαιο και τη λάσπη , ενώ από την Πικροδάφνη σκέτο καφέ από τη λάσπη (10/12/2020).

Η αποκάλυψη του περιβαλλοντικού εγκλήματος κορυφώνεται από τις αυτοψίες του Δικτύου Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης, που φέρνουν στο φως το βίντεο ντοκουμέντο των ακτιβιστών της «Γεωμυθικής» και μαζί νέα ντοκουμέντα που συγκέντρωσαν, τα οποία  αποκαλύπτουν ανεξέλεγκτες απορρίψεις πετρελαιοειδών και βοθρολυμάτων επίσης στο ανοιχτό τμήμα του ρέματος της Πικροδάφνης και στη θάλασσα του Σαρωνικού.

Ανοιχτή περιβαλλοντική πληγή

Ο καταρράκτης βοθρολυμάτων και το τούνελ από μπετόν

Απόφαση ΣτΕ

Η αυτοψία της «Γεωμυθικής» που έγινε τον Δεκέμβριο του 2020 και η κινητοποίηση του Δικτύου Πολιτών έφεραν ένα …. καλό αποτέλεσμα. Ανταποκρίθηκε η ΕΥΔΑΠ,  ο σπασμένος αγωγός αποκαταστάθηκε πριν λίγες μέρες και σταμάτησε η ροή των ακάθαρτων εντός του ρέματος. Σχεδόν ταυτόχρονα εκδόθηκε  απόφαση του ΣτΕ, η οποία  ακύρωσε την έγκριση περιβαλλοντικών όρων του έργου διευθέτησης του ρέματος «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης από Λεωφ. Βουλιαγμένης έως εκβολή» της Περιφέρειας Αττικής. Ακυρώθηκαν σχεδιαζόμενα έργα, τα οποία  θα  μετέτρεπαν ολόκληρο το ρέμα της Πικροδάφνης ουσιαστικά σε έναν τσιμεντένιο αγωγό ομβρίων υδάτων, αλλά και δεν θα ακουμπούσαν τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε διάφορα σημεία της κοίτης του και τα άλλα χρόνια προβλήματα (στενώσεις, επιχώσεις κ.ο.κ.).

Την αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ κατέθεσαν  η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Anima, η Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης, καθώς και ενεργοί πολίτες, κάτοικοι της περιοχής που εδώ και πολλά χρόνια υπερασπίζονται την Πικροδάφνη και με την απόφαση που εκδόθηκε πέτυχαν να ακυρωθεί το έργο τσιμεντοποίησης και να κατεδαφιστούν  όλα τα αυθαίρετα που έχουν ξεφυτρώσει στην κοίτη του ρέματος.

Και όμως , το ρέμα της Πικροδάφνης είναι ένα από τα τελευταία ρέματα του λεκανοπεδίου της Αττικής που διατηρεί σε πολύ μεγάλο βαθμό την φυσικότητα του οικοσυστήματός του.

Οι περιβαλλοντικές αυτές νίκες δημιουργούν αισιοδοξία αλλά δεν μπορούν να πανηγυριστούν όσο το μεγάλο περιβαλλοντικό ριφιφί συνεχίζεται και το ρέμα της Πικροδάφνης από σημαντικό οικοσύστημα εξακολουθεί να είναι περιβαλλοντική πληγή!

Κίνδυνοι για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία

Το Δίκτυο πολιτών για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης τονίζει προς πάσα κατεύθυνση, ότι η διάσταση του προβλήματος επισείει κινδύνους για το περιβάλλον αλλά και τη δημόσια υγεία. Επισημαίνει παράλληλα ότι εδώ και χρόνια το ζήτημα είναι σε γνώση των αρχών, καθώς με τη λήψη δειγμάτων, επαληθεύεται η ρύπανση όσον αφορά στη συγκέντρωση πετρελαιοειδών, ενώ επιβεβαιώνεται ότι το πεπαλαιωμένο δίκτυο  της ΕΥΔΑΠ, έχει μετατρέψει το ρέμα σε οχετό βοθρολυμάτων.

Το πρόβλημα εστιάζεται στο ρέμα Καλογήρων το σημαντικότερο παραπόταμο του ρέματος Πικροδάφνης,  ο οποίος έχει  υπογειοποιηθεί  εδώ και αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με τις καταγγελίες του δικτύου, οι οποίες στοιχειοθετούνται από συνεχείς επιτόπιες έρευνες και οπτικοακουστικό υλικό,  στο ρέμα παρουσιάζονται υψηλές συγκεντρώσεις βοθρολυμάτων  από  πεπαλαιωμένους σάπιους σωλήνες της ΕΥΔΑΠ και παράνομες ιδιωτικές συνδέσεις, σε όλο το μήκος σχεδόν του τούνελ. Όπως επίσης και υψηλές συγκεντρώσεις πετρελαιοειδών.

Οι αρχές γνωρίζουν

Αμφότερες οι πηγές ρύπανσης επιβεβαιώθηκαν από τις κρατικές αρχές: Στις 8-9 Δεκεμβρίου 2020 τα μέλη του Δικτύου, εντόπισαν εκτεταμένη  ρύπανση του ρέματος  Πικροδάφνης από πετρέλαιο, η οποία  προερχόταν από το υπογειοποιημένο τμήμα του ρέματος  Καλογήρων.

Από τις εργασίες της ΕΥΔΑΠ στις 6/1/2021 . Φαίνεται ο τρύπιος σιδηροσωλήνας

Μάλιστα Κατόπιν σχετικής ειδοποίησης από το δίκτυο πολιτών, η Διεύθυνση Περιβάλλοντος από τα δείγματα νερού που πήρε, διαπίστωσε επικίνδυνα απόβλητα   από  πετρελαιοειδή. Επίσης,  κατόπιν ειδοποίησης, η ΕΥΔΑΠ στις 6/1/2021 συνεργείο της  αντικατέστησε  το σάπιο τμήμα  του αγωγού της.  Δυστυχώς, οι τεχνικοί της ΕΥΔΑΠ διαπίστωσαν ότι  όλο το δίκτυο είναι πολύ παλιό και ενδεχομένως να δώσει κι άλλα παρόμοια ατυχήματα. 

Το οικόπεδο στον Αγιο Δημήτριο

Δειγματοληψία νερού/πετρελαίου από το ρ. Πικροδάφνης. Ύψος οδών Δημοκρατίας – Θέμιδος Π. Φάληρο (9/12/2020)

Το Δίκτυο για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης έχει εστιάσει επίσης της προσοχή του σε  οικόπεδο στον  Αγ. Δημήτριο (οδός Αγκύρας και Ευξείνου Πόντου) στο οποίο βρίσκονται σταθμευμένα βυτιοφόρα πετρελαίου, πάνω από  τους  υπόγειους  κλάδους  του Πικροδάφνης.  Σύμφωνα με όσα καταμαρτυρούν οι πολίτες, η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για τη διακίνηση πετρελαίου, «πάνω από τους σάπιους αγωγούς, αποτελεί υγειονομική βόμβα και μόνιμη απειλή για το ποτάμι μας, το έδαφος, τον φρεάτιο υπόγειο υδροφόρο, αλλά και την γύρω περιοχή. Οποιοδήποτε ατύχημα διαρροής ή πλύσης των βυτιοφόρων θα καταλήξει στους αγωγούς ομβρίων και ακαθάρτων και θα μεταφερθεί, μέσω του κλάδου των Καλογήρων, στην Πικροδάφνη. Αυτό εξ άλλου έχει συμβεί και στο παρελθόν αρκετές φορές σε μικρότερη όμως κλίμακα». Αναφέρουν ακόμη, ότι ο Δήμος του Αγ. Δημητρίου, μέσα στα όρια του οποίου ήταν το οικόπεδο, ενήργησε αυτοψία και παρέπεμψε το θέμα στον Εισαγγελέα .

Επίσης το Δίκτυο πολιτών έστειλε αίτηση προς Αποκεντρωμένη Διοίκηση, Περιφέρεια Αττικής και ΥΠΕΝ, ζητώντας τον έλεγχο και εντοπισμό των πηγών ρύπανσης , των αδειών και περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας του σταθμού βυτιοφόρων και κινητοποίηση των αρμόδιων για την αντικατάσταση των σαθρών αγωγών, που είχαν ήδη εντοπιστεί.

Δημόσια έκκληση

Κατόπιν όλων των παραπάνω, το Δίκτυο πολιτών για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης ζητούν από τις αρχές:

• Να αντικαταστήσουν τους αγωγούς ομβρίων και ακαθάρτων της ΕΥΔΑΠ που διασχίζουν εγκάρσια ή επικοινωνούν με το ρ. Καλογήρων, οι οποίοι ανά πάσα στιγμή μπορούν να δώσουν νέο ατύχημα.
• Να ελέγξουν  τη νομιμότητα  του οικοπέδου στάθμευσης των βυτιοφόρων πετρελαίου Αγκύρας και Ευξείνου Πόντου στον Άγιο Δημήτριο, το οποίο ενδέχεται να παράγει απόβλητα από τυχόν πλύσεις των βυτιοφόρων, αλλά και από ατυχήματα διαρροών.
• Να σφραγίσουν  όλες τις παράνομες ιδιωτικές συνδέσεις  ακαθάρτων του ρέματος Καλογήρων,  και να  επιβάλλουν πρόστιμα. Να ελέγξουν τους αγωγούς ομβρίων που συνδέονται με αυτόν.

Δεν θα κωφεύσουμε

Στην περίπτωση που οι αρχές δεν προχωρήσουν σε όλα τα παραπάνω, οι πολίτες προειδοποιούν για ότι θα προχωρήσουν σε μηνύσεις και αγωγές κατά παντός υπευθύνου. Καλούν επίσης «τους κατοίκους, τους κολυμβητές και τους φορείς που κινδυνεύουν από την εκτεταμένη ρύπανση του ρέματος Πικροδάφνης να συντονιστούν μαζί μας,  ώστε  στο ρέμα μας να τρέξει και  πάλι γάργαρο νερό».

Το βίντεο 

Στις 26 Δεκεμβρίου με τη βοήθεια της ανεξάρτητης ομάδας & έρευνας «Γεωμυθική» και των σπηλαιολόγων της,  το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης αναφέρει, ότι «καταφέραμε  να συγκεκριμενοποιήσουμε  τις πηγές ρύπανσης  που κρύβονται μέσα στο σκοτεινό τούνελ». Τα ευρήματα που καταγράφηκαν  είναι πραγματικά καταλυτικά:

-«Όλη η πορεία βιντεοσκοπήθηκε  σημείο προς σημείο  με κάθε λεπτομέρεια. Πρόκειται για μία εξαιρετική και πολύ αποκαλυπτική δουλειά». Αναφέρουν τα μέλη του δικτύου. Περιγράφοντας την κατάσταση, εξηγούν, ότι « τούνελ από μπετόν  που κάλυψε το ρέμα  είναι πλέον ένας οχετός βοθρολυμάτων.  Οι αγωγοί βοθρολυμάτων της ΕΥΔΑΠ ,που διασχίζουν  εγκάρσια τον υπόγειο  τούνελ, είναι πολλών ετών, με σάπιους  σιδεροσωλήνες και διαρροές. Στη διασταύρωση των οδών Σεβαστείας και Ευξείνου Πόντου, τα  βοθρολύματα τρέχουν σαν   τον αγωγό της ΕΥΔΑΠ. Το βίντεο της Γεωμυθικής έχει καταγράψει  ακόμη  παράνομες ιδιωτικές συνδέσεις σε  όλο σχεδόν το μήκος του τούνελ, περιοχή της ΠΥΡΚΑΛ (32.40΄ και 37.30΄), αγωγό ομβρίων που φέρνει λύματα (38.14΄), άοσμα και θολά απόβλητα ( 41.20΄), κλπ».

Δείτε το βίντεο