PineOptim: πρόγραμμα διαχείρισης των δασών με πεύκα στη Μεσόγειο

Το «PineOptim» είναι ένα πρόγραμμα που αφορά τη διαχείριση των δασών με πεύκα της Μεσογείου δεδομένων των συνθηκών της κλιματικής αλλαγής που βιώνει ο πλανήτης. Υλοποιείται από το Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου και το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμό «ΔΗΜΗΤΡΑ».

«Λόγω της συνολικά χαμηλής παραγωγικότητάς τους, τα πευκοδάση χαμηλού υψομέτρου της Μεσογείου, δηλαδή τα δάση της χαλεπίου και της τραχείας πεύκης, τα διαχειρίζονται παραδοσιακά για την παραγωγή ρητίνης και καύσιμης ύλης, αλλά και για λόγους που σχετίζονται με τις δραστηριότητες αναψυχής και τη διατήρηση της φύσης» λέει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος περιβάλλοντος του πανεπιστημίου Αιγαίου Παναγιώτης Δημητρακόπουλος.

«Ωστόσο, συνεχίζει, στο πλαίσιο των παγκόσμιων αλλαγών, ο ρόλος της διαχείρισης σε αυτού του είδους τα δασικά οικοσυστήματα θα πρέπει να επανεξεταστεί υπό δύο προοπτικές. Τη διαχείριση που βελτιστοποιεί τη δέσμευση του άνθρακα και την ανακύκλωση του νερού και τη διαχείριση που μειώνει τον κίνδυνο καταστροφικών πυρκαγιών μεγάλης κλίμακας. Βάσει αυτών, υποστηρίζει ο κ. Δημητρακόπουλος, στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη της επίδρασης της δομής του δάσους στο ισοζύγιο νερού και άνθρακα στα πευκοδάση χαμηλού υψομέτρου της Μεσογείου, υπό διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής».

Η μεθοδολογία του προγράμματος, βασίζεται σε ένα συνδυασμό δεδομένων πεδίου και προσομοιώσεων με τη χρήση μοντέλων.

Έχει επιλεγεί ένα δίκτυο μόνιμων δασικών επιφανειών, στις οποίες εφαρμόζεται ένα κοινό πρωτόκολλο παρακολούθησης, βάσει του οποίου πραγματοποιούνται εποχικές οικοφυσιολογικές και οικολογικές μετρήσεις σε τρεις περιοχές. Στην Ξάνθη, στη Λέσβο και στη Χαλκιδική, όπου επικρατούν τα δύο σημαντικότερα είδη πεύκης χαμηλών υψομέτρων. «Οι επιφάνειες διαφέρουν ως προς το καθεστώς διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών σταδίων μεταπυρικής διαδοχής, αραιώσεων των δέντρων, απομάκρυνσης βλάστησης του υπορόφου, ενώ υπάρχουν και περιοχές που δεν υφίσταται διαχείριση» συνεχίζει ο ειδικός επιστήμονας του πανεπιστημίου Αιγαίου.

Τι αποτέλεσμα θα έχει όμως το πρόγραμμα αυτό;

«Οι μετρήσεις αυτές θα τροφοδοτήσουν αξιόπιστα μοντέλα για την πρόβλεψη της απόκρισης των δασών αυτών σε διαφορετικές πρακτικές δασικής διαχείρισης και σε διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής», λέει ο κ. Δημητρακόπουλος.

Θεωρεί δε ότι τα αναμενόμενα αποτελέσματα είναι ο συνδυασμός μετρήσεων και προσομοιώσεων που θα χρησιμοποιηθεί ώστε να επιλεγεί η βέλτιστη δομή συστάδας από άποψης αποθήκευσης άνθρακα, ανακύκλωσης νερού και ελαχιστοποίησης του κινδύνου πυρκαγιάς, υπό δύο διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής. «Τυπικά αυτό θα οδηγήσει στη διατύπωση των βέλτιστων πρακτικών διαχείρισης των δασών, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της συνεισφοράς των δασών, στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής» καταλήγει ο κ. Δημητρακόπουλος.

Η μελέτη εντάσσεται πλήρως και συνεισφέρει στις τρέχουσες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δάση, το κλίμα και την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, οι οποίες στοχεύουν στην κλιματική ουδετερότητα προωθώντας την εφαρμογή μέτρων δασικής διαχείρισης που επιταχύνουν τη δέσμευση άνθρακα από τα πευκοδάση και αυξάνουν το δυναμικό τους για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Τέλος, εκτός της σημασίας της εγκατάστασης και παρακολούθησης μόνιμων επιφανειών για τη μελέτη της ανθεκτικότητας των δασικών συστημάτων υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, το πρόγραμμα θα παράσχει και ένα πλαίσιο μελέτης και παρακολούθησης των οικοσυστημάτων που μπορεί να εφαρμοστεί σε και άλλους τύπους δασών.

Το «PineOptim» υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.