Ποιός μηχανικός έκανε την αντισεισμική μελέτη του Πύργου Αθηνών;

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Διαχρονικά, τουλάχιστον από τα πρώτα χρόνια της ανοικοδόμησης μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να μην υπάρχει μία αντικειμενική και ολοκληρωμένη καταγραφή, των πραγματικών δημιουργών και συντελεστών μηχανικών των μικρών και μεγάλων τεχνικών έργων στη χώρα,  παρότι αυτό αποτελεί πάγιο ζητούμενο για τον ελληνικό τεχνικό κόσμο.

Το θέμα έρχεται στην επιφάνεια με αφορμή την  ιστορία του Πύργου των Αθηνών. Ο Παναγιώτης Καρύδης, ομότιμος Καθηγητής Ε. Μ. Πολυτεχνείου, Αντισεισμικών Κατασκευών Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, με δηλώσεις του στο ecopress ρίχνει φώς στο τεχνικό παρελθόν του υψηλότερου κτιρίου στην Ελλάδα και απαντά στο ερώτημα: «ποιος  μηχανικός έκανε την μελέτη θεμελίωσης του Πύργου των Αθηνών;» 

«Ανώνυμος μηχανικός»

Γενικότερα ωστόσο απουσιάζει η επίσημη καταγραφή των συντελεστών των έργων, τόσο με τη μορφή ψηφιακών ανοιχτών δεδομένων με την επίσημη σφραγίδα της ελληνικής πολιτείας  αλλά και από τα ίδια τα έργα, για τα οποία δεν έχει προβλεφθεί και θεσμοθετηθεί κάποιου  είδους,  έστω διακριτική αποτύπωση ή ανάρτηση, των πραγματικών δημιουργών και συντελεστών μηχανικών.

Το αποτέλεσμα είναι οι νεότερες γενιές των μηχανικών και η ευρύτερα η κοινή γνώμη να γνωρίζει,  να θαυμάζει την αρχιτεκτονική ή την αντισεισμική συμπεριφορά των έργων,  χωρίς όμως πάντα να γνωρίζει  και τους δημιουργούς τους, το επιστημονικό έργο των οποίων χάνεται στη λήθη και την ανωνυμία.

Συνήθως  περισσότερα στοιχεία για τους συντελεστές των έργων αναζητούνται σε έγγραφα και πηγές της κάθε εποχής του παρελθόντος ή της σύγχρονης αναζήτησης του διαδικτύου, τα οποία  ωστόσο πολλές φορές είναι δυσεύρετα ή και αμφιλεγόμενα.

Η ιστορία του «ανώνυμου μηχανικού» συνεχίζεται λοιπόν μέχρι τις μέρες μας. Στα σύγχρονα έργα, στις περισσότερες περιπτώσεις,  οι χαρακτηριστικές πινακίδες που αναγράφουν τους συντελεστές του έργου,  όταν αυτές είναι πλήρεις, τοποθετούνται  κατά τη φάση της θεμελίωσης και της κατασκευής και αποκαθηλώνονται αμέσως μετά την περάτωση τους ….

Ο πύργος των Αθηνών

Το θέμα έρχεται στην επιφάνεια με αφορμή την  ιστορία του Πύργου των Αθηνών, του εμβληματικού ουρανοξύστη της πρωτεύουσας, το οποίο παραμένει το υψηλότερο κτίριο της χώρας και αναμφισβήτητα διακρίνεται για την θεμελίωση και την αντισεισμική συμπεριφορά του, καθώς άντεξε και δεν υπέστη ζημίες στους σεισμούς του 1981 και του 1999.

Παναγιώτης Καρύδης

Με αφορμή το γεγονός ότι ο Πύργος των Αθηνών εγκαινιάστηκε ακριβώς πριν 49 χρόνια, το Φεβρουάριο του 1971, σε ρεπορτάζ αφιέρωμα του τηλεοπτικού σταθμού Mega δείτε εδώ το βίντεο μίλησε ο Παναγιώτης Καρύδης, Ομότιμος Καθηγητής Ε. Μ. Πολυτεχνείου, Αντισεισμικών Κατασκευών,  Δρ. Πολιτικός Μηχανικός, Ακαδημαϊκός, της Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, ως ο μηχανικός που είχε αναλάβει τη μελέτη αντισεισμικής προστασίας του Πύργου των Αθηνών.

Αρίσταρχος Οικονόμου

Το γεγονός ότι υπάρχουν καταγραφές στο διαδίκτυο, σε δημοσιεύματα και στο Βικιπαίδεια, δείτε εδώ ότι στον Πύργο των Αθηνών «έγινε χρήση της πρωτοποριακής τεχνικής της πλαστικής θεμελίωσης, η οποία είχε αναπτυχθεί από τον καθηγητή Στατικής και Δυναμικής της Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, Αρίσταρχο Οικονόμου» δημιούργησε στην κοινότητα των μηχανικών και την κοινή γνώμη εύλογες απορίες και ερωτηματικά. Σημειώνεται ότι ο Αρίσταρχος Οικονόμου δεν είναι πλέον εν ζωή.

Συνέντευξη Π. Καρύδη

Για το θέμα αυτό το ecopress  επικοινώνησε με τον καθηγητή κ. Καρύδη καταγράφοντας την ακόλουθη συνομιλία:

-Κύριε Καρύδη, ποιος  έκανε τη μελέτη θεμελίωσης του Πύργου των Αθηνών;

-Με τον αείμνηστο καθηγητή μου αείμνηστο Ευτύχιο Κοκκινόπουλο κάναμε την αντισεισμική μελέτη του Πύργου Αθηνών. Εγώ αμέσως μετά έφυγα για την Ιαπωνία με υποτροφία, το 1968. Και ανέλαβε ο Αρίσταρχος Οικονόμου να βγάλει την άδεια, να υπογράψει και να βγάλει την άδεια.

-Είχε συμμετοχή ο Αρίστραρχος Οικονόμου στο έργο;

-Είχε συμμετοχή διότι έβγαλε την άδεια.

–Στην εκπόνηση της στατικής μελέτης υπήρξε συμμετοχή του Αρίσταρχου Οικονόμου;

-Είχε κάποια συμμετοχή. Είχε κάποια συμμετοχή…

-Τώρα πια ο Αρίσταρχος Οικονόμου δεν είναι στη ζωή. Για λόγους ιστορικής μνήμης τι είδους συνεργασία και συμμετοχή θα του αποδίδατε στο έργο….

-Συνεργασία και κάποιου είδους συμμετοχή… Κάτι τέτοιο…

-Το γεγονός ότι σε δημοσιεύσεις και καταγραφές, όπως στο Βικιπαίδεια  αναφέρεται ότι  «έγινε χρήση της πρωτοποριακής τεχνικής της πλαστικής θεμελίωσης, η οποία είχε αναπτυχθεί από τον καθηγητή Στατικής και Δυναμικής της Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, Αρίσταρχο Οικονόμου, ο οποίος πραγματοποίησε και τη στατική μελέτη του κτιρίου», που το αποδίδετε;

-Κυρίως επειδή υπέγραψε την άδεια και δεύτερο εγώ δεν ασχολούμαι πάρα πολύ με το να διαφημίσω… μόνο την πρώτη φορά που το είπα ήταν τις προάλλες στο Mega.

-Είχε γίνει εκείνα τα χρόνια κάποιο επιστημονικό συνέδριο,  να πάει κάποιος να παρουσιάσει το έργο και τους συντελεστές του ή με κάποιο επίσημο τρόπο να έχουν αυτοί αναφερθεί;

-Όχι, όχι ….

-Χρειάζεται μια αποκατάσταση του θέματος…;

-Είναι απλό το θέμα, δεν είναι τίποτα το σημαντικό.

-Έχει μία ιστορικότητα το θέμα και η κοινότητα των μηχανικών ασφαλώς ενδιαφέρεται να γνωρίζει…

-Μάλιστα να σας πω ότι οι επιλύσεις έναντι του σεισμού έγιναν με τον αναλογικό υπολογιστή του εργαστηρίου. Όχι με τον ψηφιακό. Με τον αναλογικό υπολογιστή και παιδεύτηκα πάρα- πάρα πολύ για να φτιάξω το μοντέλο, τις επιλύσεις κλπ

-Με τον Αρίσταρχο Οικονόμου στην πορεία του χρόνου είχατε γενικότερα άλλες συνεργασίες σε έργα. Είχατε συναντηθεί ξανά σε συνεργασίες…;

-Όχι καμία συνεργασία δεν είχαμε

-Κάτι άλλο να συμπληρώσουμε στη συζήτηση μας;

-Αυτά, αυτά τίποτα άλλο…

-Ευχαριστώ πολύ

-Και εγώ σας ευχαριστώ.

Συντελεστές

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Βικιπαίδεια η  κατασκευή του πύργου των Αθηνών  διήρκεσε από το 1968 μέχρι το 1971 και έγινε από την Αλβέρτης – Δημόπουλος Α.Ε., μια από τις μεγαλύτερες οικοδομικές εταιρίες της εποχής. Η εταιρεία ήθελε να δείξει την επιτυχημένη πορεία της κατασκευάζοντας έναν ουρανοξύστη, κάτι που έγινε εφικτό χάρις στην αλλαγή του νόμου. Το σχεδιασμό ανέλαβαν οι αρχιτέκτονες Ιωάννης Βικέλας και Ιωάννης Κυμπρίτης.

Για την κατασκευή του ουρανοξύστη παραχωρήθηκε το οικόπεδο 2-4 Μεσογείων, στη διασταύρωση των λεωφόρων Μεσογείων και Βασιλίσσης Σοφίας, στα τότε όρια του κέντρου των Αθηνών. Στο οικόπεδο όπου θα γινόταν η ανέγερση στα τέλη του 1967 τοποθετήθηκε η επιγραφή «ΑΝΕΓΕΡΣΙΣ ΟΥΡΑΝΟΞΥΣΤΟΥ ΠΥΡΓΟΣ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΕΡΓΟΥ: ΑΛΒΕΡΤΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ», η οποία προκάλεσε την έκπληξη των περαστικών. Οι οικοδομικές εργασίες άρχισαν με τη θεμελίωση του κτιρίου στις 13 Ιουνίου 1969 και ο σκελετός του κτιρίου από σκυρόδεμα ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο.