Πληροφοριακά Συστήματα Διαχείρισης Δασικών Πυρκαγιών

Tου Ιωάννη Καλογερά*

1. Τι είναι τα ΠΣΔΠ;

Συστήματα πληροφορικής που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη του έργου της διαχείρισης των πυρκαγιών.

Αναπτύσσονται με σκοπό να ενσωματώσουν την επιστημονική γνώση και τη σύγχρονη τεχνολογία στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών.

Αποτελούνται από υλικό και λογισμικό και λειτουργούν στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδιασμού της δασοπροστασίας.

2. Τι εννοούμε διαχείριση δασικών πυρκαγιών;

Οι πυρκαγιές αποτελούν φυσικό παράγοντα των μεσογειακών δασών που η παρουσία του δημιουργεί προβλήματα στην ανθρώπινη (οικονομική) δραστηριότητα.

Η διαχείριση προσδιορίζει ένα επιχειρησιακό, οργανωτικό πλαίσιο με κατάλληλα μέτρα και ενέργειες που έχουν σκοπό να μειώσουν τις επιπτώσεις των πυρκαγιών (οικολογικές, οικονομικές, κοινωνικές κ.ά.).

Η διαχείριση αναφέρεται σε όλες τις φάσεις του προβλήματος δηλαδή την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων.

Κύριες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση των ΠΣΔΠ είναι:

• ΓΣΠ (GIS) και GPS
• Μοντελοποίηση και Προσομοίωση
• Επικοινωνίες και Μετάδοση δεδομένων
• Αισθητήρες και Τηλεπισκόπηση
• Internet

3. Αντικείμενο της διαχείρισης του προβλήματοςτων δασικών πυρκαγιών

• Εντοπισμός πυρκαγιών (ανίχνευση, αναγγελία, αρχική επέμβαση)
• Εκτίμηση κινδύνου (επικινδυνότητα, τρωτότητα, κίνδυνος)
• Εκτίμηση συμπεριφοράς (ταχύτητα διάδοσης, δριμύτητα)
• Προκατασταλτικά μέτρα (χειρισμοί καυσίμων, διασπορά δυνάμεων κ.ά.)
• Συντονισμός καταστολής (παρακολούθηση δυνάμεων,δρομολόγηση κ.ά.)
• Εκτίμηση επιπτώσεων και
• Μεταπυρική διαχείριση – Μέτρα αποκατάστασης

4. Κύκλος ζωής του επεισοδίου πυρκαγιάς

5. Εφαρμογές συστημάτων διαχείρισης δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα

Φορείς προώθησης

• Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας
• Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Έρευνας, ΓΔ Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών)
• Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ)
• Γ’ ΚΠΣ – ΠΕΠ – ΕΠΑΝ
• ΥΔΤ (Σύστημα Υποστήριξης, Διοίκησης και Λήψης Αποφάσεων, Υποσύστημα 6 του CDSS )

6. Προτεραιότητες

• Έγκαιρος εντοπισμός και αναγγελία
• Γρήγορη πρόσβαση σε σημεία
• Εκτίμηση κατάστασης
• Βελτίωση συντονισμού

και φυσικά

• Ασφάλεια
• Υποδομές
• Προκατασταλτικά μέτρα

7. Συμπεράσματα

Η διαφύλαξη λοιπόν των δασών από τις πυρκαγιές είναι ζήτημα που μας αφορά όλους και πρέπει να δράσουμε συλλογικά για να αποφευχθούν μεγάλες και καταστροφικές πυρκαγιές στο μέλλον.

Είναι απαραίτητες αλλαγές στις δομές και στη φιλοσοφία της δασικής προστασίας: την έμφαση στην πρόληψη, την τόνωση και αναδιάρθρωση της δασικής διαχείρισης, τον αποτελεσματικό συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων σε όλα τα διοικητικά επίπεδα, την κινητοποίηση των πολιτών και των οργανώσεών τους, την ανάδειξη της έγκαιρης, στοχευμένης και επιστημονικά ορθής επέμβασης ως επιχειρησιακής προτεραιότητας για την κατάσβεση (WWF Ελλάς, 2011).

Παράλληλα η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών ήρθε αποφασιστικά να προσφέρει διαχειριστικές λύσεις στο μείζον πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών.

Η μεγαλύτερη απειλή για τα δασικά οικοσυστήματα δεν παύει να είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Οι αλλαγές στις χρήσεις γης, η επέκταση οικονομικών δραστηριοτήτων στο δάσος, η άναρχη δόμηση ειδικά στις εκτός σχεδίου περιοχές, η υπερβόσκηση ζώων σε δασικές περιοχές, η καταπάτηση δασικών εκτάσεων για γεωργική ή μη χρήση και η τουριστική ανάπτυξη είναι μερικές μόνο από τις ανθρώπινες δραστηριότητες που απειλούν τα δάση. Έτσι επιτακτική είναι πλέον η ανάγκη χαρτογράφησης των δασικών εκτάσεων.

Το δασικό κτηματολόγιο έρχεται να προσφέρει λύσεις στην κατεύθυνση αυτή. Οριοθετώντας το δάσος, παρέχεται η δυνατότητα καλύτερης εποπτείας σε μια περιοχή, ώστε να μπορούν εύκολα να διαπιστωθούν παραβάσεις εκχέρσωσης, αυθαίρετης δόμησης κ.τ.λ. Το σύστημα αυτό είχε τεθεί για άγνωστους λόγους εκτός λειτουργίας.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας μας δείχνει τον δρόμο. Τα ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών εφαρμόσθηκαν σε αρκετές περιοχές της χώρας μας με επιτυχία και δίνουν καθημερινά την δική τους μάχη ενάντια στις καταστροφικές πυρκαγιές που μαστίζουν κάθε καλοκαίρι τα δάση μας.

Στην χώρα μας η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα τόσο στην συντήρηση των συστημάτων αυτών όσο και στην στελέχωση των κέντρων ελέγχων με εξειδικευμένο προσωπικό. Το πυροσβεστικό σώμα κάνει κάθε καλοκαίρι εκστρατείες για να ευαισθητοποιήσει το κοινό τόσο στο μείζον θέμα προστασίας των δασών, όσο και στο ευαίσθητο θέμα του εθελοντισμού.

Με συνεργασία όλων των αρμοδίων φορέων (ΟΤΑ, Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Δασαρχείων κ.α.) και με εφόδιο την τεχνολογική ανάπτυξη, οι πυρκαγιές μπορεί να μην σταματήσουν την εμφάνιση τους, είναι όμως δυνατό να μπορούν να ανιχνευθούν άμεσα και να κατασβησθούν χωρίς μεγάλες απώλειες τόσο στρεμματικές όσο και οικολογικές.

*Μηχανολόγου Ηλεκτρολόγου Μηχανικού Ε.Μ.Π. και Μηχανικού Παραγωγής Ε.Μ.Π.