Πόρισμα του Σώματος Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης: Πως έγιναν τσιμέντο τα δάση της Αττικής

Του Άρη Χατζηγεωργίου

Μόνο 30 από τα 1 .461 σπίτια που χτίστηκαν στον Άγιο Στέφανο στην 25ετία μεταξύ 1985-2010 είχαν βεβαίωση Δασαρχείου. Αυτό ανακάλυψε, μεταξύ πολλών άλλων, το Σώµα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ) στην έρευνα που ολοκλήρωσε πριν από λίγους µήνες, τα συμπεράσματα της οποίας εξασφάλισε και δημοσίευσε το «Έθνος».

Το πόρισμα, που θα μπορούσε να έχει κάλλιστα τίτλο «Πώς κτίζουμε σε δάσος: Η επιτομή της ελληνικής ιστορίας», στηρίζεται σε καταγγελία που υπέβαλε η «Επιτροπή Περιβάλλοντος Αγίου Στεφάνου» τον Μάρτιο του 2011. Κι όμως, χρειάστηκαν έξι ολόκληρα χρόνια για να γίνει η απαραίτητη έρευνα στο Δασαρχείο Πεντέλης, στην Πολεοδομία Καπανδριτίου και σε όλες τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες προκειμένου να διαπιστωθούν πόσο εύκολα κρίσιμες υπηρεσίες του Δημοσίου παραλείπουν να κάνουν τη δουλειά τους. Υπάρχουν βέβαια και καθήκοντα που επιτελούνται µε συνέπεια, όπως η ανταλλαγή αλληλογραφίας, η θεμελίωση επιχειρημάτων για το ποιος έχει ή δεν έχει την αρμοδιότητα, αλλά, βέβαια, και οι νομοθετικές πρωτοβουλίες των «πολιτικών προϊσταμένων» κάθε εποχής που έρχονται να μπερδέψουν τα δεδομένα, προσφέροντας ενίοτε κάλυψη αφενός στα τοπικά συμφέροντα και αφετέρου στους λειτουργούς του Δημοσίου που κάνουν τα στραβά µάτια.  Όπως, για παράδειγμα, ο Δημοσιοϋπαλληλικός Κώδικας (Ν. 2683) του 1999, τον οποίο επικαλείται το ΣΕΕΔΔ για να διαπιστώσει ότι τα παραπτώματα των υπαλλήλων που δεν έκαναν τη δουλειά τους έχουν παραγραφεί.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Ο Άγιος Στέφανος βρίσκεται στα βόρεια της Αθήνας, μεταξύ Κηφισιάς και λίµνης Μαραθώνα. Αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως κοινότητα το 1929, ως µια μικρή οικιστική περιοχή. Στα χρόνια που πέρασαν έως σήμερα, που έχει γεμίσει µε σπίτια, διάσπαρτα ανάμεσα σε στενούς και συχνά αδιέξοδους δρόμους, συνέβησαν πολλά. Το βασικό εργαλείο που επέτρεψε όμως αυτήν τη δόμηση είναι µια απόφαση του 1976, που φέρει την υπογραφή του τότε διορισμένου νομάρχη Ανατολικής Αττικής Νικήτα Κωβαίου και στηρίζεται σε απόφαση (1975) του τότε υπουργού Δημοσιών Έργων. Βάσει αυτής, όπως αναφέρει το πόρισμα, «καθορίστηκαν τα όρια του οικισµού, µε τρόπο, όμως, που δημιουργήθηκε µία ευρύτατη σε έκταση οικιστική περιοχή, εντός της οποίας περιελήφθησαν δάση και δασικές εν γένει εκτάσεις, αλλά και ευρείες αδόμητες (την εποχή εκείνη) εκτάσεις».
Ακολούθησαν πολλά. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε το 1978 «ανίσχυρη» την απόφαση του υπουργού Δημοσιών Έργων του 1975. Επτά χρόνια αργότερα, το 1985 , και πάλι το ΣτΕ έκρινε ανίσχυρη και την ίδια την απόφαση του νομάρχη. Επίσης, από το 1978 «οι αρμόδιες δασικές και πολεοδομικές υπηρεσίες επανειλημμένα επεσήμαναν τα μειονεκτήματα και την ανάγκη τροποποίησης ή/και ανάκλησης της απόφασης του νομάρχη», γράφοντας ότι «περιλήφθηκαν στα όρια του οικισµού, κατά παράβαση της δασικής νομοθεσίας και νοµολογίας, δάση και δασικές εκτάσεις οι οποίες (εκτάσεις) ήταν, κατά µεγάλο ποσοστό, ιδιοκτησίας του Δημοσίου». Το 1993, και ενώ έχει ήδη ξεκινήσει σφοδρή ανοικοδόμηση στην περιοχή, ο γ.γ. του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ ζητά από τον τότε νομάρχη τροποποίηση των ορίων του οικισµού, το ίδιο ζητείται και το 1994 αλλά και το 1999 µε πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη. Ωστόσο, «η απόφαση του νομάρχη Αττικής του έτους 1976 ουδέποτε ανακλήθηκε ή τροποποιήθηκε» τονίζει το ΣΕΕΔΔ. Συνέπεια της απόφασης του 1976, αλλά και «της εφαρμογής της από τις πολεοδομικές υπηρεσίες, είναι η ύπαρξη, σήμερα, ενός πυκνοδομημένου και ιδιαίτερα εκτεταμένου οικισµού, για τη δημιουργία του οποίου έχουν καταστραφεί δάσος χαλεπίου πεύκης, αναδασωτέες και δασικές εν γένει εκτάσεις», ενώ, παράλληλα, χαρακτηριστικά είναι τα αναφερόμενα, μεταξύ άλλων, του από το έτος 2003 δημάρχου Αγ. Στεφάνου ότι «η απουσία σχεδίου πόλης ενισχύει την άναρχη δόμηση και πολλαπλασιάζει τα κυκλοφοριακά και οικιστικά προβλήματα». Ουδείς τότε μπορούσε να προβλέψει τι θα συνέβαινε στο Μάτι, µια άλλη περιοχή ανεπτυγμένη κατά ανάλογο τρόπο, δεκαπέντε χρόνια αργότερα. Ο Άγιος Στέφανος είναι µία από τις πολλές περιοχές που θα έπρεπε να έχουν ενταχθεί σε σχέδιο πόλης βάσει πολεοδομικής μελετάς, όπως προέβλεπε ο νόμος Τρίτση του 1983. Επίσης, «δεν υπήρξε καν απόφαση για την υπαγωγή του στους προ του 1923 οικισμούς, κατά τα αναφερόμενα στο άρθρο 1 παρ. 1 του Π∆ 02/13.03.1981», και αυτό θέτει σε αμφιβολία τις διατάξεις που «επικαλούνταν οι εκάστοτε αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες για έκδοση οικοδομικών αδειών». Επιπλέον, «ενώ είχαν περιληφθεί δασικές εκτάσεις εντός του ορίου του φερόμενου ως οικισµού, µέρος των οποίων είχε κηρυχθεί ως αναδασωτέο (!), το Πολεοδομικό Γραφείο Καπανδριτίου όχι µόνο δεν ζητούσε έγκριση από το Δασαρχείο προ της έκδοσης οικοδομικής άδειας, αλλά δήλωσε και άγνοια για την ύπαρξη της αναδασωτέας έκτασης». Αδιανόητα πράγματα…
Μετά το 1985 και την απόφαση που προαναφέραμε, υποτίθεται πως κάθε οικοδομική άδεια θα έπρεπε να συνοδεύεται από βεβαίωση του Δασαρχείου. Έγγραφο, δηλαδή, µε το οποίο κάποιος θα πιστοποιούσε ότι το συγκεκριμένο οικόπεδο δεν είναι δασικό. Όμως, αυτό ίσχυσε µόνο σε 30 περιπτώσεις, σε σύνολο 1.461 αδειών οικοδομής, όπως διαπίστωσε το ΣΕΕΔΔ έπειτα από έρευνα στα αρχεία του Δήµου Διονύσου, όπου υπάγεται πλέον ο Αγιος Στέφανος. Τι είχε μεσολαβήσει; Όπως αναφέρει το πόρισμα, υπήρξε µια οδηγία που εξέδωσε στις 7/6/1985 η προϊστάμενη της Διεύθυνσης Γ4 του τότε υπουργείου Χωροταξίας-Οικισμού-Περιβάλλοντος(ΧΟΠ) που ανέφερε ότι «για την έκδοση οικοδομικών αδειών που βρίσκονται µέσα στα όρια των οικισμών προ του έτους 1923 των κοινοτήτων Αγ. Στεφάνου και Ανοίξεως δεν απαιτείται προσκόμιση βεβαίωσης του Δασαρχείου». Σημείωση: Το ΥΧΟΠ ήταν το υπουργείο του Αντώνη Τρίτση, αλλά το 1985 τον είχε διαδεχθεί ο Ευάγγελος Κουλουμπής. Ακόµη πιο σημαντικό: Στις 5/6/1985 είχαν διεξαχθεί οι εκλογές που ανέδειξαν ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου για δεύτερη φορά νικητή.
Το δασαρχείο απουσιάζει
Το αποτέλεσµα ήταν το Πολεοδομικό Γραφείο Καπανδριτίου να επιλέξει ως βασικό εργαλείο την οδηγία της προϊστάμενης του ΥΧΟΠ και να παραβλέψει αποφάσεις του ΣτΕ, τις επισημάνσεις των δασικών υπηρεσιών αλλά και το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη. Το ΣΕΕΔΔ έκανε έρευνα επί τρεις µήνες στους φακέλους των αδειών και βρήκε ότι βεβαιώσεις Δασαρχείου είχαν εκδοθεί µόνο σε 30 περιπτώσεις, εκ οποίων οι 2 1 αφορούσαν το έτος 1985. Από εκεί και µετά, δάσος και Δασαρχείο απλώς απουσίαζαν από τη σκέψη της Πολεοδομίας. Υπήρχε όμως στους φακέλους µια άλλη βεβαίωση από την κοινότητα που ανέφερε ότι το εκάστοτε οικόπεδο βρισκόταν «εντός του προϋφιστάμενου του 1923 οικισµού».
Πάντως, το Δασαρχείο Πεντέλης, παρά το γεγονός ότι ουδείς το ενοχλούσε για να εκδίδει βεβαιώσεις για άδεια οικοδομής, όπως αναφέρει το πόρισμα, «δεν είχε προβεί στις ενέργειες αρμοδιότητάς του για προστασία των κηρυγμένων ως αναδασωτέων (µε την απόφαση του έτους 1982) εκτάσεων δασικής µορφής στην ως άνω περιοχή», αν και επανειλημμένος είχε λάβει σχετικές οδηγίες από τη Γενική Διεύθυνση Προστασίας ∆ασών & Φυσικού Περιβάλλοντος.

Το αποτέλεσµα ήταν «η αναδασωτέα έκταση µε την απόφαση του έτους 1982 (από φωτιά του επίσης προεκλογικού 1981), στην εντός και εκτός του φερόμενου ως οικισµού του Αγίου Στεφάνου περιοχή, να έχει οικοδομηθεί πλήρως».
Παρατήρηση τελευταία: Όπως προκύπτει και από τον πίνακα µε τον αριθμό των οικοδομικών αδειών ανά έτος έκδοσης, το πρώτο µεγάλο «µπουµ» γίνεται το έτος 1989, που ήταν επίσης εκλογικό. Τα σπίτια «διαπλέκονται» µε το δάσος. Δύο μεγάλες πυρκαγιές το 2009 και το 2012 έδειξαν ότι ο οικισμός κινδυνεύει

Πηγή «Έθνος»