Πως ήρθε η καταδίκη για τα διαμάντια της ελληνικής φύσης- τι κάνει το ΥΠΕΝ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το υπουργείο Περιβάλλοντος με τρεις δράσεις σπεύδει να αναβαθμίσει το καθεστώς προστασίας του πολύτιμου οικολογικού αποθέματος της χώρας και ταυτοχρόνως ανοίγει τα κιτάπια του, ώστε να διορθώσει σφάλματα του παρελθόντος, για να σβήσει από το πινάκιο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τη βαριά καταδίκη της Ελλάδας, για μη συμμόρφωση με την οδηγία για τους οικοτόπους.

Η καταδικαστική απόφαση έρχεται από το παρελθόν. Ήταν προεξοφλημένη και αναμενόμενη, παρά το γεγονός ότι από τον Ιούλιο του 2019, όταν παραπέμφθηκε η χώρα μας στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ),  το ΥΠΕΝ έχει επιδοθεί σε ένα αγώνα δρόμου για να καλύψει το χαμένο έδαφος, με πρωτοβουλίες του υπουργού ΠΕΝ Κωστή Χατζηδάκη, ο οποίος  έχει σταθερό πολιτικό στόχο στον τομέα του χαρτοφυλακίου του, «να είναι η Ελλάδα μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα».

Οι τρεις δράσεις

Με μελέτες και έργα, που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ και υλοποιούνται από το υπουργείο ΠΕΝ, οι τρεις δράσεις που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, ώστε η Ελλάδα, θωρακίζοντας τον οικολογικό πλούτο της να εναρμονιστεί με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις είναι:

1. Σε συνεννόηση με την Γενική Δ/νση Περιβάλλοντος της Ε.Ε. και μέσω του έργου LIFE-IP 4 NATURA το ΥΠΕΝ εξασφάλισε χρηματοδότηση για τον καθορισμό στόχων διατήρησης. Τα παραδοτέα είναι πλέον στο ΥΠΕΝ και αυτή τη στιγμή ετοιμάζεται σχέδιο Υπουργικής Απόφασης, που ολοκληρώνεται και θα υπογραφεί τις επόμενες ημέρες,  ώστε να τεθεί σε εφαρμογή πριν το τέλος τους έτους.
2. Προκηρύχθηκε από το ΥΠΕΝ το νέο έργο της «Εποπτείας και Παρακολούθησης της κατάστασης διατήρησης ειδών και οικοτόπων» που θα συμπληρώσει νέα πληροφορία και γνώση για τους στόχους διατήρησης στις περιοχές Natura 2000. Επιπρόσθετα, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης έχει προταθεί και εγκριθεί η δράση «Εγκατάσταση μόνιμου συστήματος παρακολούθησης ειδών και οικοτόπων» το οποίο θα κάνει πλήρη και συστηματική παρακολούθηση των στόχων διατήρησης σε ετήσια βάση και σε πλήρη συμμόρφωση με τις δύο Κοινοτικές Οδηγίες για τη Φύση.
3. Παράλληλα το έργο εκπόνησης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών βρίσκεται σε εξέλιξη από τις αρχές του 2019. Οι μελέτες αυτές θα καταλήξουν στα μέτρα διατήρησης των περιοχών με Προεδρικά Διατάγματα και Διαχειριστικά Σχέδια και αφού λάβουν υπόψη τους στόχους διατήρησης, θα θεσμοθετηθούν άμεσα. 

Υπάρχει  λοιπόν ακόμη δρόμος, μέχρι να ολοκληρωθούν οι δράσεις και τα μέτρα, για να βγει η χώρα από την περιπέτεια της καταδικαστικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τους οικότοπους και να επιβεβαιώσει ότι είναι σε θέση να προστατεύει τα διαμάντια, που της δώρισε η ελληνική φύση.

«Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν»

Κύκλοι του ΥΠΕΝ κοιτώντας προς το παρελθόν αναφέρουν ότι «από τον Ιούλιο του 2019 έγινε ότι δεν έχει γίνει όλη την προηγούμενη τετραετία από την «φιλοπεριβαλλοντική» κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που στο συγκεκριμένο θέμα παρέδωσε το απολύτως τίποτα και τη χώρα στα πρόθυρα της καταδίκης από το ΔΕΕ».

Οι ίδιοι κύκλοι μιλώντας για το μέλλον δίνουν μήνυμα συγκρατημένης αισιοδοξίας αναφέροντας ότι: «μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Η σημερινή πολιτική ηγεσία εργάζεται εντατικά και σε συνεννόηση με την ΕΕ, έτσι ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω αρνητικές εξελίξεις και για πρώτη φορά να θεσπιστούν συγκεκριμένοι και σαφείς στόχοι διατήρησης για τους προστατευόμενους οικότοπους και προστασίας της βιοποικιλότητας της χώρας μας».

Το ιστορικό

Η αρχή του νήματος για την καταδικαστική για τη χώρα μας απόφαση (C-849/19), που εξέδωσε την Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου 2020 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη συμμόρφωση με την οδηγία για τους οικοτόπους (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ) ξεκινάει από το 2012. Τότε εξέπνευσε η προθεσμία, χωρίς η Ελλάδα να έχει καθορίσει τους απαιτούμενους στόχους διατήρησης και να έχει  θεσπίσει  τα αναγκαία μέτρα διατήρησης για προστατευόμενα είδη και οικοτόπους στις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ).  

Η υπόθεση κορυφώνεται τον Φεβρουάριο του 2015, όταν στάλθηκε προειδοποιητική επιστολή, της οποία ακολούθησε αιτιολογημένη γνώμη τον Φεβρουάριο του 2016 και συμπληρωματική αιτιολογημένη γνώμη τον Μάρτιο του 2018.

Προηγούμενος σταθμός της μακράς πορείας μέχρι τη βαριά ευρωκαμπάνα, που ήρθε παραμονές των Χριστουγέννων του 2020,  ήταν τον Ιούλιο του 2019, όταν η Ελλάδα δεν είχε  γνωστοποιήσει  στην ΕΕ το χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας και ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ.

Σημειώνεται ότι το 2013 η τότε ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος εκπόνησε το έργο της «Εποπτείας και Παρακολούθησης της κατάστασης διατήρησης ειδών και οικοτόπων»,  όπου ένα από τα παραδοτέα ήταν και ο καθορισμός στόχων διατήρησης για τις περιοχές Natura 2000. Το παραδοτέο παραδόθηκε το 2017 και εστάλη και για γνωμοδότηση στην τότε Επιτροπή ΦΥΣΗ 2000.

Παρόλα αυτά η τότε πολιτική ηγεσία δε το θεσμοθέτησε αν και από τον Φεβρουάριο του 2015, η ΕΕ είχε στείλει την  προειδοποιητική επιστολή για το μη καθορισμό στόχων και μέτρων διατήρησης για τα είδη και τους τύπους οικοτόπων στις περιοχές Natura 2000.

Ζητείται αποτέλεσμα

Η αντικειμενική ανασκόπηση των γεγονότων λοιπόν αφαιρεί τα περιθώρια συγκυριακής και μικροπολιτικής εκμετάλλευσης της καταδικαστικής απόφασης, καταδεικνύει ευκρινώς τις διαχρονικές παθογένειες και τη συστηματική και ευρεία αδυναμία της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για την προστασία σημαντικών οικοτόπων και ειδών και θέτει ψηλά το πήχη των προσδοκιών:

Το αποτέλεσμα θα στεφανώσει αυτούς, που θα δράσουν και θα συμβάλλουν να θεραπευτεί οριστικά  η οικολογική πληγή στα ελληνικά διαμάντια του δικτύου προστατευόμενων φυσικών περιοχών Natura 2000.