Πως θα μοιραστούν τα 22 δις ευρώ του νέου ΕΣΠΑ σε πέντε άξονες δράσης

Οι ριζικές αλλαγές στο ενεργειακό μίγμα της μεταλιγνιτικής εποχής κυματίζουν στην κορυφή των προτεραιοτήτων του νέου ΕΣΠΑ, στο οποίο θα χωρέσουν επίσης πολλά κατασκευαστικά έργα για την ολοκλήρωση των δικτύων αυτοκινητοδρόμων, σιδηροδρόμων και των λιμενικών υποδομών της χώρας:

-Προώθηση ΑΠΕ

-Δίκτυα αποθήκευσης ενέργειας σε τοπικό επίπεδο

-Ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος που μεταφράζεται σε συνέχιση των προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» και διεύρυνσή τους ώστε να συμπεριληφθούν  πάνω από μισό εκατομμύριο κτίρια μέχρι το 2030.

-Αντιμετώπιση των κινδύνων καταστροφών κυρίως από πλημμύρες και πυρκαγιές.

-Ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών με την ανάπτυξη ασφαλούς και συνεκτικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας.

-Εξασφάλιση προσβασιμότητας και βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των λιμανιών και των αεροδρομίων της Ελλάδας με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που λείπουν από το δίκτυο.

– Προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας εντός των αστικών κόμβων και των περιφερειακών αστικών κέντρων.

-Αναβάθμιση της λειτουργίας των αστικών συγκοινωνιών και των υποδομών τους.

Πέντε στόχοι

Οι παραπάνω είναι οι βασικές στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης για το ΕΣΠΑ της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των αρμόδιων κυβερνητικών αξιωματούχων στο πρόσφατο «Εθνικό Αναπτυξιακό Συνέδριο».

Όπως προκύπτει από τις ομιλίες υπουργών και περιφερειαρχών που παρουσιάστηκαν από το «Εργοληπτικό Βήμα», οι βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης για το νέο ΕΣΠΑ ιεραρχούνται σε 5 στόχους:

Για «Μια εξυπνότερη Ευρώπη μέσω της προώθησης του καινοτόμου και έξυπνου οικονομικού μετασχηματισμού», δηλαδή διασύνδεση της έρευνας με τον  παραγωγικό ιστό της χώρας, ενδυνάμωση της καινοτομικής ικανότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, διεύρυνση του εύρους των χρηματοδοτικών εργαλείων και ψηφιακός μετασχηματισμός, σε μια προσπάθεια αναστροφής του brain drain.

Για «Μια πιο πράσινη και ανθεκτική Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα μέσω της προώθησης της δίκαιης μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας, των πράσινων και μπλε επενδύσεων, της κυκλικής οικονομίας, της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων».  Δηλαδή αντιμετώπιση των κινδύνων καταστροφών κυρίως από πλημμύρες και πυρκαγιές, ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων, δικτύων και εξοπλισμού αποθήκευσης σε τοπικό επίπεδο, ενεργειακή απόδοση του κτιριακού αποθέματος,  προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας καθώς και κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών, οι οποίες θα προκύψουν από τη μετάβαση της χώρας στη μεταλιγνιτική περίοδο.

Για «Μία πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη μέσω της ενίσχυσης της κινητικότητας και των περιφερειακών διασυνδέσεων των ΤΠΕ». Δηλαδή ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική μεταφορών, ολοκλήρωση των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) με την άρση των εμποδίων και τη συμπλήρωση των κενών, ανάπτυξη ενός ασφαλούς, συνεκτικού και διαλειτουργικού συστήματος σιδηροδρομικών μεταφορών υψηλής ποιότητας, εξασφάλιση προσβασιμότητας και βέλτιστη χρήση των αυτοκινητοδρόμων, των θαλάσσιων λιμένων και των αεροδρομίων της Ελλάδας με την κατασκευή τμημάτων και συνδέσεων που λείπουν από το δίκτυο. Θα επιδιωχθεί κατά προτεραιότητα η βελτίωση  της οδικής ασφάλειας, ενώ ως κύριες στρατηγικές επιλογές  θα προωθηθούν η πολυτροπικότητα των εμπορευματικών μεταφορών, οι πλατφόρμες εφοδιαστικής αλυσίδας και οι επιχειρηματικοί κόμβοι. Παράλληλα, θα αναπτυχθούν οι λιμενικές υποδομές με γνώμονα τη βελτίωση της προσβασιμότητας στα νησιά, τη μείωση του κόστους, την αύξηση της ποιότητας υπηρεσιών και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Θα προωθηθούν επίσης η βιώσιμη κινητικότητα εντός των αστικών κόμβων και των περιφερειακών αστικών κέντρων και η αναβάθμιση της λειτουργίας των αστικών συγκοινωνιών και των υποδομών τους.  Στο πλαίσιο του ίδιου στόχου πολιτικής, περιλαμβάνονται και προτεραιότητες κυβερνητικές που αναφέρονται στην Ψηφιακή Διασύνδεση .

Για «Μια πιο κοινωνική Ευρώπη μέσω της υλοποίησης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων». Ίσες ευκαιρίες και ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας (ιδίως γυναικών, νέων και μακροχρόνιων ανέργων), ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση, κοινωνική προστασία και ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.

-Για «Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, καθώς και μέσω της στήριξης τοπικών πρωτοβουλιών». Δίνεται  προτεραιότητα στην ενίσχυση της ολοκληρωμένης κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής τοπικής ανάπτυξης με έμφαση στη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του τουρισμού, της αναζωογόνησης δημόσιων χώρων και της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών και των παράκτιων περιοχών, μέσω της τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.

«Μόχλευση»

Το ΕΣΠΑ βρίσκεται σε «μόχλευση». Οι εμπλεκόμενοι με τη διαχείρισή του φορείς με απόφαση της κυβέρνησης τίθενται υπό το συντονισμό του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ενώ έργα που «κρίνεται ότι δεν προχωρούν», απεντάσσονται και στη θέση τους εντάσσονται άλλα «με βάση τις πραγματικές προτεραιότητες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας».

Αίτημα για αύξηση κατά 20% των κονδυλίων που θα λάβει η Ελλάδα τη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ έχει καταθέσει η χώρα, όπως ανέφεραν πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων στο περιθώριο της εκδήλωσης. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, για την Ελλάδα προκρίνεται το ποσό των 19,2 δισ. ευρώ αλλά οι σχετικές ανακοινώσεις αναμένονται περί το καλοκαίρι. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και Επίτροπος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής, Μαργαρίτης Σχοινάς, εξέφρασε την εκτίμηση ότι είναι ρεαλιστικός ο στόχος να λάβει η Ελλάδα το ποσό των 21 δισ. ευρώ εν όψει της προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027.

Ο ίδιος έκανε δε ιδιαίτερη μνεία στην ενεργειακή μετάβαση, η οποία θίγει την περιφέρεια της Δ. Μακεδονίας και τη Μεγαλόπολη, λέγοντας ότι μέσω των ευρωπαϊκών πολιτικών και του ειδικού Ταμείου για Δίκαιη Μετάβαση, η Ελλάδα αναμένεται να αποκομίσει 4 δισ. ευρώ και να δημιουργήσει 7000 στοχευμένες θέσεις εργασίας.

Περιφερειάρχες

Απλοποίηση των διαδικασιών για την υλοποίηση των προγραμμάτων, να αυξηθεί η προγραμματική αυτονομία των Περιφερειών και να ενισχυθεί η προγραμματική και διαχειριστική ικανότητα των Περιφερειών αλλά και των δήμων, ζήτησαν οι περιφερειάρχες.

Μεγάλη πρόκληση

Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων της Ε.Ε., κ. Elisa Ferreira από το βήμα του Εθνικού Αναπτυξιακού Συνεδρίου μίλησε για μια νέα ευκαιρία με πολλές απαιτήσεις για την Ελλάδα της μεταλιγνιτικής εποχής:

«Το κλείσιμο των λιγνιτωρυχείων αποτελεί μια πολύ μεγάλη πρόκληση και πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές μορφές ενέργειας αλλά και εναλλακτικές μορφές απασχόλησης. Και για αυτό δεν υπάρχει εύκολος τρόπος. Μπορούμε να κάνουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να μειώσουμε τις κοινωνικές και τις οικονομικές επιπτώσεις αλλά δεν γίνεται να μην βιώσουμε αυτή τη μετάβαση. Και για αυτό ακριβώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι εδώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης το οποίο αποσκοπεί ακριβώς στο να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις αυτής της ενεργειακής αλλαγής από τη διακοπή λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων στις πλέον δύσκολες περιοχές όπως για παράδειγμα η Μεγαλόπολη. Η δεύτερη πρότασή μου είναι ότι θα πρέπει να είμαστε αποτελεσματικοί. Εδώ και 4 χρόνια έχουμε επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ στα στερεά απόβλητα, στις οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές και όλες αυτές οι επενδύσεις έχουν επιφέρει σαφέστατες βελτιώσεις στον τρόπο συναλλαγής και διαβίωσης των πολιτών. Αλλά είναι πάρα πολλά εκείνα τα ζητήματα τα οποία δεν έχουν κλείσει, πάρα πολλοί στόχοι οι οποίοι δεν έχουν επιτευχθεί και στο θέμα των αποβλήτων και στο θέμα των βιώσιμων συστημάτων μεταφοράς και στο θέμα της γενικής και οικονομικής πρόσβασης σε συστήματα πρόσβασης στο διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων. Πρέπει λοιπόν βεβαίως να έχουμε ξεκάθαρους στόχους και για το μέλλον, όπως προσπαθήσαμε να το κάνουμε ως τώρα, αλλά και με συγκεκριμένες διαδικασίες, έτσι ώστε να μπορέσουμε να τους πετύχουμε.»