Πως θα πάρει μπροστά η πολεοδομική χωροταξική μεταρρύθμιση

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Ο Δημήτρης Οικονόμου σε εφ΄όλης της ύλης συνέντευξη του στο ecopress, μιλάει για τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, την εκτός σχεδίου δόμηση, την πολυνομία, τις αδειοδοτήσεις πολεοδομικών και κτιριακών έργων και επενδύσεων, τα βιομηχανικά πάρκα τα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια και τις αναπλάσεις.

 Επισημαίνει ιδιαίτερα ότι οι προκηρύξεις των νέων μελετών Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων  και των μελετών αναπλάσεων, πρέπει να γίνουν ποιοτικά και γρήγορα, ώστε η χώρα να ανταποκριθεί στις μεγάλες αναπτυξιακές προκλήσεις, και ταυτοχρόνως με όρους, που δεν θα περιθωριοποιούν το ελληνικό επιστημονικό δυναμικό και τους νέους μηχανικούς, οδηγώντας  σε μονοπωλιακά φαινόμενα.

Ο Δημήτρης Οικονόμου, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρώην υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας και νυν σύμβουλος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας, μιλάει χωρίς περιστροφές στη συνέντευξη του στο ecopress.

 Καταθέτει  ωστόσο τις δικές του προσωπικές απόψεις και προτάσεις, με βάση την πολυετή και επιτυχημένη επιστημονική και επαγγελματική του πορεία αλλά και τις εμπειρίες που αποκόμισε από τη θητεία του στην κυβέρνηση και στην πρώτη γραμμή της πολιτικής.

 Αξιολογεί την πορεία της πολεοδομικής και χωροταξικής μεταρρύθμισης που θεσμοθετήθηκε επί της θητείας του στο ΥΠΕΝ με  το ν. 4759/2020. Καταθέτει προτάσεις, επισημαίνει παθογένειες και καθυστερήσεις, ζητάει επίσπευση θεσμικών μέτρων και μεταρρυθμίσεων, σε τομείς που ήδη έχουν νομοθετηθεί ή και πρέπει να συμπληρωθεί η νομοθεσία για να υλοποιηθούν, όπως μεταξύ άλλων «την λειτουργία της Ψηφιακής  Τράπεζας Γης και της μεταφοράς συντελεστή δόμηση, την δημιουργία του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, που παραμένει ακόμα σε στάδιο οράματος» και μιλάει για όλα με ανοιχτά χαρτιά.

Ιδίως για τις πρόσφατες ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση που περιέλαβε το ΥΠΕΝ στον πρόσφατο νόμο για την ανακύκλωση, ο κ Οικονόμου ξεκαθαρίζει ότι «η αναταραχή που δημιουργήθηκε οφείλεται σε παρεξήγηση». Eξηγεί ότι «οι σημειακές διορθώσεις που έγιναν πρόσφατα από το ΥΠΕΝ όχι μόνο δεν ανατρέπουν τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά αποσαφηνίζουν ότι και κατά τη διετή μεταβατική περίοδο η επιτρεπόμενη για δύο χρόνια οικοδόμηση στα μικρά (κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων) γήπεδα, θα γίνεται με χαμηλότερο συντελεστή δόμησης από ό,τι στο παρελθόν» Και ταυτοχρόνως υπογραμμίζει ότι:

«Η εκτός σχεδίου δόμηση αποτελεί το αρνητικότερο στοιχείο της ελληνικής πολεοδομικής πολιτικής επί δεκαετίες, μαζί με την αυθαίρετη δόμηση», αφήνοντας αιχμές για τη στάση που τήρησαν κατά τη ψήφιση των επίμαχων ρυθμίσεων η αντιπολίτευση, ομάδες πίεσης και προσωπικά συμφέροντας.

Η συνέντευξη του Δημήτρη Οικονόμου

Η συνέντευξη του Δημήτρη Οικονόμου ecopress στο έχει ως εξής:

-Στον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, προκειμένου να ανταποκριθεί η χώρα στις προκλήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το νέο ΕΣΠΑ και στις άλλες αναπτυξιακές προκλήσεις της τρέχουσας περιόδου, πρέπει να γίνουν το πολύ σε πέντε χρόνια, όσα δεν έγιναν ή έγιναν αλυσιτελώς και με στρεβλό τρόπο επί πολλές δεκαετίες. Πιστεύετε ότι θα ανταποκριθούμε ως χώρα σε αυτές τις νέες προκλήσεις; Που βασίζετε την επιχειρηματολογία σας;

-Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόκληση είναι τεράστια, και καθιστά απαραίτητη μεγάλη βελτίωση των μέχρι σήμερα επιδόσεων, τόσο στην απορρόφηση των πόρων όσο και στην αποτελεσματική αξιοποίησή τους. Δύο παράμετροι κρίσιμες για την επιτυχία έχουν ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, θετικό πρόσημο: η βούληση του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και η διαφαινόμενη προοπτική και δεύτερης κυβερνητικής 4ετίας για τη ΝΔ. Από την άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη ίσως δυσκολία είναι οι αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης, και σε αυτό το πεδίο η ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης είναι τεράστια και επείγουσα.

Ειδικότερα στον χωρικό σχεδιασμό μείζον πρόταγμα είναι η θεσμοθέτηση χρήσεων γης στη χώρας το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να καταστεί σαφές τι επιτρέπεται να οικοδομηθεί και που. Σήμερα το σχετικό ποσοστό δεν υπερβαίνει το 20% των δημοτικών ενοτήτων, μακράν το χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή  Ένωση, με επιπτώσεις τόσο στη χωροθέτηση επενδυτικών σχεδίων με ασφάλεια δικαίου, όσο και στην ορθολογική οργάνωση του χώρου. Είχα ανακοινώσει ως στόχο του ΥΠΕΝ να καλυφθεί η Επικράτεια σε ποσοστό 55% σε βάθος τετραετίας. Το πρόγραμμα αυτό είχε, από το Φθινόπωρο του 2020, συμφωνηθεί πολιτικά να χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το χρονοδιάγραμμα προέβλεπε προκηρύξεις διαγωνισμών για την εκπόνηση Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) σε 300 δημοτικές ενότητες μέχρι τον Φεβρουάριο 2021 και σε 1000 (από τις 1135 συνολικά) δημοτικές ενότητες μέχρι τον Νοέμβριο του 2021, και τα αναγκαία σχέδια υπουργικών αποφάσεων (προδιαγραφές, κώδικας αμοιβών κλπ.) ήταν έτοιμα από το τέλος του προηγούμενου χρόνου. Υπάρχει κάποια καθυστέρηση αλλά το ΥΠΕΝ εξακολουθεί να προωθεί το πρόγραμμα και σύντομα θα υπάρξουν οι πρώτες διακηρύξεις σχετικών διαγωνισμών. Σημειώνω στο σημείο αυτό ότι ταχύτητα πρόοδο του προγράμματος, πέραν του βασικού στόχου της θέσπισης χρήσεων γης επιβάλλεται και από τα στενά χρονικά περιθώρια του Ταμείου Ανάκαμψης, οι πόροι του οποίου πρέπει να έχουν απορροφηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2026.  Αυτό αφορά όχι μόνο το πρόγραμμα των ΤΠΣ αλλά και τις επενδύσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, που προϋποθέτουν χωροθετικές διαδικασίες. Οι πολεοδομικές εγκρίσεις αποτελούν για τις επενδύσεις μόνο το πρώτο βήμα της συνολικής διαδικασίας υλοποίησής τους.

-Είναι διάχυτη η πραγματικότητα ότι το αδειοδοτικό σύστημα των, στο επίπεδο των αποκεντρωμένων Διοικήσεων αλλά και κεντρικά στο  ΥΠΕΝ, στο οποίο δεν έχει συσταθεί ακόμα η θεσπισμένη από τον ν.4759/2020 Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης, δεν ανταποκρίνεται στους χρόνους και στις προκλήσεις των καιρών. Τι γνώμη έχετε για το συγκεκριμένο θέμα και τι  πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;

-Θίγετε το δεύτερο μεγάλο πρόταγμα για τον χωρικό σχεδιασμό, τη ριζική μείωση του πολύ μεγάλου χρόνου που απαιτείται σήμερα για τις πολεοδομικές εγκρίσεις και τις οικοδομικές άδειες, και θα προσέθετα και τις περιβαλλοντικές εγκρίσεις. Το φαινόμενο έχει ιστορικό βάθος, αφού επί δεκαετίες η έγκριση πολεοδομικών μελετών απαιτεί 10-15 χρόνια. Φωτεινή εξαίρεση αποτελεί η μελέτη του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) για το Μάτι, που ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από 8 μήνες  ( Ιαν-Αυγ 2020). Αυτό έγινε δυνατόν με την επικέντρωση σε αυτή τη μελέτη συνεχών προσπαθειών της πολιτικής ηγεσίας, ορισμένων φωτισμένων στελεχών της διοίκησης, και των μελετητών. Προφανώς όμως, για μια γενικευμένη επιτάχυνση του χρόνου εκπόνησης και έγκρισης των μελετών μια τέτοια adhoc προσέγγιση δεν αρκεί. Απαιτούνται δομικές αλλαγές στην πολεοδομική νομοθεσία (που εκτιμώ ότι έγιναν σε μεγάλο βαθμό με το ν.4759/2020), αλλά η νομοθεσία αποτελεί μέρος μόνον του συνολικού συστήματος σχεδιασμού, ο οργανωτικός και διοικητικός εκσυγχρονισμός του οποίου κατά βάση εκκρεμεί. Για παράδειγμα, η Κεντρική Υπηρεσία Δόμησης (ΚΥΔΟΜ) που θεσπίστηκε με τον ίδιο νόμο, δεν έχει λειτουργήσει ακόμα (και ελπίζω αυτό να γίνει σύντομα γιατί αποτελεί προϋπόθεση της γρήγορης οικοδομικής αδειοδότησης μεγάλων επενδύσεων) αλλά δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί και στις πολεοδομικές εγκρίσεις: ισχυρός κεντρικός συντονισμός, ειδικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, -που πρέπει να οργανωθούν και λειτουργήσουν χωρίς καθυστέρηση-,  και outsourcing μεγάλου τμήματος των διαδικασιών επίβλεψης και έγκρισης στον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά το τελευταίο σημείο, θυμίζω ότι από το 2020 το νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει (ν.4759/2020 για την πολεοδομική αδειοδότηση και ν.4685/2020 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση) αλλά εκκρεμεί ακόμα η ενεργοποίησή του. Η καθυστέρηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης του ΕΠΣ για το Μάτι, που μόλις πραγματοποιήθηκε (αν δεν κάνω λάθος), σχεδόν έναν χρόνο μετά την έγκριση της πολεοδομική μελέτης, οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, (που συνδέονται με αδυναμίες διαφόρων, συμπεριλαμβανόμενων των δασικών, υπηρεσιών που εμπλέκονται) αλλά σε κάθε περίπτωση δείχνει και τη σημασία της επιτάχυνσης και των εγκριτικών διαδικασιών περιβαλλοντικού χαρακτήρα.

-Τα προγράμματα πολεοδομικού σχεδιασμού και μεγάλης κλίμακας, για τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια αλλά και τις αστικές αναπλάσεις, που έχουν ενταχθεί από τα πρώτα στη χρηματοδότηση του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2,0», εξ αντικειμένου ανοίγουν, και μάλιστα άμεσα και απαιτητικά, ένα νέο μεγάλο κύκλο οικονομικού έργου και απασχόλησης στην αγορά εργασίας των μηχανικών και ευρύτερα. Πιστεύετε μετά από πολλά χρόνια «αγρανάπαυσης», ότι το επιστημονικό μελετητικό δυναμικό είναι έτοιμο να ανταποκριθεί; Αυτός ο κύκλος απασχόλησης θα περιλάβει το μικρό και μεσαίο μελετητικό δυναμικό, τους απλούς μηχανικούς, τους νέους επιστήμονες; Και πώς ο κύκλος της απασχόλησης θα αποκτήσει συνέχεια και δυναμική για τα πολλά επόμενα χρόνια;

-Η μελετητική αγορά, τουλάχιστον όσον αφορά τις πολεοδομικές μελέτες, βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε οριακή κατάσταση, μετά από μια δεκαετία σχεδόν μηδενικών προκηρύξεων νέων μελετών. Και παλαιότερα όμως έπασχε από αδυναμίες, όπως η έλλειψη σταθερής ροής μελετητικού αντικειμένου, και αυτό ήταν εμφανές σε προβλήματα, όπως οι υπερβολικές, μη βιώσιμες εκπτώσεις, η δυσκολία εκσυγχρονισμού της πλειονότητας των μελετητικών γραφείων, και η μεγάλη διακύμανση της ποιότητας των μελετών. Η δημιουργία μιας υγιούς αγοράς πολεοδομικών μελετών, με επαρκή δυναμικότητα, υγιή ανταγωνισμό και ποιότητα μελετών, ήταν ένας από τους βασικούς στόχους όταν ανέλαβα πριν δύο χρόνια τη θέση του Υφυπουργού αρμόδιου για τον χωρικό σχεδιασμού. Τα δύο μεγάλα προγράμματα μελετών που προαναφέραμε έχουν προφανώς αυτοτελή σημασία, αλλά μια πολύ σημαντική παράπλευρη θετική συνέπειά τους μπορεί να είναι η συμβολή στην αναδιάρθρωση της αγοράς.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει τεράστια σημασία ο τρόπος με τον οποίο θα γίνουν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για τις πολεοδομικές μελέτες (ΤΠΣ και ΕΠΣ) και τις μελέτες των αναπλάσεων. Κατά τη γνώμη μου, βασικές προϋποθέσεις για την εξυγίανση και αναδιάρθρωση της αγοράς χωρικών μελετών είναι οι εξής: Πρώτον, το άνοιγμα στη μεγάλη μάζα των νέων μηχανικών με σπουδές που επιτρέπουν την ενασχόληση με αυτά τα αντικείμενα. Σήμερα τα πραγματικά ενεργά πτυχία στις χωροταξικές μελέτες (κατηγορία 01) και τις πολεοδομικές μελέτες (κατηγορία 02) είναι συγκριτικά με τις ανάγκες λίγα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μεγάλο λανθάνον μελετητικό δυναμικό που αναμένει εδώ και καιρό την προκήρυξη των μελετών για να ενεργοποιηθεί. Εμπόδια, τεχνητά ή μη, που θα παρεμποδίσουν αυτό το άνοιγμα στρέφοντας τις αναθέσεις σε μικρό αριθμό γραφείων μεγάλης οικονομικής επιφάνειας προφανώς είναι ασύμβατα με μια τέτοια επιδίωξη.

Δεύτερη προϋπόθεση, ακριβώς η άμεση προκήρυξη διαγωνιστικών διαδικασιών μεγάλου αριθμού μελετών. Θυμίζω τον προγραμματισμό των μελετών των ΤΠΣ που προανέφερα, που οδηγούσε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα ήδη από το τρέχον έτος. Η πολλαπλασιαστική επίδραση που θα έχει, θα επιτρέψει την επιβίωση των πολλών μικρών και μεσαίων γραφείων που έχουν καταφέρει να μην κλείσουν κατά την προηγούμενη δεκαετία, αλλά και να προσελκύσει στην αγορά τους πολλούς νέους μηχανικούς που τώρα υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται. Μια μαζική υπαλληλοποίηση που θα επιβαλλόταν «υποχρεωτικά» από τους όρους των προκηρύξεων θα περιθωριοποιούσε αυτόν τον κόσμο και προφανώς θα οδηγούσε σε μονοπωλιακά φαινόμενα.

Τρίτον, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ανάγκη οι νέες μελέτες, ΤΠΣ και αναπλάσεων, να είναι σταθερά υψηλής ποιότητας. Αυτό διέρχεται εξ αντικειμένου μέσα από διαδικασίες ανάθεσης που θα λαμβάνουν υπόψη και ποιοτικά κριτήρια. Η πολύ δυσμενής εμπειρία από τις αναθέσεις μόνο με οικονομική προσφορά ή/και με πολύ μεγάλες εκπτώσεις πολλών δημόσιων έργων στο παρελθόν καθιστά αυτή την ανάγκη περισσότερο από εμφανή.

-Η πολεοδομική και χωροταξική μεταρρύθμιση, που θεσμοθετήθηκε επί της θητείας σας στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με  το ν. 4759/2020, που βεβαίως είναι νόμος ολόκληρης της κυβέρνησης, προχωράει στην πράξη; Έχουμε αποτελέσματα στις επενδύσεις , στις πολεοδομικές αναπτύξεις, στις κατασκευές, ιδίως στον τουρισμό, τη βιομηχανία, την καινοτομία, τα έργα περιβάλλοντος,  σύμφωνα με τους στόχους, που είχαν τεθεί;

-Η νομοθέτηση αποτελεί μόνο το πρώτο βήμα μιας μεταρρύθμισης. Τουλάχιστον εξίσου κρίσιμο είναι το επόμενο βήμα, της εφαρμογής.  Αναφέρθηκα στην ΚΥΔΟΜ και στο outsourcing, που ελπίζω ότι πολύ σύντομα θα τεθούν σε εφαρμογή. Υπάρχουν όμως και άλλες σημαντικές τομές του ν.4759/2020 η εφαρμογή των οποίων εκκρεμεί. Αναφέρω ενδεικτικά: Την απλούστευση και βελτίωση του συστήματος των χρήσεων γης με την θέσπιση μιας απλής και ενιαίας ονοματολογίας που θα καλύπτει το σύνολο των διαφόρων μορφών χωρικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού χρήσεων  και θα έχει μεγαλύτερη ευελιξία και αναπτυξιακή δυνατότητα. Την αντιστοίχιση των χρήσεων γης με τους ΚΑΔ και τις περιβαλλοντικές κατηγορίες. Την επανενεργοποίηση, μετά από αρκετά χρόνια, του Εθνικού  Συμβουλίου Χωροταξίας, με αυξημένες αρμοδιότητες.  Την λειτουργία της Ψηφιακής  Τράπεζας Γης και της μεταφοράς συντελεστή δόμηση. Την δημιουργία του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, που παραμένει ακόμα σε στάδιο οράματος. Την αναμόρφωση του τελείως παρωχημένου οργανογράμματος του ΥΠΕΝ.

Πέραν αυτών, πρέπει να αναφερθώ σε διάφορα λάθη που, ατυχώς, παρεισέφρησαν στο τελικό κείμενο του ν.4759/2020. Μερικά από αυτά είναι σοβαρά, και έχουν ως συνέπεια ότι αλλαγές όπως πχ. η αύξηση του συντελεστή δόμησης για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα, το ποσοστό κάλυψης για τις βιομηχανικές επενδύσεις, οι διατάξεις για τη δόμηση σε γήπεδα μικρότερα των 4 στρ. κατά  τη μεταβατική διετία που προβλέπεται, παραμένουν μη λειτουργικές. Οι σχετικές διατάξεις αφαιρέθηκαν ή εντάχθηκαν μερικώς, κατά την ψήφιση του νόμου, για λόγους που δεν είναι του παρόντος. Η σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΝ είναι ενημερωμένη για την ανάγκη να γίνουν οι σχετικές διορθώσεις, ήδη κάποιες από αυτές έχουν προωθηθεί, και πιστεύω ότι σύντομα αυτό θα γίνει και για τις υπόλοιπες.

Δεν θα αποφύγω πάντως το σκέλος της ερώτησής σας που αφορά τα απτά αποτελέσματα της μεταρρύθμισης.  Είναι σαφές ότι, για γενικότερους λόγους, υπάρχει στην αγορά αυξανόμενη αναπτυξιακή δυναμική. Παράγοντες όπως τα τεράστια ποσά που εξασφάλισε η Κυβέρνηση με το Ταμείο Ανάκαμψης, το νέο  ΕΣΠΑ, το  Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, η εκκίνηση του Ελληνικού στην πράξη, είναι εμφανές ότι έχουν κινητοποιήσει ελληνικό και διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον. Προφανώς οι παράγοντες αυτοί δεν οφείλονται στην πολεοδομική μεταρρύθμιση, αλλά θεωρώ ότι αυτή μπορεί να στηρίξει την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη μετατροπή του ενδιαφέροντος σε επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Πιθανώς πιο άμεση σύνδεση με την πολεοδομική μεταρρύθμιση έχει η ζήτηση, μετά από χρόνια, για επενδύσεις σε οργανωμένους υποδοχείς, ιδίως στον βιομηχανικό τομέα. Τα πολύ ισχυρά πολεοδομικά κίνητρα που θέσπισε ο ν.4759/2020 για τους οργανωμένους υποδοχείς φαίνεται ότι έχουν συμβάλλει σε αυτό την εξέλιξη.

-Ειδικά οι ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση, που περιελήφθησαν στο νόμο 4759/2020 αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν το «ευαίσθητο σημείο» της πολεοδομικής και χωροταξικής μεταρρύθμισης. Στο νέο νόμο  του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση έγιναν «σημειακές διορθώσεις» στις ρυθμίσεις του ν. 4759/2020,  που αφορούν στην εκτός σχεδίου δόμηση. Ήταν αναγκαίες και γιατί αυτές οι  «σημειακές διορθώσεις»;  Και τελικά πιστεύετε ότι οι ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση θα αντέξουν στις πιέσεις;

-Η εκτός σχεδίου δόμηση αποτελεί το αρνητικότερο στοιχείο της ελληνικής πολεοδομικής πολιτικής επί δεκαετίες. Μαζί με την αυθαίρετη δόμηση, που άλλωστε έχει συμβιωτική σχέση με τη δόμηση εκτός σχεδίου, έχουν δημιουργήσει πολύ μεγάλα τραύματα, όχι πάντα ανατάξιμα, στο ελληνικό τοπίο που αποτελούσε κληρονομιά μια ιστορίας δύο χιλιάδων χρόνων. Η άναρχη και αντιαναπτυξιακή αστική διάχυση, η καταστροφή πολλών περιβαλλοντικών αγαθών, οι χαμηλές κατά κεφαλή αποδόσεις του τουρισμού παρά τον αριθμό των κλινών και τις διανυκτερεύσεις, αποτελούν επίσης παραπροϊόντα αυτού του ιδιόρρυθμου, μοναδικού μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ελληνικού φαινομένου.

Οι σημειακές διορθώσεις που έγιναν πρόσφατα από το ΥΠΕΝ όχι μόνο δεν ανατρέπουν τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά αποσαφηνίζουν ότι και κατά τη διετή μεταβατική περίοδο η επιτρεπόμενη για δύο χρόνια οικοδόμηση στα μικρά (κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων) γήπεδα, θα γίνεται με χαμηλότερο συντελεστή δόμησης από ό,τι στο παρελθόν. Η αναταραχή που δημιουργήθηκε οφείλεται σε παρεξήγηση, όπως το έχω δηλώσει και αλλού. Οι διατάξεις αυτές υπήρχαν στο αρχικό κείμενο του ν.4759/2020,είχαν παραληφθεί εκ παραδρομής στο κείμενο του ψηφίστηκε, αποτελούν οργανικό στοιχείο της νέας προσέγγισης, και επανήλθαν τώρα. Εκκρεμούν άλλωστε και άλλες διορθώσεις στις διατάξεις για την εκτός σχεδίου δόμηση, που ελπίζω ότι θα προωθηθούν το ταχύτερο.

Όσον αφορά την αντοχή στις πιέσεις, θα ήθελα να πω τα εξής: Η Κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν η πρώτη μετά από δεκαετίες που τόλμησε και αντέστρεψε την διαχρονική τάση ενίσχυσης της εκτός σχεδίου δόμησης. Θυμίζω τη στάση σύσσωμης της αντιπολίτευσης στη Βουλή, συμπεριλαμβανόμενων και κομμάτων που επί χρόνια υποδύονταν στα λόγια τους πολέμιους της οικιστικής αναρχίας: καταψήφισαν τον (μετριοπαθή) περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης «εν ονόματι της προστασίας της ιδιοκτησίας» (!). Δεν είναι τυχαίο ότι η προηγούμενη Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε το παραμικρό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Η στάση της κοινωνίας ήταν όμως διαφορετική. Αντέδρασαν μόνον συγκεκριμένες ομάδες ή προσωπικά συμφέροντα, και δεν υπήρξε, παρά τις Κασσάνδρες, αρνητική δημοσκοπική επίδραση για την Κυβέρνηση.

-Παρατηρούμε ότι σε συνέχεια των νομοθετικών ρυθμίσεων, που περιλάβατε στην πολεοδομική και χωροταξική νομοθεσία επί της θητείας στο ΥΠΕΝ, συνεχώς κατατίθενται σε νέα νομοσχέδια υπουργείων και ψηφίζονται στη Βουλή, πολλές νέες, τροποποιητικές ή συμπληρωματικές ρυθμίσεις για τα Επιχειρηματικά Πάρκα. Στο μεταξύ έχει συσταθεί  Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, που προετοιμάζει νέο νομοσχέδιο για τα Επιχειρηματικά  Πάρκα, με αναθεώρηση του βασικού νόμου 3982/2011. Τι γνώμη έχετε για το συγκεκριμένο θέμα και τι  πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;

-Τα Επιχειρηματικά Πάρκα, και οι οργανωμένες αναπτύξεις γενικότερα, ενισχύθηκαν με ισχυρά πολεοδομικά κίνητρα από το ν.4759,  αλλά προφανώς δεν μπορούσε από αυτόν το νόμο να καλυφθεί το σύνολο των αναγκαίων βελτιώσεων της σχετικής νομοθεσίας, που συνολικά είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Το νέο νομοσχέδιο είναι συνεπώς αναγκαίο, ούτως ώστε να εκσυγχρονιστεί συνολικά και αποκτήσει συνοχή το σχετικό θεσμικό πλαίσιο, και από όσο γνωρίζω κινείται σε απολύτως ορθή κατεύθυνση. Ωστόσο, ένα τόσο σύνθετο νομοσχέδιο απαιτεί αρκετό χρόνο για την σύνταξή του. Με δεδομένο το διαπιστωμένο ενεργό επενδυτικό ενδιαφέρον, εκτιμώ ότι οι συμπληρωματικές ρυθμίσεις που αναφέρεστε επιχειρούν να καλύψουν κατά το δυνατόν αυτό το κενό μέχρι την έλευση του νέου νόμου.

-Τα τελευταία λίγα χρόνια έχει θεσπιστεί σε σειρά νομοσχεδίων, ένα μεγάλο πλήθος πολεοδομικών και χωροταξικών ρυθμίσεων, οι οποίες συνοδεύονται από δευτερογενή νομοθεσία υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων και μάλιστα πολλές από τις οποίες εκκρεμούν. Μήπως παρά τις καλές προθέσεις για μεταρρυθμίσεις ορθολογισμού, εκσυγχρονισμού, απλοποίησης της νομοθεσίας, εισαγωγής ψηφιακών υπηρεσιών  και επιτάχυνσης των έργων και επενδύσεων, απλώς καταφέρνουμε να θρέφουμε το «τέρας» της πολυνομίας και της γραφειοκρατίας και τις συνακόλουθες παθογένειες, που αυτό έχει μαζί του; Τι  πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει;

-Η πολυνομία αποτελεί ένα τα μεγάλα προβλήματα στον χωρικό σχεδιασμό αλλά και της ελληνικής έννομης τάξης γενικότερα. Προφανώς η νομοθεσία είναι ένας ζωντανός οργανισμός, και ιδιαίτερα σε περιόδους μεταρρυθμίσεων η ύπαρξη νέων ρυθμίσεων είναι αναμενόμενη και αναγκαία. Το πρόβλημα έχει δημιουργηθεί όχι από αναγκαίες νέες διατάξεις αλλά από δεκαετίες νομοθετικών ρυθμίσεων χωρίς παράλληλη κατάργηση ανενεργών, αλυσιτελών ή αντιφατικών διατάξεων, και από την έλλειψη κωδικοποίησης. Ήδη, από τον Αύγουστο του 2020 συστάθηκε με απόφασή μου Ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπής στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη σύνταξη Κώδικα Χωροταξίας και Πολεοδομίας,  (αν δεν κάνω λάθος είναι η πρώτη τέτοια επιτροπή που συγκροτήθηκε από την Κυβέρνηση Μητσοτάκη), με επικεφαλής τον πρώην Πρόεδρο του ΣτΕ κ. Κ. Μενουδάκο και μέλη έγκριτους νομικούς και πολεοδόμους. Η Επιτροπή έχει ευρείες αρμοδιότητες, όχι μόνο συστηματοποίησης, ενοποίησης και αναδιάρθρωσης νομοθετημάτων αλλά και  κατάργηση διατάξεων που κρίνονται ατελέσφορες, προσαρμογή τους προς το Σύνταγμα, αναδιατύπωση ή εισαγωγή διατάξεων για την απλούστευση ή την άρση ερμηνευτικών αμφιβολιών. Λειτουργεί έκτοτε συνεχώς και πολύ ικανοποιητικά, και αναμένεται να ολοκληρώσει το έργο της σε έναν χρόνο. Με την κωδικοποίηση θα αντιμετωπιστούν ριζικά στο πεδίο της πολεοδομίας και χωροταξίας τα προβλήματα που αναφέρεται, με τη δημιουργία ενός σύντομου, σαφούς και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου.