Πόσο εύκολα θα επανέλθει το «Δ» στη ΔΕΗ;

Του Βαγγέλη Ματράγκου*

Η ανακοίνωση του Α. Τσίπρα για επαναφορά του «Δ» στη ΔΕΗ, ακούγεται ως η μόνη λογική κίνηση για να συγκρατηθούν οι τιμές της ενέργειας στην Ελλάδα και να έχουμε ενεργειακή επάρκεια. Πόσο εύκολο, όμως, είναι αυτό;

Σε όλα τα ΜΜΕ αναφέρεται, λανθασμένα, πως εθνικοποιείται η EDF. Η EDF είναι δημόσια. Αυτό που ανακοινώθηκε, είναι πως ο Μακρόν προτίθεται να εθνικοποιήσει πλήρως την EDF, τη γαλλική «ΔΕΗ», ενώ μέχρι τώρα το δημόσιο κατέχει το 84% των μετοχών της. Γιατί, όμως, να θέλει να κάνει κάτι τέτοιο σε αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή; Είναι πολιτικό μήνυμα ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Για να διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές, πρέπει να δούμε τα βασικά στοιχεία.

Η EDF είναι ο μεγαλύτερος καθετοποιημένος πάροχος στη Γαλλία και μία από τις λεγόμενες Big 6 της Βρετανίας. Παράλληλα, τα χρέη της αναμένονται να φτάσουν το ποσό των 61 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 10,2 θα οφείλονται στην πώληση ενέργειας προς τρίτους παρόχους και τα υπόλοιπα σε προβλήματα στην στρατηγική ανάπτυξης νέων πυρηνικών σταθμών, αλλά και του προγράμματος συντήρησης των υφιστάμενων όπου φαίνεται ότι ο προϋπολογισμός ήταν πολύ μικρότερος από το αναμενόμενο κόστος.

Γαλλία – Ελλάδα: αντίπαλες πολιτικές

Η δημόσια EDF, δηλαδή, πήρε την απόφαση, κατόπιν κρατικής εντολής, να πουλάει σε τιμές κάτω της τιμής αγοράς την ποσότητα που παράγει από τα πυρηνικά, ώστε να συγκρατήσει τις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές και να έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει πλαφόν 4% στην αύξηση της τιμής, σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει το ντόμινο ανατιμήσεων λόγω αύξησης τιμών Φυσικού Αερίου (ΦΑ). Αυτό οδήγησε, επίσης, στην κατακρήμνιση της τιμής της μετοχής της κατά 25% και φυσικά σε «γκρίνια» των επενδυτών.

Γράφημα 1

Η πολιτική αυτή οδήγησε, όμως, στο να έχει η Γαλλία από τις μικρότερες ποσοστιαίες αυξήσεις στα οικιακά τιμολόγια στο δεύτερο 6μηνο του 2021 σε σχέση με το αντίστοιχο του 2020, της τάξης του 3%, ενώ στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό αύξησης ήταν άνω του 20% (Γράφημα 1).

Γράφημα 2

Στα μη οικιακά, δε, τιμολόγια, στα επαγγελματικά, βιομηχανικά και αγροτικά, η διαφορά είναι χαώδης. Όπως προκύπτει από το Γράφημα 2, σε σχέση με το 2^ο εξάμηνο του 2020 η αύξηση το 2021 ήταν για τη Γαλλία γύρω στο 3%, ενώ στην Ελλάδα 110%! Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εκτόξευση τους κόστους παραγωγής στην Ελλάδα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία και τον πολίτη, είτε προμηθευτή–παραγωγό είτε καταναλωτή.

Η Γαλλία, επίσης, έχει προ φόρων μικρότερη τιμή τόσο στα οικιακά, όσο και στα μη οικιακά τιμολόγια σε σχέση με την Ελλάδα. Σε ό,τι αφορά το πρώτο 3μηνο του 2022, όπως προκύπτει από στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα είναι 4^η στα οικιακά και έχει την αδιαμφισβήτητη πρωτιά στα επαγγελματικά.

Εδώ να σημειωθεί πως στις τιμές αυτές της ελληνικής κυβέρνησης περιλαμβάνονται οι επιδοτήσεις της κυβέρνησης. Ενώ, δηλαδή, η γαλλική κυβέρνηση διάλεξε τη λύση της συγκράτησης των τιμών μέσω δύο διαφορετικών μηχανισμών, η ελληνική διάλεξε τη λύση να αφήσει ανεξέλεγκτη την αγορά, χωρίς πλαφόν στην αύξηση της τιμής και χωρίς να μπορεί, με μια ιδιωτική πλέον ΔΕΗ, να συγκρατήσει τις τιμές. Έτσι επιδοτεί την αισχροκέρδεια με χρήματα από το δημόσιο, ουσιαστικά, ταμείο, από τον ειδικό λογαριασμό «Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης».

Έκανε, δηλαδή, η EDF αυτό που έκανε η ΔΕΗ την τετραετία 2015–2019, σε συνθήκες που οι τιμές ναι μεν δεν είχαν ακόμα εκτοξευθεί, αλλά λόγω της 10ετούς κρίσης οι καταναλωτές αδυνατούσαν να πληρώσουν τους λογαριασμούς και οι αποκοπές μέχρι το 2014 ήταν συνεχείς ακόμα και σε ευάλωτους καταναλωτές. Άσκησε, δηλαδή, πραγματική κοινωνική πολιτική, θεωρώντας την ενέργεια περισσότερο κοινωνικό αγαθό και λιγότερο εμπορικό προϊόν.

Προφανώς, η κοινωνική πολιτική δεν είναι δωρεάν. Ο Μακρόν, όμως, αποφάσισε αφενός να πληρώσει λιγότερα, μη επιδοτώντας την αισχροκέρδεια, αφετέρου το κόστος αυτό θα του αποφέρει και το υπόλοιπο 16% της EDF που θα εμφανιστεί, τελικά, σαν ένεση ρευστότητας! Είναι αυτό που οι Αμερικάνοι ονομάζουν win-win situation.

Το ερώτημα που τίθεται εδώ, είναι ο τρόπος όπου θα γίνει αυτή η πλήρης εθνικοποίηση, αν δηλαδή γίνει μέσω εξαγοράς των μετοχών των μικροεπενδυτών, ή μέσω νόμου. Η πρώτη μέθοδος θεωρείται από τους αναλυτές ίσως η γρηγορότερη και ευκολότερη, ενώ η δεύτερη αβέβαιη.

Ομοιότητες μεταξύ ΔΕΗ – EDF

Υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ των δύο εταιριών EDF και ΔΕΗ; Τα πυρηνικά καύσιμα είναι λίγο ως πολύ, τηρουμένων των αναλογιών, ό,τι ο λιγνίτης της ΔΕΗ. Έχουν σταθερό και χαμηλό πλέον κόστος (προφανώς και δεν έχουν το ίδιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον κύκλο ζωής τους) και αυτό δίνει τη δυνατότητα στην EDF να παρέχει μακροπρόθεσμα συμβόλαια εκτός Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Χαρακτηριστικά, στην spot αγορά (μέσω Χρηματιστηρίου Ενέργειας) διακινείται στην Ελλάδα το σύνολο της ενέργειας, ενώ στην Γαλλία το 29%! Δεν υπήρχαν και δεν υπάρχουν, δηλαδή, καθόλου μακροπρόθεσμα συμβόλαια…

Το ποσοστό του Δημόσιου στη ΔΕΗ μετά την Αύξηση Μετοχικού Κεφαλαίου και την κατανομή των νέων μετοχών σε διεθνή επενδυτικά funds και εγχώριους θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές, είναι 34% μέσω του Υπερταμείου και του ΤΑΙΠΕΔ, ενώ το 56% ανήκει σε θεσμικούς (39%) και μικρομετόχους. Ο νέος μεγαλομέτοχος είναι το πολυεθνικό fund CVC με συμμετοχή 10%.

Επομένως, αν η ΔΕΗ θέλει να ακολουθήσει την πρώτη λύση, μέσω εξαγοράς μετοχών, θα δυσκολευτεί αρκετά όχι τόσο λόγω του κόστους (η χρηματιστηριακή αξία της ΔΕΗ ανέρχεται στα 2 δισ. περίπου και ως εκ τούτου το υπόλοιπο 17% που της λείπει για να αποκτήσει το δημόσιο 51% θα της κοστίσει χοντρικά περί τα 340 εκατ., ποσό σχετικά διαχειρίσιμο). Όταν πραγματοποιήθηκε η ΑΜΚ, η τιμή της μετοχής ήταν σχεδόν 9 ευρώ, ενώ σήμερα είναι 5. Το ερώτημα είναι αν επιθυμούν οι μέτοχοι να πουλήσουν και σε ποια τιμή, μιας και κάποιος για να πουλήσει θα πρέπει είτε να βγάλει κέρδος, επομένως θα ζητήσει κάτι παραπάνω από τα 9 ευρώ, αν υποθέσουμε πως κάποιοι από τους θεσμικούς θα επιθυμούν να πουλήσουν, είτε να υπάρχει φόβος να κατρακυλήσει η τιμή και επομένως θα προσπαθήσουν να «ξεφορτωθούν».

Η δεύτερη λύση, μέσω κάποιου είδους ειδικής νομοθεσίας, ώστε το δημόσιο να υποχρεώσει μετόχους να πουλήσουν, είναι κάτι που θα απαιτήσει σίγουρα εξαιρετικά μεγάλη πλειοψηφία στη Βουλή και ενδεχομένως να πάρει πολύ καιρό, καθιστώντας την ουσιαστικά μη πρακτική. Εδώ φαίνεται η καταστροφική πολιτική της κυβέρνησης στην ενεργειακή πολιτική και οι, οριακά, μη αναστρέψιμες βλάβες.

Ποια η λύση;

Υπάρχει, επομένως, τρόπος να επανέλθει ο δημόσιος χαρακτήρας στη ΔΕΗ; Ίσως η θεσμοθέτηση πλαφόν κατά τα γαλλικά πρότυπα και η ανάδειξή του, που θα έχει ως αποτέλεσμα να μειωθούν τα υπερκέρδη της, να ωθήσει τους μεγαλομετόχους της ΔΕΗ να πουλήσουν, μιας και ό,τι ήταν να κερδίσουν, το πήραν τη διετία 2021–2022. Ίσως πάψει να αποτελεί ελκυστική επένδυση, πλέον, αλλά μια άκρως επιτυχημένη «αρπαχτή».

Σε κάθε περίπτωση, η ΔΕΗ θα πρέπει πάλι να ξεκινήσει να επιτελεί κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο, όπως κατά την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνο με την τιμολογιακή της πολιτική και τις όποιες διευκολύνσεις σε καταναλωτές, αλλά και αποτρέποντας τη δημιουργία καρτέλ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.

*Βαγγέλης Ματράγκος, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ MSc

Πηγή:“Εποχή”