Πρόγραμμα Ορίζοντας:  χρηματοδοτήσεις 95,5 δις στην έρευνα & καινοτομία

Της Ντίνας Καράτζιου/

Στα 95,5 δις ανέρχεται το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη», 2021 -2027, μέσα το οποίο δίνεται η δυνατότητα συνέργειας, με το ΕΣΠΑ της νέας Προγραμματικής Περιόδου αλλά και το Ταμείο Ανάκαμψης. Η αρχιτεκτονική του προγράμματος.

Το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» για την Έρευνα και Καινοτομία, ύψους 95,5 δις εγκαινιάστηκε πρόσφατα. Στόχος ο προσανατολισμός επενδυτικών σχεδίων  στην έρευνα και την καινοτομία ευνοώντας και προκρίνοντας τη συμμετοχή του επιστημονικού και ερευνητικού δυναμικού της Ε.Ε.  Μάλιστα σε πρόσφατη άτυπη τηλεδιάσκεψη των υπουργών Έρευνας & Καινοτομίας, υπογραμμίστηκε ότι θα δοθεί η δυνατότητα συνέργειας των πόρων του «Ορίζοντα» τόσο με το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 όσο και το Ταμείο Ανάκαμψης.

Τρείς πυλώνες

Η αρχιτεκτονική του «Ορίζοντα» 2021-2025 αλλά και η κατανομή του προϋπολογισμού όπως αποφασίστηκαν από τα ευρωπαϊκά όργανα παρουσιάζονται λεπτομερώς από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας με επιμέρους σχόλια και διευκρινίσεις Συγκεκριμένα το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη»  περιλαμβάνει τρεις πυλώνες:

* Ανοικτή επιστήμη

*Παγκόσμιες προκλήσεις και ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας

* Ανοικτή καινοτομία

Οι τρείς πυλώνες θα συνδέονται μεταξύ τους και θα συμπληρώνονται από ένα 4ο, οριζόντιο τμήμα για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Πυλώνας Ι: Ανοικτή Επιστήμη 25,8 δις.

Ο πυλώνας αυτός θεωρείται ότι καλύπτει κυρίως  βασική έρευνα, και περιλαμβάνει  τις εξής δράσεις:

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC)- (16,6 δις. )

Δράσεις (υποτροφίες) Marie Sklodowska-Curie -(6,8 δις. )

Υποδομές έρευνας  -(2,4 δις. €)

Πυλώνας ΙΙ: Παγκόσμιες προκλήσεις και βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα: 52,7 δις.

Ο Πυλώνας ΙΙ θα υποστηρίζει Ερευνα & Τεχνολογία που συνδέεται με τις κοινωνικές προκλήσεις και τις βιομηχανικές τεχνολογίες. Παράλληλα θα υποστηρίζει την επιστημονική τεκμηρίωση και τεχνική υποστήριξη των πολιτικών, μεταξύ άλλων, μέσω των δραστηριοτήτων του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ). Οι προτεραιότητες του   Πυλώνας ΙΙ  είναι πολυτομεακές, πολυεπιστημονικές και ονομάζονται «Clusters». Σε κάθε «Cluster» ορίζονται επιμέρους περιοχές παρέμβασης, ενώ ορισμένα θέματα περιλαμβάνονται σε περισσότερα «Clusters» (οριζόντια θέματα). Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το διάστημα, οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, η θαλάσσια έρευνα και η κυβερνοασφάλεια. Έμφαση θα προσδίδεται σε τομείς που καθοδηγούν τον μετασχηματισμό της οικονομίας και της κοινωνίας και στις επενδύσεις σε βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής του μέλλοντος.

Τα προτεινόμενα clusters είναι τα εξής:

Υγεία   (7,7 δις. )

Ασφαλείς και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες (2,8 δις. )

Ψηφιακές Τεχνολογίες & Βιομηχανία  (15,0 δις. )

Κλίμα, Ενέργεια και Κινητικότητα  (15,5 δις. )

Τρόφιμα και Φυσικοί πόροι (10,0 δις. )

 Πυλώνας ΙΙΙ: Ανοικτή Καινοτομία 13,5 δις

Ο Πυλώνας ΙΙΙ, συνολικού προϋπολογισμού 13,5 δις.  περιλαμβάνει 3 κατηγορίες δραστηριοτήτων:

α) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καινοτομίας (ΕΣΚ) – 10,5 δις.

β) Ενίσχυση των ευρωπαϊκών οικοσυστημάτων καινοτομίας – 500.000

γ) Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Καινοτομίας (European Institute of Innovation and Technology – EIT) – 3 δις.

Οι δράσεις του Πυλώνα ΙΙΙ αποσκοπούν στην παροχή ολοκληρωμένης υποστήριξης στην καινοτομία με έμφαση στις ανατρεπτικές ή ρηξικέλευθες τεχνολογίες/καινοτομίες, υψηλού ρίσκου που δημιουργούν αγορές.

Οριζόντιο τμήμα Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας 2,8 δις.

Το τμήμα αυτό αποτελείται από 2 επιμέρους συνιστώσες:

α) Διάδοση της Αριστείας, με κύριο στόχο τη στήριξη χωρών με χαμηλές επιδόσεις Ε&Κ.

β) Μεταρρυθμίσεις των συστημάτων Ε&Κ

Περιλαμβάνει εργαλεία υποστήριξης των μεταρρυθμίσεων σε εθνικό επίπεδο  και δράσεις προώθησης θεμάτων οριζόντιου χαρακτήρα (π.χ. ανοικτή επιστήμη, διεθνής συνεργασία, ενίσχυση ανθρώπινου δυναμικού, σύνδεση με τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και το Πρόγραμμα ERASMUS – θεσμικός εκσυγχρονισμός Πανεπιστημίων/ερευνητικών οργανισμών).

Οι πτυχές του ελληνικού σχεδιασμού

Τις πτυχές του Ελληνικού σχεδιασμού στο χώρο της έρευνας και της καινοτομίας παρουσίασε ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Χρίστος Δήμας σε πρόσφατη τηλεδιάσκεψη των υπουργών Έρευνας & Καινοτομίας της Ε.Ε, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των χρημάτων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αφορούν σε παρεμβάσεις για δράσεις επιχειρηματικής καινοτομίας που έχουν λάβει «Σφραγίδα Αριστείας» (Seal of Excellence”) από τον Ορίζοντα Ευρώπη για την υποστήριξη της Βασικής αλλά και της Εφαρμοσμένης Έρευνας σε στοχευμένους τομείς .Επιπλέον, η χρηματοδότηση αυτή αποβλέπει στην ανάπτυξη ερευνητικών υποδομών, την ενίσχυση επιχειρήσεων για δαπάνες Ε&Α με χαμηλή κερδοφορία ή ζημιογόνες χρήσεις και τη χρηματοδότηση σποράς (seedfunding) για την επικύρωση της καινοτόμου επιχειρηματικής ιδέας (Proof of Concept).