Πρώτη κατοικία: τα «σωσίβια» και οι «παγίδες» για αίτηση στη νέα πλατφόρμα

Της Ντίνας Καράτζιου/

Μετά την πρόσφατη λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας που ενεργοποίησε το Υπουργείο Οικονομικών, μέσω της οποίας χορηγείται σχετική βεβαίωση για τα ευάλωτα νοικοκυριά ότι όντως υπάγονται στη συγκεκριμένη ευαίσθητη κατηγορία, το ecopress παρουσιάζει τις προϋποθέσεις, τις λεπτομέρειες και τα ψιλά γράμματα, που πρέπει να προσέξουν τα ευάλωτα νοικοκυριά, που θα καταθέσουν αίτηση στην ψηφιακή πλατφόρμα του ΥΠΟΙΚ για να διασώσουν την πρώτη κατοικία.

Δύο δρόμους έχουν να διαλέξουν τα ευάλωτα νοικοκυριά για να προστατέψουν την πρώτη τους κατοικία: Της ρύθμισης και της «δεύτερης ευκαιρίας», όπως… κομψά ονομάστηκε η πτώχευση στο νόμο  4738/2020.

Ο νέος πτωχευτικός νόμος 4738/2020  με τίτλο «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» δίνει σε αδρές γραμμές τη δυνατότητα συνολικής ρύθμισης των χρεών σε τράπεζες και Δημόσιο, καθώς ενσωματώνονται σε ενιαίο πλαίσιο όλα τα επιμέρους εργαλεία ρύθμισης οφειλών που υπήρχαν σήμερα για τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους. Η ρύθμιση των συνολικών οφειλών, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού που εγκαθιδρύσει ο συγκεκριμένος νόμος, προβλέπει  έως 240 δόσεις προς το Δημόσιο και έως 420 δόσεις προς τους χρηματοδοτικούς φορείς (τράπεζες- διαχειριστές δανείων). Η αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών υποβάλλεται από τον οφειλέτη ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών

Η πρώτη κατοικία

Ο νόμος για τη «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» δημιουργεί κάποιες προϋποθέσεις  προστασίας του δικαιώματος στέγασης για τα ευάλωτα νοικοκυριά μέσω δύο οδών:

Πρώτον: Παρέχοντας υπό προϋποθέσεις  κρατική επιδότηση των δανείων πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών για 5 έτη εφόσον μπουν στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών.

Δεύτερον: Για τα ευάλωτα νοικοκυριά τα οποία θα ακολουθήσουν τη διαδικασία της πτώχευσης, προβλέπεται η σύσταση φορέα  φορέα που θα αποκτά την πρώτη κατοικία των ευάλωτων οφειλετών που θα πτωχεύουν με την υποχρέωση, να τους την επαναμισθώνει για 12 έτη. Εφόσον όμως καταγγελθεί η εν λόγω συμφωνία, στην περίπτωση που ο μισθωτής καθυστερήσει να καταβάλλει 3 μισθώματα, η καταγγελία της μίσθωσης συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος επαναγοράς.

Αμφότερες, οι δύο προαναφερθείσες κατηγορίες, είτε επιλέξουν το δρόμο της ρύθμισης, είτε της πτώχευσης, θα πρέπει να κάνουν αίτηση ότι υπάγονται στην κατηγορία των ευάλωτων καταναλωτών, μέσω της πλατφόρμας που προσφάτως ενεργοποιήθηκε, ούτως ώστε να λάβουν  τη σχετική βεβαίωση και να παγώσουν τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης εναντίον τους. Η είσοδος στην πλατφόρμα, γίνεται στην εξής διεύθυνση: δείτε εδώ

Πτώχευση -διαγραφή χρεών

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά για το ζήτημα της «δεύτερης ευκαιρίας» ο Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους κ. Φώτης Κουρμούσης σε τηλεδιάσκεψη που διοργάνωσε το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών με θέμα:«Πώς ρυθμίζονται οι οφειλές με το Νόμο 4738/2020»,  «ο πολίτης ή ο επιχειρηματίας που έχει φτάσει σε μία στάση πληρωμών,  σύμφωνα με το νόμο και σύμφωνα με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή οδηγία την οποία ο νόμος εναρμονίζει σε όλη την Ευρώπη, ξεκινάει η διαδικασία της δεύτερης ευκαιρίας. Είναι δηλαδή μία διαδικασία πτώχευσης που χάνεις μεν όλα τα ακίνητα, όλη την περιουσία, την ιδιοκτησία, αλλά διαγράφονται όλα τα χρέη. ‘Αρα μπορείς να κάνεις ένα ξεκίνημα, απαλλαγμένος από όλες τις οφειλές».

Και προσθέτει: «Προφανώς αυτό δεν το εύχομαι σε κανέναν, μακάρι όλοι να ρυθμίσουν και εμείς ως Γραμματεία, αυτός είναι ο ρόλος μας, να βοηθήσουμε τους πάντες να ρυθμίσουν. Για όσους πτωχεύσουν, γιατί κάποιοι θα φτάσουν σ΄αυτό το βήμα, ας είμαστε ρεαλιστές, σ΄αυτούς  λοιπόν,  δεν θέλουμε να βρεθούν αντιμέτωποι με μία έξωση. Ως εκ τούτου, έχουμε προδιαγράψει στο νόμο, ότι οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να κάνουν μία αίτηση στην ειδική πλατφόρμα, να τους δώσουμε μία βεβαίωση ότι είναι ευάλωτοι, εφόσον κάνουμε κάποιους ελέγχους να διαπιστώσουμε ότι είναι ευάλωτοι, και σ’ αυτήν τη περίπτωση, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της πτώχευσης,  το οποίο θα πάρει σίγουρα ένα χρόνο, θα έχει δημιουργηθεί και ο σχετικός φορέας, που ορίζει ο νόμος, ο οποίος θα αγοράζει τις πρώτες κατοικίες των πτωχευμένων επιχειρηματιών και πολιτών και θα τους μισθώνει την κατοικία για 12 έτη. Αρα αυτοί λοιπόν, θα χάσουν την ιδιοκτησία της κατοικίας τους, αλλά θα παραμείνουν μέσα στο σπίτι, θα γλυτώσουν την έξωση για 12 χρόνια, έτσι ώστε να έχουν επαρκές χρονικό διάστημα να ανακάμψουν και να μπορούν μετά να την επαναποκτήσουν, έχοντας το αποκλειστικό πρώτο δικαίωμα».

Η επιδότηση δανείου πρώτης κατοικίας

Ο νόμος για τη «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης Ευκαιρίας», δίνει το δυνατότητα σε οφειλέτες που θεωρούνται «ευάλωτοι» και πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, να λάβουν επιδότηση για την αποπληρωμή των δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία τους, για πέντε έτη από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών τους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, πέραν της υποβολής αίτησης εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, είναι να έχουν ρυθμίσει ή να μην έχουν καθυστερήσει για χρονικό διάστημα άνω των  90 ημερών τις οφειλές τους προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

Υποβολή αίτησης

Για να λάβουν την επιδότηση, θα πρέπει οι οφειλέτες να υποβάλλουν την αίτηση για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών τους. Εάν είναι ενήμερο το σύνολο των οφειλών τους, εκδίδεται βεβαίωση ενήμερων οφειλών από την Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών, στην οποία υπάρχει πρόσβαση μέσω της ιστοσελίδας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Διαφορετικά, η καταβολή της επιδότησης παρέχεται κατόπιν υπογραφής της σύμβασης αναδιάρθρωσης.  Υπογραμμίζεται ακόμη ότι  με την υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης παρέχει άδεια στους συμμετέχοντες πιστωτές επεξεργασίας και διασταύρωσης από αυτούς των προσωπικών του δεδομένων. Η άδεια αυτή συνεπάγεται την άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου.

Δικαιούχοι επιδόματος

Ποιοί είναι οι δικαιούχοι επιδότησης; Πως ορίζεται ο ευάλωτος οφειλέτης; Ποιες άλλες προϋποθέσεις πρέπει να πληρούνται για την καταβολή της επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών;  Δυστυχώς, τα ερωτήματα αυτά απαντώνται με μια σειρά πολλών και σύνθετων προϋποθέσεων: Για τη λήψη της επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας ευάλωτων νοικοκυριών θα πρέπει ο οφειλέτης να είναι «ευάλωτος» και να πληροί όλες τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

*Να έχει εμπράγματο δικαίωμα, αποκλειστικής ή κατ’ ιδανικό μερίδιο, κυριότητας, πλήρους ή ψιλής, ή επικαρπίας σε ακίνητο, το οποίο να αποτελεί την κύρια κατοικία του και να βρίσκεται στην Ελλάδα.

* Να έχει εγγραφεί, πριν την υποβολή της αίτησης, υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης σε ακίνητο, που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία του οφειλέτη.

* Το σύνολο των οφειλών του προς χρηματοδοτικούς φορείς, το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής ασφάλισης να είναι τουλάχιστον 20.000.

Το υπόλοιπο της οφειλής από το δάνειο που εξασφαλίζεται με την κύρια κατοικία του οφειλέτη, να μην υπερβαίνει το ποσό των 135.000 ευρώ προκειμένου για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, το οποίο προσαυξάνεται κατά το ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε επιπλέον μέλος, έως του ανώτατου ποσού των 215.000 ευρώ ανά πιστωτή.

* Το δάνειο να μην έχει καταγγελθεί σε χρονικό διάστημα πέραν του ενός (1) έτους από την υποβολή της αίτησης.

Η μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων

Προϋπόθεση είναι επίσης να έχει επέλθει μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων ως εξής:

*Ο οφειλέτης να είναι εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα και ο μέσος μικτός μηνιαίος μισθός του, χωρίς να υπολογίζονται πρόσθετες ή άλλες έκτακτες αποδοχές του να έχει παρουσιάσει μείωση έως 20% για ποσά 1.000, 30% για ποσά μεγαλύτερα των 1.000 ευρώ.

*Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ή φυσικό πρόσωπο που ασκεί ατομική

ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα πρέπει και τα έσοδα του τελευταίου εξαμήνου πριν την υποβολή της αίτησης να παρουσίασαν μείωση ίση ή μεγαλύτερη το30%.

Εισοδηματικά κριτήρια

Το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού, όπως υπολογίζεται για τους σκοπούς της ένταξης στο πρόγραμμα, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 7.000 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενο κατά 3.500 ευρώ για κάθε μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονείκή οικογένεια ορίζεται επιπλέον προσαύξηση 3.500 ευρώ για το πρώτο ανήλικο μέλος του νοικοκυριού. Στο νοικοκυριό με απροστάτευτο/α τέκνο/α ορίζεται επιπλέον προσαύξηση 3.500 ευρώ για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Το συνολικό εισόδημα δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 21.000 ευρώ ετησίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Περιουσιακά κριτήρια

Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού στην Ελλάδα δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολο της το ποσό των 120.000 ευρώ για το μονοπρόσωπο νοικοκυριό, προσαυξανόμενη κατά 15.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 180.000 ευρώ.

Το ποσό της επιδότησης δανείων πρώτης κατοικίας

Το μέγιστο ποσό της επιδότησης δόσης, για τα νοικοκυριά που πληρούν τα κριτήρια, είναι εβδομήντα 70 ευρώ ανά μήνα για τον αιτούντα και επιπλέον 35 ευρώ τον μήνα για κάθε επιπλέον μέλος του νοικοκυριού. Στη μονογονεϊκή οικογένεια χορηγείται επιπλέον προσαύξηση τριάντα 35 ευρώ τον μήνα και στα νοικοκυριά με απροστάτευτο/α τέκνο/α, επιπλέον προσαύξηση 35 ευρώ τον μήνα για κάθε απροστάτευτο τέκνο. Ως ανώτατο όριο της επιδότησης ορίζονται τα 210 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως της σύνθεσης του νοικοκυριού.

Η «δεύτερη ευκαιρία» της πτώχευσης

Οι ευάλωτοι οφειλέτες, οι οποίοι είτε κηρύχθηκαν σε πτώχευση είτε επισπεύδεται σε βάρος της κύριας κατοικίας τους αναγκαστική εκτέλεση από ενυπόθηκο ή προσημειούχο πιστωτή, έχουν τη δυνατότητα να μεταβιβάσουν ή να μισθώσουν, κατόπιν σχετικού αιτήματος, την κύρια κατοικία τους σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης.

12 έτη

Η διάρκεια της μίσθωσης ορίζεται σε 12 έτη και μπορεί να καταγγελθεί, εφόσον ο μισθωτής καθυστερήσει να καταβάλλει τρία μισθώματα. Η καταγγελία της μίσθωσης συνεπάγεται την απώλεια του δικαιώματος επαναγοράς. Η μίσθωση καταγγέλλεται επίσης σε περίπτωση που κριθεί από το πτωχευτικό δικαστήριο ότι ο οφειλέτης δεν απαλλάσσεται από τις οφειλές του. Στην περίπτωση αυτή, η καταγγελία επέρχεται αυτοδικαίως με την παρέλευση ενός μήνα από την τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου.

Επιπλέον τίμημα

Εφόσον, ο μισθωτής (ή οι νόμιμοι διάδοχοί του) καταβάλλει το σύνολο των μισθωμάτων, τότε μπορεί να ασκήσει το δικαίωμα επαναγοράς και να αποκτήσει έναντι τιμήματος την κυριότητα της κύριας κατοικίας, που είχε μεταβιβαστεί στον φορέα. Αν το δικαίωμα αυτό ασκηθεί πριν τη λήξη της μίσθωσης, τότε ο μισθωτής οφείλει να καταβάλλει στον φορέα την τρέχουσα αξία των μισθωμάτων που οφείλονται μέχρι τη λήξη της μίσθωσης (των 12 ετών)  επιπλέον του τιμήματος επαναγοράς.

Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης

Ο φορέας θα είναι ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ), στο οποίο θα παραχωρούνται από το Δημόσιο βάσει σύμβασης παραχώρησης τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητές του. Ειδικότερα, θα αναλαμβάνει την απόκτηση, τη μίσθωση και τη μεταβίβαση της κύριας κατοικίας του ευάλωτου οφειλέτη. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου επί της κύριας κατοικίας του, αφότου καταβάλλει το τίμημα μεταβίβασης στον υπάλληλο πλειστηριασμού, πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την ημερομηνία του πλειστηριασμού, ή στον σύνδικο, έως την τελευταία εργάσιμη ημέρα του εξαμήνου που ακολουθεί την δημοσίευση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας της απόφασης που κηρύσσει την πτώχευσή του.

Η καταβολή του τιμήματος συνεπάγεται τη μεταβίβαση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και τη ματαίωση του πλειστηριασμού, σε περίπτωση αναγκαστικής εκτέλεσης. Ο φορέας αποκτά το ιδιοκτησιακό δικαίωμα του δικαιούχου ελεύθερο από κάθε βάρος ή διεκδίκηση τρίτου…