Πρωτοπόροι στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης

Της Δρος  Διονυσίας-Θεοδώρας Αυγερινοπούλου*

Η επόμενη ημέρα της υιοθέτησης της Οδηγίας για τα πλαστικά μιας χρήσης

Τα θαλάσσια απορρίμματα είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα που επεκτείνετε διαρκώς, ενώ σύμφωνα με μελέτες 39 τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε μέρα στις ελληνικές θάλασσες. Τα πλαστικά μιας χρήσης και τα πλαστικά απόβλητα των αλιευτικών εργαλείων καταλήγουν να αποτελούν τον σημαντικότερο όγκο των θαλασσίων αποβλήτων, ενώ συνιστούν τον σπουδαιότερο κίνδυνο για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Οι επιπτώσεις δε από την πλαστική ρύπανση δεν περιορίζονται μόνο στην προστασία των θαλασσίων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητάς τους, αλλά αφορούν και τη δημόσια υγεία και την οικονομική δραστηριότητα σε τομείς, όπως ο τουρισμός, η αλιεία και η ναυτιλία. Η μείωσή τους είναι βασική δράση για την επίτευξη του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης υπ’ αριθ. 14 του ΟΗΕ, σύμφωνα με τον οποίο επιδιώκεται η διατήρηση και η βιώσιμη χρήση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και του στόχου βιώσιμης ανάπτυξης υπ’ αριθ. 12 για τη διασφάλιση βιώσιμων μοντέλων κατανάλωσης και παραγωγής.

Η Υποεπιτροπή Υδατικών Πόρων της Βουλής, πέρσι τον Οκτώβρη, είχε αντιμετωπίσει πρώτο το ζήτημα της απαγόρευσης και του περιορισμού ορισμένων πλαστικών μιας χρήσης και είχε αναγνωρίσει το σημαίνον πρόβλημα που προκαλείται από αυτές τις πηγές ρύπανσης πλαστικού μιας χρήσης στο θαλάσσιο περιβάλλον. Είχε δε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την άμεση και επιτυχή εφαρμογή της Οδηγίας 2019/904 της Ε.Ε. και πράγματι, πριν από λίγες εβδομάδες, η Ελλάδα με την μεταφορά της εν λόγω Οδηγίας στο εθνικό της δίκαιο γίνεται πρωτοπόρος στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης. Στόχος είναι η πρόληψη της παραγωγής, καθώς και ο περιορισμός των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, και συγκεκριμένα προϊόντων που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη και αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη.

Οι άμεσα επωφελούμενοι της νομοθετικής πρωτοβουλίας της χώρας μας είναι η πανίδα και η χλωρίδα στη θάλασσα και οι οικότοποί τους, των οποίων η επιβίωση βρίσκεται σε διακινδύνευση εξαιτίας μας, και εξαρτάται από εμάς. Η προστασία της θαλάσσιας ζωής για την αυταξία την οποία η ίδια η ζωή τους έχει, perse είναι και η βασική ηθική αξία του Νόμου.

Ειδικότερα, ο Ν. 4736/2020 καταργεί από τις 3 Ιουλίου 2021 δέκα κατηγορίες πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης και συγκεκριμένα, καλαμάκια, πιάτα, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, μαχαιροπήρουνα και κουτάλια, ξυλάκια φαγητού, πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών, περιέκτες τροφίμων και ποτών και κυπελάκια από φελιζόν, καθώς και τα καπάκια και τα καλύματά τους. Ενώ, περιορίζονται από τις 3 Ιανουαρίου 2022 τα πλαστικά κυπελάκια ροφημάτων και ο πλαστικοί περιέκτες τροφίμων με στόχο μείωσης 30 τις εκατό έως το 2024 και 60 τις εκατό ως το 2026 (με έτος βάσης το 2022.)

Τα μέτρα που υιοθετούνται για την επίτευξη των στόχων περιλαμβάνουν:

• Σήμανση προϊόντος,
• Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού,
• Ευαισθητοποίηση του κοινού,
• Θέσπιση περιβαλλοντικής εισφοράς. Τα έργα που θα χρηματοδοτούνται με την περιβαλλοντική εισφορά θα πρέπει να είναι ανταποδοτικά, να αφιερώνονται σε συναφή έργα και δράσεις με στόχο κυρίως την αποκατάσταση και διατήρηση του θαλασσίου περιβάλλοντος και
• οικονομικά κίνητρα για ανακύκλωση.

Κατ’ εφαρμογή και του Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία της ΕΕ και της «Ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις πλαστικές ύλες στην κυκλική οικονομία» θα πρέπει να στρέψουμε προς την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση των πλαστικών μιας χρήσης, αλλά και την παραγωγή άλλων προϊόντων, πιο βιώσιμων, τις επιχειρήσεις των οποίων ο τζίρος σημαντικά μειώνεται με τον εν λόγω Νόμο. Αυτές οι επιχειρήσεις, όχι μόνο δεν πρέπει να κλείσουν, αλλά θα πρέπει να τους δοθούν οικονομικά κίνητρα και κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, ώστε να αναδιοργανωθούν και να αποτελέσουν τις «μηχανές» της κυκλικής οικονομίας για τα πλαστικά μιας χρήσης. Παραδείγματα υπάρχουν ήδη αρκετά στον ευρωπαϊκό χώρο, όπως εργοστάσια παραγωγής ρούχων και υποδημάτων από πλαστικά μιας χρήσης ως πρώτη ύλης τους.

Ο Νόμος είναι μια καλή αρχή στην μάχη της πλαστικής ρύπανσης. Η εφαρμογή του νόμου αυτού βρίσκεται στα χέρια όλων μας. Ο κάθε πολίτης, ενημερωμένος και ευαισθητοποιημένος θα συμβάλλει, για να γίνει πραγματικότητα το όνειρο μιας Ελλάδας, ενός πλανήτη ελεύθερου από πλαστικό.

*Δρ. Διονυσία-Θεοδώρα Αυγερινοπούλου:  Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος και της Υποεπιτροπής Υδατικών Πόρων της Βουλής – Βουλευτής Ν. Ηλείας, Ν.Δ.