«Πρότυπες Προτάσεις»: αποσύρονται εξαιρέσεις από το νόμο δημοσίων συμβάσεων  

Μετά από παρατηρήσεις της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και της Επιτροπής Ανταγωνισμού, αποσύρονται από το νομοσχέδιο «Πρότυπο Προτάσεις για έργα υποδομής» που συζητείται στη Βουλή, 36 περιπτώσεις εξαιρέσεων από το νόμο για τις δημόσιες συμβάσεις. Πρόκειται για διατάξεις που εμπεριέχονται στο άρθρο 18 του νομοσχεδίου και αφορούν ωρίμανση και εκτέλεση έργων που θα υλοποιήσει το ΤΑΙΠΕΔ,  με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών να αναφέρει, ότι θα υπάρξει σχετική τροποποίηση στην Ολομέλεια, με δραστικό περιορισμό των εξαιρέσεων.

Στην Ολομέλεια εισάγεται την Πέμπτη 3 Μαρτίου 2022, το σχέδιο νόμου για τις «Πρότυπες προτάσεις για έργα υποδομής και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών» μετά την κατά πλειοψηφία ψήφισή του και στη δεύτερη ανάγνωσή του στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. Υπέρ του σχεδίου νόμου ψήφισε η ΝΔ, διατήρησαν τις επιφυλάξεις τους για τη συζήτηση στην Ολομέλεια, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και Ελληνική Λύση, ενώ το καταψήφισαν ΚΚΕ και ΜέΡΑ25.

Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής, ανακοίνωσε ότι μετά τις παρατηρήσεις της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και της Επιτροπής Ανταγωνισμού, για να μην υπάρχει έστω και δυνητικά η πιθανότητα να παραβιαστεί η «κόκκινη γραμμή» της κυβέρνησης, που είναι η ανάπτυξη φαινομένων αδιαφάνειας, το άρθρο 18 του νομοσχεδίου που αφορά παρεκκλίσεις επί ορισμένων διατάξεων σχετικά τις δημόσιες συμβάσεις, που θα υλοποιήσει το ΤΑΙΠΕΔ με μοναδικό σκοπό την ωρίμανση και εκτέλεση των έργων, θα τροποποιηθεί στην Ολομέλεια και οι 36 περιπτώσεις εξαιρέσεων θα περιοριστούν σε τρείς με τέσσερις.

Ο κ. Καραμανλής, τόνισε πως «η κυβέρνηση της ΝΔ με αυτό τον τρόπο αποδεικνύει ότι σέβεται τις Ανεξάρτητες Αρχές», εάν και παρατήρησε πως τόσο η ΑΑΔΗΣΥ όσο και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, από όσα ανέφεραν κατά την ακρόαση φορέων, «δεν είχαν αντιρρήσεις για το νομοσχέδιο αλλά διατύπωσαν επιφυλάξεις για τον τρόπο εφαρμογής του». Με αυτό τον τρόπο, είπε ο υπουργός, «παράγεται υπεύθυνη νομοθέτηση, ακούγοντας την σοβαρή κριτική και όχι την ισοπεδωτική ή ιδεοληπτική κριτική». Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών απαντώντας στις επικρίσεις, ειδικά της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά των δυνατοτήτων εξαιρέσεων για στρατηγικής σημασίας έργα ΣΔΙΤ από το νόμο 4412/16, ανέφερε ότι «όχι μόνο ο νόμος αυτός θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ» αλλά ήταν και εκείνη «που έδωσε 57 εξαιρέσεις από τον τότε νόμο δημοσίων συμβάσεων». Και αναρωτήθηκε: «Είναι δυνατόν αυτός που έδωσε 57 εξαιρέσεις για έργα ΣΔΙΤ, τώρα να τις κατακεραυνώνει;» Εδώ, παρατήρησε, «υπάρχει ένα θέμα συνέπειας του ΣΥΡΙΖΑ».

Το εργαλείο των πρότυπων προτάσεων

Σχετικά με το εργαλείο των πρότυπων προτάσεων, ο κ. Καραμανλής εξήγησε ότι το πρώτο του βήμα είναι ότι ο ιδιώτης έρχεται και υποβάλλει μια πρόταση. Στο δεύτερο βήμα, η πρόταση αυτή αξιολογείται από την Επιτροπή Αξιολόγησης και αφού περάσει πάει στο τρίτο στάδιο, στην Επιτροπή Στρατηγικών Συμβάσεων για έγκριση ή απόρριψη. Στο τέταρτο στάδιο, υπάρχει μια καθολική διαγωνιστική διαδικασία. Σε περίπτωση που η προτείνουσα εταιρεία δεν αναδειχθεί ανάδοχος, αυτή αποζημιώνεται για το κόστος των μελετών της έως του 3%. Αυτή και είναι η διαδικασία, όπως είπε ο υπουργός «και από μόνη της, αυτή η περιγραφή, δίνει επαρκέστατες απαντήσεις σε όλες τις κριτικές απόψεις που έχουν ακουστεί από την αντιπολίτευση».

Ο εισηγητής της ΝΔ Θέμης Χειμάρας ανέφερε πως το εργαλείο των πρότυπων προτάσεων θα συμβάλει στην περιφερειακή ανάπτυξη, την απορρόφηση και αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, με διαφάνεια, πλήρη σεβασμό στον ευρωενωσιακό δίκαιο ώστε οι εκτελέσεις των δημοσίων έργων στην Ελλάδα να σταματήσουν να χαρακτηρίζονται από αναποτελεσματικότητα και μεγάλες καθυστερήσεις, εξαιτίας των γραφειοκρατικών διαδικασιών και των μακροχρόνιων δικαστικών προσφυγών. Με το παρόν νομοσχέδιο, είπε ο βουλευτής, επιδιώκεται η αντιμετώπιση των παθογενειών του συστήματος δημοσίων συμβάσεων για τα μεγάλα έργα υποδομής και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών ανάθεσης και υλοποίησης για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας.

Στον αντίποδα, ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Γιαννούλης, κάλεσε την κυβέρνηση να ακούσει τις αντιθέσεις των φορέων αλλά και της αντιπολίτευσης στο νομοσχέδιο και εάν δεν θέλει να το αποσύρει τουλάχιστον να υπάρξει μια στοιχειώδης βελτίωση. Κάλεσε το υπουργείο «να φροντίσει να είναι αυτό που κάνει και όχι αυτό που λέει» και να σταματήσει «τη μανιέρα και τα στερεότυπα» ότι η αντιπολίτευση δεν «διαβάζει ή δεν καταλαβαίνει» αλλά να αντιστοιχίσει τις πράξεις και τα έργα με τα λόγια. Επέμεινε ότι με τις πρότυπες προτάσεις δεν εξυπηρετείται η διαφάνεια, εισάγει μια προσχηματική περιγραφή διαγωνιστικών διαδικασιών, που στην ουσία αναιρούνται. Θα είχε νόημα, είπε ο βουλευτής, να συζητήσουμε τις πρότυπες προτάσεις στο ενδεχόμενο που η χρηματοδότηση θα προερχόταν από ιδιωτικά κεφάλαια. Εκτίμησε πως με τον θεσμό των πρότυπων προτάσεων θα έρχεται ένας οικονομικός παράγοντας και θα προτείνει ένα project, ένα έργο άνω των 200 εκατ. θα αξιολογείται και στη συνέχεια θα μπαίνει στη διαδικασία της υλοποίησης χωρίς να υπάρχει στο ελάχιστο δημόσιος έλεγχος, τεχνική αξιολόγηση και μία σειρά διαδικασίες που πρέπει να διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις. Ο θεσμός, που δεν εφαρμόζεται την ΕΕ, θα έπρεπε να διέπεται από τις θεμελιώδεις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας, αλλά με βάση τις υπολεπτομέρειες του νομοσχεδίου αυτός που θα προτείνει ένα έργο θα έχει και το προβάδισμα.

«Μετά την ακρόαση φορέων αυξάνουν οι επιφυλάξεις μας για το νομοσχέδιο» ανέφερε ο ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ Χρήστος Γκόκας, τόσο για τις πρότυπες προτάσεις όσο και για τα άρθρα 18 και 19 που αφορούν εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις από το Νόμο 4412/16 και τις τροποποιήσεις του, για συμβάσεις έργων του Αναπτυξιακού και Στρατηγικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Υποστήριξε πως το νομοσχέδιο αυτό δεν εξυπηρετεί τελικά ούτε το δημόσιο συμφέρον και το κοινωνικό όφελος ούτε τους όρους διαφάνειας του ανταγωνισμού και της ορθής αξιοποίησης των πόρων. Ο προφανής σας στόχος, είπε ο βουλευτής, μπορεί να είναι η ταχύτητα στην απορρόφηση πόρων αλλά όχι στο όνομα αυτού να παραβιάζονται βασικές αρχές, κανόνες και θεσμικά πλαίσια, που είναι ήδη θεσμοθετημένα.

Η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ Διαμάντω Μανωλάκου, καταψήφισε λέγοντας ότι «εμείς δεν έχουμε ούτε ψευδαισθήσεις ούτε αυταπάτες. Το αστικό κράτος πάντα νομοθετούσε υπέρ του κεφαλαίου. Εξάλλου και αυτό το νομοθέτημα πατάει σε νόμους του ΣΥΡΙΖΑ και τώρα δίνεται ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση και προνόμια στο ιδιωτικό κεφάλαιο, σε κατασκευαστικές 6ης και 7ης τάξης που όλες κιόλας είναι μόλις 32 σε σύνολο 5.500 εταιρειών του κατασκευαστικού κλάδου. Η βουλευτής τόνισε πως «τα μεγάλα έργα θα γίνουν, υπάρχει το Ταμείο Ανάκαμψης με τα δισεκατομμύρια, ωστόσο η ιεράρχησή τους θα είναι για το “ξεκοκάλισμα” από τους επιχειρηματικούς ομίλους και όχι για τις ανάγκες του λαού. Συνεπώς, απέναντι στον καπιταλιστικό σχεδιασμό και την κερδοφορία, πρέπει να αναπτυχθεί η λαϊκή πάλη για να επιβάλλει έργα υποδομών, που θα αφορούν αποκλειστικά και μόνο τις ανάγκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, δηλαδή, της πλειοψηφίας του λαού».

Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Βασίλης Βιλιάρδος, ανέφερε πως η πρότυπες προτάσεις όπου εφαρμόσθηκαν έχουν κατακριθεί ως πηγή προβλημάτων ακόμη και από την Παγκόσμια Τράπεζα. Στην ουσία, καταθέτεται ένα παλαιού τύπου νομοσχέδιο για αναπτυσσόμενες χώρες, με ανίκανο δημόσιο. Η εμπειρία από χώρες, όπως το Μεξικό που εφαρμόστηκαν αυτές οι πρότυπες προτάσεις ανάδειξαν πως το 44% των διαγωνιζομένων έδιναν προμήθεια στο Δημόσιο. Και αναρωτήθηκε πώς εξασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρχουν στημένοι διαγωνισμοί; Πρόκειται, είπε, για ένα προβληματικό νομοσχέδιο, οπότε ίσως πρέπει να το αποσύρετε για να το διορθώσετε.

 Ο ειδικός αγορητής του ΜέΡΑ 25 Κρίτων Αρσένης, αντιτάχθηκε κάθετα με το νομοσχέδιο, λέγοντας πως «η κυβέρνηση με αυτό το νομοθέτημα ξεπερνάει ακόμα και την “Μητσοτάκης ΑΕ” και μετατρέπει τον εαυτό της και τις επόμενες κυβερνήσεις σε “ντελιβεράδες” των μεγάλων κατασκευαστικών. Οι επόμενες κυβερνήσεις, δηλαδή, δεν θα έχουν την αρμοδιότητα να σχεδιάζουν τα έργα και να απαντάνε στην κοινωνική και οικονομική κρίση. Η αρμοδιότητά τους θα είναι να παίρνουν τα χρήματα από τα δημόσια ταμεία, να δανείζονται στο όνομα όλων μας και να τα δίνουν τα χρήματα στις πέντε κατασκευαστικές. Αυτό το νομοσχέδιο είναι όχι μόνο αντισυνταγματικό, είναι εμβληματικό της “Μητσοτάκης ΑΕ”».