Πυρκαγιά στη Μεταμόρφωση: γκρίζες ζώνες της ανακύκλωσης και τοξική απειλή

Της Ντίνας Καράτζιου/

Η πυρκαγιά που κατέκαιε ανεξέλεγκτα για περισσότερο από 36 ώρες τις εγκαταστάσεις ανακυκλώσιμων πλαστικών στην Μεταμόρφωση, προκάλεσε σοβαρό περιβαλλοντικό πλήγμα στην Αττική και ανέδειξε τις γκρίζες ζώνες του συστήματος ανακύκλωσης.

Η φωτιά στο χώρο συλλογής προς ανακύκλωση πλαστικών στη Μεταμόρφωση εκδηλώθηκε λίγο πριν τις επτά το πρωί της 15^ης Αυγούστου με  μαύρο τοξικό καπνό να καλύπτει τον αττικό ουρανό, από τις πρώτα λεπτά εκδήλωσης της πυρκαγιάς. Ωστόσο οι οδηγίες της Πολιτικής Προστασίας μέσω του τριψήφιου αριθμού 112 για το γενικό πληθυσμό, στάλθηκαν μετά τις 2 το μεσημέρι, δηλαδή μετά από επτά ώρες.

Το τοξικό νέφος που σκέπασε την Αττική από την πυρκαγιά που ξέσπασε στο εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικών στη Μεταμόρφωσης, προκαλεί προβληματισμό για τη δημόσια υγεία, καθώς μετά από το Σαββατοκύριακο, οι πρώτες μετρήσεις της επόμενης ημέρας δείχνουν αυξημένες τιμές αιωρουμένων σωματιδίων στην ευρύτερη περιοχή, ενώ για τη διερεύνηση των αιτιών του συμβάντος επιλήφθηκαν ήδη οι επιθεωρητές περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος, παράλληλα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Έβδομο συμβάν

Με δεδομένο, ότι είναι πρόκειται για το έβδομο κατά σειρά συμβάν πυρκαγιάς σε εργοστάσια ανακύκλωσης (Κόρινθο , Λάρισα, Αυλίδα , Θεσσαλονίκη, Ασπρόπυργος , Μάνδρα και τώρα Μεταμόρφωση)  μέσα σε οκτώ μόλις μήνες, επιστήμονες και στελέχη που δραστηριοποιούνται ενεργά στο χώρο της ορθολογικής διαχείρισης στερεών αποβλήτων, επισημαίνουν στο «Ecopress», την ανάγκη για αυστηροποίηση του πλαισίου λειτουργίας αυτών των μονάδων αλλά και την υποχρέωση συνεχών ελέγχων για την τήρηση των προβλεπόμενων μέτρων.  Παράλληλα υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα να υπάρξει στήριξη στην αγορά, η οποία μπορεί να έχει μία προσωρινή αδυναμία διάθεσης των προϊόντων, να έχει ασφαλείς χώρους αποθήκευσης.

Για το ζήτημα μίλησε στο ecopress, ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών  Αποβλήτων ΕΕΣΔΑ κ. Γιώργος Ηλιόπουλος: «Πρέπει να προβληματίσει το γεγονός ότι είναι η έβδομο συμβάν πυρκαγιάς σε εργοστάσιο ανακύκλωσης. Ως τούτου, δεν πρέπει  να αποτελέσει μία διοικητικού χαρακτήρα υπόθεση διεκπεραίωσης. Πρέπει να δούμε πραγματικά τι συμβαίνει.  Μήπως παραδείγματος χάριν αυτήν τη στιγμή υπάρχει έμφραγμα στην ανακύκλωση και δεν μπορούν να διατεθούν σε τρίτες χώρες στο εξωτερικό κι αυτό το έμφραγμα δημιουργεί  χώρους υπερσυγκέντρωσης ανακυκλώσιμων υλικών; Επίσης έχει πέσει διεθνώς οι τιμές σε κάποια ανακυκλώσιμα, όπως είναι το χαρτί, αυτό σημαίνει ότι αυτό μπορεί να στοκάρεται,  μέχρι να ανέβουν ξανά οι τιμές. Γεγονός που οδηγεί σε έχουμε αυξημένη συσσώρευση υλικών».

Ύψιστα μέτρα ασφαλείας- Δημιουργία Περιβαλλοντικής Αστυνομίας

Ο αντιπρόεδρος της ΕΕΣΔΑ υπογραμμίζει ακόμη, ότι,  «όποιος δραστηριοποιείται σ΄αυτό το χώρο, οφείλει να έχει τα ύψιστα μέτρα ασφαλείας να ελέγχεται για αυτό και να έχει σοβαρές κυρώσεις.  Δεν πρόκειται για απλή υπόθεση για ένα αθώο ανακυκλώσιμο υλικό, υπό την έννοια ότι μεσολαβεί η διαλογή η αποθήκευση και η μεταφορά, μέχρι να φτάσει σε μια βιομηχανία τελικής ανακύκλωσης. Μέχρι τότε, είναι επίφοβο να προκληθεί πυρκαγιά και το πρόβλημα είναι ότι η φωτιά είναι τοξική».

Όσον αφορά για μέτρα προστασίας που πρέπει να υφίστανται σε αυτού του τύπου τις βιομηχανίες, ο κ. Ηλιόπουλος, υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να αφορούν τη λειτουργία και τη συντήρηση σύγχρονων αυτοματοποιημένων συστημάτων πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, αλλά και δυνατότητα εκπαίδευσης των εργαζομένων, ώστε να τίθεται σε έλεγχο γρήγορα μία τέτοια κατάσταση και να μπορεί να λύσει το πρόβλημα εντός κάποιων ωρών» Και προσθέτει:

– «Ίσως ήρθε η ώρα να Ιδρυθεί μια περιβαλλοντική αστυνομία. Φαίνεται πλέον, ότι είναι τόσο συχνά τα ατυχήματα που συνδέονται με το περιβάλλον και τόσο μεγάλης συχνότητας και έκτασης, που πλέον να υπάρχει ένα ειδικό σώμα»

Αυστηρό πλαίσιο ελέγχου

Τη διαμόρφωση συγκεκριμένων προδιαγραφών και  αυστηρού πλαισίου ελέγχου, για να μην επαναληφθούν ανάλογα ατυχήματα», ζήτησε και ο Δήμαρχος Μεταμόρφωσης, Στράτος Σαραούδας: «Να καθίσουν όλοι οι αρμόδιοι φορείς στο ίδιο τραπέζι, ώστε να διαμορφώσουν από κοινού ένα πλαίσιο προδιαγραφών και ελέγχου, για να μην ξανασυμβεί στο μέλλον ανάλογο περιστατικό με αυτό της πυρκαγιάς στο εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικών στην Εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας, ζητά ο δήμαρχος Μεταμόρφωσης Στράτος Σαραούδας.

Συγκεκριμένα, αφού ευχαρίστησε το Πυροσβεστικό Σώμα, την Ελληνική Αστυνομία, την Περιφέρεια Αττικής, την Πολιτική Προστασία, τους εργαζόμενους στον Δήμο του, αλλά και όσους Δήμους έσπευσαν και βοήθησαν για την κατάσβεσή της, στη συνέχεια τόνισε: «Ωστόσο, κερδίσαμε μια μάχη, αλλά όχι τον πόλεμο. Η φωτιά μπορεί να υποχωρεί, όχι όμως το περιβαντολλογικό πλήγμα. Πρέπει άμεσα να διερευνηθούν τα ακριβή αίτια της πυρκαγιάς και ελέγχου όλων των αδειών. Παράλληλα καλούμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, τους συναρμόδιους φορείς, την Περιφέρεια Αττικής και τους Δήμους, να κάτσουμε όλοι μαζί στο ίδιο τραπέζι και να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο προδιαγραφών και ελέγχων, ώστε να αποφύγουμε ανάλογα ατυχήματα στο μέλλον. Να μη βρεθούμε ποτέ ξανά στην ίδια δύσκολη θέση».

Τοξικό νέφος και η αλυσίδα επιβλαβών συνεπειών για τη δημόσια υγεία

Σύμφωνα με τον κ. Ηλιόπουλο, πέρα από τα άμεσα προβλήματα δυσφορίας και δυσκολίας της αναπνοής, το τοξικό νέφος είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει «και ένα μακροχρόνιο πρόβλημα. Γιατί αυτό το τοξικό νέφος θα επικαθήσει σε κάποιες περιοχές, οι οποίες, ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι αγροτικές, γιατί αν επικαθήσει σε αγροτικές περιοχές, είναι βέβαιο ότι μεσομακροχρόνια θα περάσει στη διατροφική αλυσίδα, αυξάνοντας τον κίνδυνο καρκινογενέσεων.

Πολιτική Προστασία

Αν και η φωτιά εκδηλώθηκε γύρω στις επτά το πρωί της 15^ης Αυγούστου, ωστόσο η κινητοποίηση της  Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας για την προστασία του  γενικού πληθυσμού, μέσω του τριψήφιου αριθμού112, πραγματοποιήθηκε με καθυστέρηση επτά ωρών και ενώ ήδη είχε δημιουργηθεί δυσφορία στους πολίτες από το σύννεφο μαύρου καπνού που έπνιξε την Αττική.  Ειδικότερα οι ειδικές συστάσεις  που δόθηκαν ετεροχρονισμένα στους πολίτες, που κατοικούν στην ευρύτερη περιοχή του συμβάντος, αφορούσαν στα εξής:

• Αποφύγετε την έκθεση στη ροή του καπνού
• Αποφύγετε τις μετακινήσεις – Παραμείνετε σε ανοιχτούς και αεριζόμενους χώρους που δεν επηρεάζονται από το συμβάν
• Κλείστε ερμητικά όλα τα παράθυρα και πόρτες και μείνετε εντός του σπιτιού
• Συνιστάται τα κλιματιστικά να βρίσκονται σε λειτουργία εσωτερικής ανακύκλωσης αέρα όπου διατίθεται
• Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας ή το ΕΚΑΒ σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε προβλήματα υγείας ή νιώσετε δυσφορία
• Ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες των Αρχών

Παράλληλα με εντολή του Περιφερειάρχη κ. Γιώργου Πατούλη, ο οποίος με δηλώσεις του επισήμανε ότι το τοξικό νέφος θα δημιουργήσει πρόβλημα για αρκετές ημέρες στην Αττική  κινητοποιήθηκαν οι υπηρεσίες Περιβάλλοντος της Περιφέρειας προκειμένου να προχωρήσουν άμεσα στη διενέργεια ελέγχου στην περιοχή, και εφόσον απαιτηθεί, να ληφθούν και νέα πρόσθετα απαραίτητα μέτρα για την προστασία δημόσιας υγείας. Προς το παρόν για το θέμα, δεν έχει εκδοθεί νεώτερη ανακοίνωση για κάποιο νέο πλέγμα μέτρων προστασίας του γενικού πληθυσμού από την Περιφέρεια Αττικής.

Τι δείχνουν οι πρώτες μετρήσεις

Τα υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης καταγράφηκαν στα δυτικά και τα νοτιοδυτικά του νομού. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που ανέλαβε ύστερα από εισήγηση της Περιφέρειας Αττικής να καταμετρήσει τα επίπεδα ρύπανσης της ατμόσφαιρας, η μέση συγκέντρωση ρύπων από 9 π.μ. μέχρι 5 μ.μ. σε περιοχές όπως το Χαϊδάρι και το Κερατσίνι ήταν περίπου 40% αυξημένη σε σχέση με τον σταθμό του Αστεροσκοπείου στο Θησείο.

Στο Περιστέρι Αυξημένα επίπεδα καταγράφηκαν επίσης στη θέση μέτρησης επί της εθνικής οδού Αθηνών-Λαμίας στο ύψος του Περιστεριού.

Στον βόρειο, ανατολικό και κεντρικό τομέα της Αττικής δεν καταγράφηκε αξιοσημείωτη επιβάρυνση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας. Πάντως, οι επιστήμονες χτύπησαν καμπανάκι.

Ο ακαδημαϊκός, καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας Χρήστος Ζερεφός έκανε λόγο για ένα ιδιαίτερα τοξικό νέφος και επέστησε την προσοχή των πολιτών έναντι των αιωρούμενων σωματιδίων, συνιστώντας καλό πλύσιμο των λαχανικών.

Πιάνουν δουλειά οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τον χώρο ήδη έχουν επισκεφθεί οι επιθεωρητές Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ και εντός δύο ημερών αναμένεται να ξεκινήσουν τη διερεύνηση του συμβάντος.

Θέματα προς διερεύνηση

Αρμόδιοι τεχνικοί παράγοντες σχετικά με το επαναλαμβανόμενο φαινόμενο των πυρκαγιών σε χώρους συγκέντρωσης και επεξεργασίας πλαστικών προς ανακύκλωση επισημαίνουν ότι οι αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν και μεταξύ των «γκρίζων ζωνών», που υπάρχουν και έχουν επισημανθεί στην αλυσίδα της ανακύκλωσης αναφορικά με την καταγραφή των πραγματικών ποσοτήτων συλλογής επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης.

Παρατηρούν παράλληλα ότι η  αυξημένη συσσώρευση ανακυκλώσιμών υλικών σε βιομηχανικές μονάδες  και κέντρα διαλογής, λόγω  του «εμφράγματος» που έχει δημιουργηθεί στη δευτερογενή αγορά υλικών, κατόπιν των διεθνών εξελίξεων (περιορισμοί που έθεσε η Κίνα), είναι επίσης προς διερεύνηση.

Επισημαίνουν ότι υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ μεταποιητικών μονάδων παραγωγής ανακυκλώσιμων υλικών για τις οποίες υπάρχουν αυστηρότεροι όροι περιβαλλοντικής αδειοδότησης και λειτουργίας και σημείων συγκέντρωσης και διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών (ΚΔΑΥ), όπου έχει διαπιστωθεί από ελέγχους των επιθεωρητών περιβάλλοντος σε ορισμένες περιπτώσεις το φαινόμενο να συσσωρεύονται και μεγάλες ποσότητες επικινδύνων τοξικών αποβλήτων προς άγνωστη και συνήθως μη νόμιμη διαχείριση και διευθέτηση.

Οι μη τήρηση περιβαλλοντικών όρων και κανόνων, όπως επίσης οι ενδεχόμενες ελλείψεις σε σύγχρονα συστήματα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης σε σχετικές εγκαταστάσεις είναι ακόμη μεταξύ των θεμάτων προς διερεύνηση. Πάντως πρέπει να σημειωθεί σχετικά με την υπερσυσσώρευση πως είναι πενιχρή η απορρόφηση ανακυκλώσιμων υλικών από την ελληνική βιομηχανία στην αγορά.