Tου Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλου/
Ελάχιστοι φαίνεται να κατανοούν το ρόλο της φωτιάς στα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα και την ανάγκη ενεργούς διαχείρισης τους από μια αποτελεσματική Δασική Υπηρεσία, αλλά και την ανάγκη ουσιαστικής πρόληψης των πυρκαγιών, τη σημασία βελτίωσης της οργάνωσης και της αποτελεσματικότητας της δασοπυρόσβεσης και, βέβαια, την ανάγκη για ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών, που πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην προστασία των δασών.
Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα φαινόμενο άρρηκτα συνδεδεμένο με τον ελληνικό χώρο. Ακόμη και στην αρχαία ιστορία υπάρχουν πολλές αναφορές σε δασικές πυρκαγιές τόσο στην Αττική όσο και σε άλλές περιοχές. Το ίδιο συνεχίζεται και στη νεότερη ιστορία μας. Κατά τα τελευταία 40 έτη, ο αριθμός των πυρκαγιών υπερτριπλασιάσθηκε ως αποτέλεσμα ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, παλαιών (όπως η κτηνοτροφία, η καύση σιτοκαλαμιών κ.λπ.) αλλά και νέων (όπως ο τουρισμός, η ανάπτυξη περιοχών παραθεριστικής κατοικίας κ.λπ.). Παράλληλα, η καταστροφικότητα των πυρκαγιών εντάθηκε, κυρίως λόγω της αύξησης της διαθέσιμης βιομάζας, ως αποτέλεσμα της εγκατάλειψης της υπαίθρου, αλλά και λόγω της δημιουργίας οικισμών σε επαφή ή και μείξη με τα δάση.
Κατά συνέπεια, από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το κράτος άρχισε να προμηθεύεται σύγχρονα δασοπυροσβεστικά μέσα. Αρχικά, αποκτήθηκαν τα πρώτα δασοπυροσβεστικά οχήματα και, στη συνέχεια, από το 1973, άρχισε η σταδιακή απόκτηση ειδικών δασοπυροσβεστικών αεροσκαφών, των υδροπλάνων Canadair CL-215. Το 1983 αποκτήθηκαν 29 μικρότερα αεροψεκαστικά-δασοπυροσβεστικά αεροσκάφη τύπου PZL Μ18 Dromader, καθώς και τρία συστήματα ρίψης επιβραδυντικών ουσιών τύπου MAFFS, που προσαρμόζονται στα υπάρχοντα μεγάλα στρατιωτικά μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου C-130. Κατά το 1993 υπήρχαν ήδη, αφιερωμένα στη δασοπυρόσβεση, 325 ειδικά δασοπυροσβεστικά οχήματα, 11 CL-215 (μετά την απώλεια τεσσάρων από αυτά), 22 αεροσκάφη PZL, καθώς και τα τρία συστήματα MAFFS. Παράλληλα, η Δασική Υπηρεσία, η οποία είχε την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης, διέθετε την υποστήριξη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας με σημαντικό αριθμό οχημάτων και προσωπικού, ιδίως για την αντιμετώπιση πυρκαγιών κοντά σε αστικά κέντρα.
Κατά το 1993 αποκτήθηκαν, επίσης, 40 επιπλέον μεγάλα δασοπυροσβεστικά οχήματα και 200 ελαφρά οχήματα τύπου ημιφορτηγού. Έτσι, ο συνολικός αριθμός έφθασε τα 615 δασοπυροσβεστικά οχήματα, ενώ ο αριθμός των CL-215, μετά την απόκτηση τεσσάρων μεταχειρισμένων αεροσκαφών το 1996, έφθασε τα 15. Παράλληλα, άρχισε για πρώτη φορά και η χρήση ελικοπτέρων. Το 1993 ενοικιάσθηκαν ιδιωτικά ελικόπτερα από το εξωτερικό, ενώ κατά τα επόμενα έτη αξιοποιήθηκε μεταβαλλόμενος αριθμός ελικοπτέρων Chinook CH-42D και UH-1H «Huey» της Αεροπορίας Στρατού, ενώ δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά ειδικές ομάδες άμεσης προσβολής των πυρκαγιών με χειρωνακτικά μέσα, οι οποίες μεταφέρονταν με τα ελικόπτερα. Οι ομάδες αυτές, που ονομάστηκαν «δασοκομάντος» και λειτούργησαν έως και το 1992, αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αποτελεσματικές και έδειξαν τις δυνατότητες αξιοποίησης των χειρωνακτικών εργαλείων, όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες και η επέμβαση γίνεται εγκαίρως.
Το Μάιο του 1998, με το νόμο 2612/98, οι αρμοδιότητες της Δασικής Υπηρεσίας για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών μεταφέρθηκαν στο Πυροσβεστικό Σώμα και ο ρόλος της, όσον αφορά τις πυρκαγιές, περιορίστηκε στην πρόληψή τους, την αποτύπωση των καμένων εκτάσεων και την προστασία τους. Το Πυροσβεστικό Σώμα συνέχισε με επιταχυνόμενους ρυθμούς την αύξηση του πυροσβεστικού εξοπλισμού. Σταδιακά και έως το 2009, ο συνολικός αριθμός όλων των τύπων των πυροσβεστικών οχημάτων που είναι διαθέσιμα για τη δασοπυρόσβεση ξεπέρασε τα 1.500. Στον εθνικό εναέριο στόλο προστέθηκαν 10 νέα αμφίβια αεροσκάφη Canadair CL-415. Ακόμη, το Πυροσβεστικό Σώμα απέκτησε δύο ελικόπτερα AS-332 LI SUPER PUMA και τρία ΒΚΚ-112. Παράλληλα, γενικεύθηκε η μίσθωση 12 έως 15 ιδιωτικών ελικοπτέρων κατά τη διάρκεια κάθε αντιπυρικής περιόδου. Σε αυτά περιλαμβάνονται μερικά από τα μεγαλύτερα, αποτελεσματικότερα αλλά και δαπανηρότερα ελικόπτερα τέτοιου τύπου στον κόσμο.
Το προσωπικό δασοπυρόσβεσης, που αριθμούσε περίπου 5.500 εποχικούς υπαλλήλους, οι οποίοι προστίθεντο στους 4.500 μόνιμους υπαλλήλους της Δασικής Υπηρεσίας στη δεκαετία του 1990, επίσης αυξήθηκε σημαντικά. Από το 2000 και μετά, το μόνιμο προσωπικό του Πυροσβεστικού Σώματος ξεπέρασε τους 9.000 αξιωματικούς και πυροσβέστες, ενώ πλαισιώνεται κάθε καλοκαίρι από περίπου 5.000 εποχικούς δασοπυροσβέστες.
Η παραπάνω συσσώρευση μέσων και προσωπικού θα δημιουργούσε την προσμονή, τόσο στις κυβερνήσεις της χώρας όσο και στους πολίτες, ότι το πρόβλημα των πυρκαγιών θα είχε επιλυθεί. Δυστυχώς, όμως, δεν συνέβη αυτό.
Το λογικό συμπέρασμα από τα ανωτέρω είναι ότι τα μέσα που αποκτήθηκαν δεν έδωσαν τη λύση. Ενώ, όμως, αυτό είναι προφανές, ελάχιστοι στη χώρα μας είχαν τη γνώση και την εμπειρία να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της αποτυχίας. Ανατρέχοντας κανείς τόσο στα άρθρα των εφημερίδων όσο και στις δηλώσεις των εκάστοτε κυβερνητικών παραγόντων και των στελεχών της αντιπολίτευσης τις επόμενες ημέρες έπειτα από μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές, διαπιστώνει ότι σε γενικές γραμμές όλοι συμφωνούν πως υπάρχει ανεπάρκεια και αδυναμία μέσων πυρόσβεσης και πως πρέπει να γίνουν νέες προμήθειες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν χωρίς, ωστόσο, να συνδράμουν ουσιαστικά στη μείωση των καμένων εκτάσεων.
Ελάχιστοι φαίνεται να κατανοούν το ρόλο της φωτιάς στα μεσογειακά δασικά οικοσυστήματα και την ανάγκη ενεργούς διαχείρισης τους από μια αποτελεσματική Δασική Υπηρεσία, αλλά και την ανάγκη ουσιαστικής πρόληψης των πυρκαγιών, τη σημασία βελτίωσης της οργάνωσης και της αποτελεσματικότητας της δασοπυρόσβεσης και, βέβαια, την ανάγκη για ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών, που πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στην προστασία των δασών.
dasarxeio
