ΡΑΕ-ΕΛΛΕΤ: debate για ακρίβεια, υπερκέρδη, τιμολόγια, επάρκεια και έργα ενέργειας

Του Αργύρη Δεμερτζή/

 Υπεύθυνες και αναλυτικές απαντήσεις σε επίκαιρα και ευθέα ερωτήματα για τα τιμολόγια ρεύματος νοικοκυριών και επιχειρήσεων, τη φορολόγηση των υπερκερδών της ενέργειας, τα μέτρα στήριξης και τη διάρκεια της κρίσης, την ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της χώρας, τις επενδύσεις ΑΠΕ και τα κορεσμένα δίκτυα, την ενεργειακή εξοικονόμηση και τα μεγάλα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων.

Ο Αθανάσιος Δαγούμας, πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ)  και ο Χάρης Δούκας, αν. καθηγητής ΕΜΠ, πρόεδρος Συμβουλίου Ενέργειας της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), σε ζωντανή συζήτηση απάντησαν σε δημοσιογραφικές ερωτήσεις και φώτισαν ο καθένας από την πλευρά του, τα επίκαιρα και σημαντικά ενεργειακά θέματα, που απασχολούν την τσέπη των καταναλωτών, τα ταμεία του κράτους και των επιχειρήσεων, την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και την πορεία των ενεργειακών επενδύσεων.

Η συζήτηση ζωντανού, ενημερωτικού αλλά και αποκαλυπτικού διαλόγου, μεταξύ των Αθανάσιου Δαγούμα και Χάρη Δούκα έγινε κατά τη διάρκεια των εργασιών του 2ου  Συνεδρίου, με θέμα  «Κλιματική Αλλαγή, Ενεργειακή Κρίση και Πράσινη Μετάβαση: Ποιες οι επιλογές;», που συνδιοργάνωσαν το Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων & Δοίκησης ΕΜΠ και η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού  την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2022, στο Μουσείο Ακρόπολης.

To debate μεταξύ των Αθανάσιου Δαγούμα και Χάρη Δούκα

Ο  πρόεδρος  της ΡΑΕ και ο πρόεδρος  του Συμβουλίου Ενέργειας της ΕΛΛΕΤ, που ήταν και οι κεντρικοί ομιλητές των εργασιών της εκδήλωσης κλήθηκαν ενώπιον του κοινού στην κατάμεστη αίθουσα του Συνεδρίου, να απαντήσουν σε κοινές ερωτήσεις που τους έθεσε ο δημοσιογράφος- συντονιστής της συζήτησης Αργύρης Δεμερτζής.

Οι ερωτήσεις που τέθηκαν και οι απαντήσεις που δόθηκαν στο debate των Αθάνασιου Δαγούμα και Χάρη Δούκα, έχουν ως εξής:

Καταμέτρηση κατανάλωσης και 15% μπόνους έκπτωσης στους λογαριασμούς ρεύματος

Ερώτηση: Πότε και πως θα εφαρμοστεί το νέο μέτρο, να έχουν οι καταναλωτές 15% μπόνους έκπτωσης στους λογαριασμούς ρεύματος εφόσον πετυχαίνουν εξοικονόμηση ενέργειας, ώστε να υπάρχει και μήνυμα επιβράβευσης για καλές πρακτικές εξοικονόμησης σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν γίνονται έγκαιρες και τακτικές μετρήσεις κατανάλωσης από τον ΔΕΔΔΗΕ

 Α. Δαγούμας:  Η λύση θα δοθεί από τις ψηφιακές μετρήσεις κατανάλωσης ρεύματος. Έχει δρομολογηθεί διαγωνισμός, με τη συμμετοχή πολύ μεγάλων εταιριών για ψηφιακούς μετρητές, βρισκόμαστε στο στάδιο που ακολουθεί ένας δεύτερος γύρος και ελπίζουμε ότι σύντομα ο διαγωνισμός θα καταλήξει σε ανάδοχο. Παράλληλα έχουμε λάβει μία πολύ σημαντική απόφαση ως ΡΑΕ για τις απώλειες του ΔΕΔΔΗΕ, οι οποίες είναι της τάξης του 10%. Πρόκειται για τεχνικές απώλειες και μη τεχνικές απώλειες, στις οποίες μπορεί να συμπεριλαμβάνονται και οι ρευματοκλοπές.  Έχουμε βάλει ένα στόχο μείωσης των απωλειών σε ποσοστό  από το 10% σε 5% και εφόσον ο ΔΕΔΔΗΕ δεν πετυχαίνει αυτό το στόχο θα πληρώνει πρόστιμα. Σε βάθος δεκαετίας ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να πετυχαίνει μείωση των απωλειών στο μισό τοις εκατό κάθε χρόνο. Αυτή είναι μία πολύ σημαντική απόφαση. Ελπίζουμε ότι να μην υπάρξει καθυστέρηση στην εφαρμογή του μέτρου, διότι εξοικονόμηση χωρίς μέτρηση μπορεί να γίνει μόνον εκ των υστέρων, μπορεί να γίνει βέβαια αλλά με μία πολύ επίπονη λογιστική διαδικασία.

Χ. Δούκας:Πρέπει να ξεφύγουμε από τη συζήτηση της «συμπεριφορικής εξοικονόμησης». Πολλές φορές ακούμε ότι πρέπει να κλείσουμε τα φώτα ή να χαμηλώσουμε το κλιματιστικό που έχουν και αυτά μία σημασία αλλά το σημαντικό είναι να πάμε στην ουσία. Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε σε ενεργειακό πόλεμο και θα έπρεπε να υπάρχουν διαδικασίες στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου. Για παράδειγμα έχει ψηφιστεί εδώ και πολλά χρόνια ο ενεργειακός υπεύθυνος κτιρίου  για τα κτίρια του δημοσίου και το ακούσαμε να ανακοινώνεται ξανά ως μέτρο το Σεπτέμβριο. Άραγε προχωράει αυτό το μέτρο; Δεν θα έπρεπε να είναι αιρεσιμοτητα, ώστε οι δήμοι όταν ζητάνε χρήματα να ελέγχονται εάν έχουν ενεργειακό υπεύθυνο και σχέδια δράσης ενεργειακής απόδοσης, ούτως ώστε όλα τα δημόσια κτίρια να έχουνε ενεργειακό υπεύθυνο. Έχει επίσης θεσμοθετηθεί εδώ και 7-8 χρόνια τα δημόσια κτίρια να έχουν σχέδιο δράσης ενεργειακής απόδοσης, ώστε να μην μπαίνουν τυχαία σε προγράμματα αλλά να μπορούν με βάση το σχέδιο δράσης τους, να αξιοποιούν προγράμματα εξοικονόμησης. Όταν η ίδια η πολιτεία δεν εφαρμόζει ολοκληρωμένα σχέδια δράσης εξοικονόμησης στα του οίκου της, πώς θα μπορέσει να πείσει για την εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, που παράλληλα δυσκολεύονται πολύ από τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης. Έχουμε πολλά ακόμη να κάνουμε.

Τα μέτρα για τον «ενεργειακό τουρισμό» και η ενεργειακή φτώχεια

Ερώτηση: Για τον αποκαλούμενο «ενεργειακό τουρισμό», σύμφωνα με την πρόταση της ΡΑΕ ποτέ και σε ποιους τελικά θα κόβεται το ρεύμα; Πως διαχωρίζονται οι συστηματικοί κακοπληρωτές από νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που έχουν πραγματική αδυναμία να ανταποκριθούν στους λογαριασμούς ρεύματος λόγω της ενεργειακής κρίσης και της ενεργειακής φτώχειας;

Α. Δαγούμας: Για το θέμα αυτό έχουμε κάνει ως ΡΑΕ τρεις διαβούλευσεις με τη συμμετοχή όλων των φορέων και έχουμε αποστείλει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μία γνωμοδότηση σχετικά με το γνωστό άρθρο του κώδικα προμηθειών. Είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Εκείνο που πρακτικά προτείναμε είναι να υπάρχει μία παρακολούθηση των οφειλών, έτσι ώστε να γνωρίζουν και οι προμηθευτές αν κάποιος καταναλωτής δεν έχει πληρώσει να προβαίνει σε διακανονισμό πριν αλλάξει πάροχο. Είναι κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, πρέπει να γίνεται η εναλλαγή παρόχου αλλά πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να μην δημιουργούνται νέα χρέη. Το υπουργείο -ο κώδικας προμήθειας είναι ένας κώδικας, που διαχρονικά δεν μας το δίνουνε όλοι οι υπουργοί δεν ξέρω για ποιο λόγο- έχει αναλάβει μία σχετική πρωτοβουλία. Είναι μία πολιτική απόφαση, που θα λάβει ο υπουργός. Εμείς έχουμε στείλει τη σχετική γνωμοδότηση και αναμένουμε την απόφασή του υπουργού. Όσον αφορά τη λιανική εμείς αποστέλλουμε όλα τα στοιχεία στο υπουργείο και αναμένεται από το υπουργείο να διαμορφώσει σύντομα μία σχετική πρωτοβουλία παρακράτησης υπερκερδών και στη λιανική.

Χ. Δούκας: Έχουν γίνει προσπάθειες από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Είναι ένα πρόβλημα αυτό για τις εταιρείες καθώς μπορεί να δημιουργήσει θέματα στη ρευστότητα τους. Εκείνο που πρέπει να επισημάνουμε, το έχει υπογραμμίσει και η ΡΑΕ στις σχετικές επιστολές της, είναι ότι με τους μηνιαίους λογαριασμούς από την ημέρα έναρξης του νέου μηχανισμού, που υποκατέστησε τη ρήτρα αναπροσαρμογής αποστέλλονται τιμολόγια, τα οποία είναι ακριβότερα από ότι ήταν με τη ρήτρα. Είναι εντυπωσιακό ότι είναι δύο και δυόμιση φορές επάνω από ότι είναι το ρεύμα που αγοράζουν από το Χρηματιστήριο Ενέργειας. Εδώ λοιπόν είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα, που αφορά και στην ενεργειακή φτώχεια, ότι τα τιμολόγια είναι πολύ ακριβά σε σχέση με την τιμή της χονδρικής. Είναι ζητούμενο εάν υπάρχουν και άλλα φαινόμενα από το Χρηματιστήριο Ενέργειας, ώστε να διαμορφώνεται δύο και δυόμιση φορές επάνω το τιμολόγιο. Ο πολίτης δεν το αισθάνεται απόλυτα, διότι βλέπει μία πολύ μεγάλη μείωση. Η κυβέρνηση δίνει πάρα πολλά χρήματα σε επιδοτήσεις και ο πολίτης  δεν βλέπει άμεσα αυτήν την πολύ ακριβή τιμή. Όμως τα χρήματα αυτά σε πολύ μεγάλο ποσοστό είναι από τον κρατικό προϋπολογισμό. Είναι δηλαδή χρήματα του φορολογούμενου πολίτη, τα οποία θα έπρεπε να πηγαίνουν σε δίκτυα, στην αποθήκευση ενέργειας που δεν έχει προχωρήσει πολύ και σε άλλα αναγκαία ενεργειακά έργα. Υπάρχει ο κίνδυνος εάν δίνουμε 400 έως 500 εκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό και τα υπόλοιπα βέβαια από τα υπέρεσοδα να βρεθούμε τον Δεκέμβριο με πολύ μεγάλο πρόβλημα στον κρατικό προϋπολογισμό. Με μία λέξη το σημαντικό πρόβλημα είναι ότι οι τιμές διαμορφώνονται πάρα πολύ υψηλές.

Τα έργα ηλεκτρικών διασυνδέσεων και η φέρουσα ικανότητα 

Ερώτηση: Για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, Ελλάδας-Αιγύπτου της Ελλάδας- Κύπρου, μπήκε πρόσφατα στη συζήτηση και η διασύνδεση της Ελλάδας με Αυστρία και Γερμανία, σε τι στάδιο βρίσκεται η τεχνική και επενδυτική ωριμότητα αυτών των μεγάλων ενεργειακών έργων;  Είναι αναγκαίο τα έργα αυτά να γίνουν ως έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος; Μπορούν να γίνουν μόνο ως ιδιωτικές επενδύσεις;  Παράλληλα και συνδυαστικά  με την προοπτική να γίνουν πολλά έργα ΑΠΕ, ώστε η χώρα μας να καταστεί ενεργειακός κόμβος των ΑΠΕ και να τροφοδοτεί την Ευρώπη, δεν θα έπρεπε ο σχεδιασμός τους, να λαμβάνει υπόψιν και την παράμετρο της φέρουσας ικανότητας, μια παράμετρο που η ΕΛΛΕΤ θέτει σε υψηλή προτεραιότητα, για το εξαιρετικά κρίσιμο θέμα της προστασίας από επιβάρυνση του πολύτιμου φυσικού περιβάλλοντος;  

Α. Δαγούμας: Πρόσφατα υπήρξε μία πολύ σημαντική εξέλιξη με βάση την οποία δρομολογείται το έργο του EuroAsia Interconnector. Ένα έργο για το οποίο η Ρυθμιστική Αρχή της Ελλάδας και η Ρυθμιστική Αρχή της Κύπρου αποφασίσαμε από κοινού τον επιμερισμό του κόστους του καλωδίου. Είναι μία σημαντική απόφαση. Οφείλω να πω ότι ο ανάδοχος του έργου κ.  Κτωρίδης, με τον τρόπο που έτρεξε και διεκδίκησε αυτό το έργο δημιουργεί ένα πρότυπο προσφοράς για τον τόπο του. Μακάρι να υπάρξουν και άλλοι Ελλαδίτες και Κύπριοι που να κάνουν το ίδιο,  με το ίδιο πάθος. Είναι λοιπόν ένα έργο το οποίο έχει δρομολογηθεί και θα υλοποιηθεί. Όσον αφορά στην Αίγυπτο, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μία πολύ γρήγορη ωρίμανση του έργου αυτού, επειδή υπάρχει μία συζήτηση στο μέγιστο επίπεδο μεταξύ των πρωθυπουργών των δύο χωρών της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Μάλιστα παρουσιάζεται και ένα από τα τρία υποψήφια έργα που αφορούν στη συγκεκριμένη διασύνδεση από τη Βόρεια Αφρική στη συνδιάσκεψη COP27 στην Αίγυπτο. Έχουμε συνομιλήσει ως Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και για αυτό το έργο και για όσα έρχονται και ως ΡΑΕ προτείνουμε λύσεις. Θεωρούμε για παράδειγμα, ότι η διασύνδεση από την Αίγυπτο πρέπει να έρθει στη Δυτική Ελλάδα, να έρθει στον Αστακό όπου υπάρχει υποσταθμός ισχύος 400 kv, να κουμπώσει εκεί το έργο, το ένα καλώδιο το υπόλοιπο να έρθει πιο ψηλά στην Ηγουμενίτσα και από εκεί ενδεχομένως να υπάρξει μία όδευση προς τα επάνω. Εμείς προτείνουμε, βέβαια πρέπει να κάνει διάφορες προσομοιώσεις ο διαχειριστής, ότι πρέπει να στηρίξουμε τη Δυτική Ελλάδα  και την υπόλοιπη χώρα. Ο σχεδιασμός των έργων δεν πρέπει να γίνεται μόνο ως προς το τι εισέρχεται αλλά ως προς το πώς ενσωματώνεται στο ενεργειακό σύστημα. Ο σχεδιασμός των έργων ηλεκτρικών διασυνδέσεων  λοιπόν ωριμάζει πολύ γρήγορα. Άλλο ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή την περίοδο τα έργα που κατασκευάζονται ως υποθαλάσσια καλώδια  όπως πχ της Κρήτης των Δωδεκανήσων έχουν πολύ μεγάλο ανταγωνισμό. Δεν είναι πολλοί, στην πραγματικότητα δύο είναι οι ανταγωνιστές κατασκευαστές, οπότε πρέπει να λαμβάνονται γρήγορα οι αποφάσεις  για να κλείσουν slot στη  γραμμή παραγωγής. Φανταστείτε ότι συζητείται να κατασκευαστεί καλώδιο μεταξύ Αυστραλίας και Σιγκαπούρης, μιλάμε για τεράστιες αποστάσεις και όταν κλειστεί ένα slot η γραμμή παραγωγής της εταιρείας για  ένα έως δύο χρόνια είναι κλειστή και τότε πρέπει να πληρώσεις για να πάρεις προτεραιότητα. Άρα το έργο διασύνδεσης της Αιγύπτου προχωράει πολύ γρήγορα, έχει ωριμάσει. Όσον αφορά τα περιβαλλοντικά όντως εμείς ως αρχή δεν εξετάζουμε εκ του νόμου τα περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ένα θέμα για το οποίο έχουμε και δυσφημιστεί άδικα. Αυτό το οποίο κάνουμε είναι ότι επιτελούμε το ρόλο τον οποίο έχουμε -και μάλιστα επειδή έχω μεγαλώσει σε μία περιοχή της Ελληνικής περιφέρειας τα Γρεβενά με στεναχωρεί και προσωπικά όλη αυτή η κριτική την οποία δεχόμαστε. Ασφαλώς πρέπει να προστατεύσουμε το περιβάλλον το γνωρίζουμε και αυτό πράττουμε. Πρέπει να ολοκληρωθεί γρήγορα ένας σχεδιασμός χωροταξικός για τη χωροθέτηση των έργων. Είμαστε η τελευταία χώρα μαζί με την Αλβανία που δεν έχουμε ολοκληρώσει τον χωροταξικό σχεδιασμό.

Χ. Δούκας: Είναι πάρα πολύ σημαντικές οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Η γεωπολιτική των δικτύων θα καθορίσει τη νέα εποχή. Παλαιότερα είχαμε την γεωπολιτική των αγωγών δεν ξέρω τι απέφερε αυτή στη χώρα μας και στην Κύπρο. Η διασύνδεση με την Κύπρο είναι πάρα πολύ χρήσιμη και κρίσιμη και Βεβαίως η ηλεκτρική διασύνδεση με την Αίγυπτο πρέπει να προχωρήσει πάρα πολύ γρήγορα. Υπάρχει ένα ερώτημα, δεν είμαι ειδικός, πώς μπορεί ένα καλώδιο να περάσει και εάν δημιουργεί πρόβλημα το Τουρκο- Λιβυκο μνημόνιο.  Πάντως είναι πάρα πολύ κρίσιμο να προχωρήσει αυτή η διασύνδεση με την Αίγυπτο και φανταστείτε να συνδεθεί και με την υπόλοιπη Ευρώπη, τότε γινόμαστε ένας πραγματικός κόμβος καθαρής ενέργειας και αλλάζει όλο το μέλλον της χώρας. Τα έργα αυτά μπορούν να προχωρήσουν ως έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Όσον αφορά στη μεγάλη διασύνδεση Ελλάδας-Γερμανίας είμαι βέβαιος, το έχουμε ελέγξει, καθώς αρνητικό στοιχείο των Σχεδίων Ανάκαμψης είναι ότι δεν έχουν μεγάλα διακρατικά έργα, ότι μία τέτοια μεγάλη ηλεκτρική λεωφόρος που θα διασυνδέει με καθαρή ενέργεια χώρες της Ευρώπης μπορεί να ενταχθεί εν μέρει και στα Ταμεία Ανάκαμψης των επιμέρους χωρών. Υπάρχει και ένα ξεχωριστό ευρωπαϊκό ταμείο για αυτό το σκοπό, που μπορεί και εκεί να ενταχθούν αρκετά επιμέρους έργα. Η εκτίμησή μου είναι ότι σε ένα ποσοστό 60 με 70% μπορεί να είναι ευρωπαϊκή η χρηματοδότηση μιας τέτοιας υποδομής. Συζητούσαμε αυτά τα θέματα πολλά χρόνια, θυμίζω από το 2008 το πρόγραμμα «Ήλιος». Αν τότε είχανε γίνει αυτά τα έργα θα ήταν άλλη η εικόνα της χώρας. Φτάσαμε μετά από 14 χρόνια να λέμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντική η ηλεκτρική διασύνδεση της Αφρικής με την Ελλάδα και οι ευρωπαϊκοί Λεωφόρος. Ας γίνει τουλάχιστον τώρα.

Η υπερθέρμανση σε επενδύσεις ΑΠΕ και τα κορεσμένα δίκτυα 

Ερώτηση: Ο μεγάλος όγκος υποθέσεων, που αφορούν σε νέες και παλιές αδειοδοτήσεις έργων ΑΠΕ στη ΡΑΕ πρέπει να ξεκαθαριστεί και πώς μπορεί να γίνει αυτό;

Α. Δαγούμας: Εμείς εφαρμόζουμε το νόμο, όταν έρχονται αιτήματα τα αντιμετωπίζουμε με πολύ επαγγελματισμό και πολύ γρήγορα. Αυτό το μήνα έχουμε να δούμε 700 αιτήσεις ΑΠΕ δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ, περισσότερα από 300 αιτήματα τροποποιήσεων, 30 αιτήματα υβριδικών έργων, 250 αιτήματα αποθήκευσης ενέργειας, ο στόχος είναι 30 Νοεμβρίου  όλες αυτές οι υποθέσεις να τελειώσουν. Είναι άθλος αυτό που κάνουν τα στελέχη μας, δουλεύουν με αξίες και αποτελεσματικότητα. Είμαι ευγνώμων για αυτό το οποίο κάνουμε. Έχουμε χτίσει κάτι πολύ υγιές. Όσον αφορά στο σχεδιασμό είναι ένα θέμα, το οποίο εξαρχής δεν έχει ξεκινήσει σωστά. Όταν κάνεις έναν εξαρχής μακροχρόνιο σχεδιασμό, λες ότι εγώ θέλω τόσες ΑΠΕ και προσδιορίζεις που θα πάνε και κάνεις μετά διαγωνισμούς και επιλέγεις. Εμείς δεν το επιλέξαμε αυτό το μοντέλο. Θεωρώ ότι δεν είχαμε την ωριμότητα και την ικανότητα να το κάνουμε, επιλέξαμε ένα άλλο μοντέλο που έρχονται οι επενδυτές παίρνουν τις αδειοδοτήσεις και  τρέχουν να ωριμάσουν τα έργα. Από πλευράς ανταγωνισμού το δεύτερο μοντέλο είναι καλύτερο αλλά αποδεικνύεται ότι υπήρξε ένας υπέρογκος αριθμός αιτήσεων, ο οποίος πρώτον δεν είχε προβλεφθεί και δεύτερον δημιουργεί ένα πρόβλημα. Θεωρώ ότι εμείς ως ΡΑΕ τρέχουμε αρκετά γρήγορα τις διαδικασίες, το πρόβλημα είναι ότι μεταφέρεται στους διαχειριστές. Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένας πολύ μεγάλος όγκος αιτημάτων, η πολιτική ηγεσία έκανε μία παρέμβαση δίνοντας τις προτεραιότητες, ενδεχομένως μπορεί να κάνει και διορθωτικές τροποποιήσεις. Για να αντιμετωπίσει το θέμα σίγουρα χρειάζεται πολύ πιο ενεργός ρόλος των διαχειριστών. Πιέζουμε πολύ επί του θέματος αυτού αλλά χρειάζεται να είναι πιο ενεργοι οι διαχειριστές.

Χ. Δούκας: Στην αρχή όταν ξεκίνησαν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ήταν πολύ σημαντικό για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα, να έρθουν πάρα πολλοί επενδυτές. Δεν είμαστε σε αυτή τη φάση. Αυτή τη στιγμή έχουμε πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση. Η ΡΑΕ έχει πάρα πολύ μεγάλο φορτίο. Χρειάζεται μία πολιτική απόφαση. Εδώ χρειάζεται να μπει ένας κανόνας με ποσοστώσεις ανά περιφέρεια και με συγκεκριμένη κατεύθυνση. Δεν νομίζω ότι το θέμα αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη λογική που ακολουθείται, δηλαδή με μία υπουργική απόφαση τον Αύγουστο, που μοιράζει τον ηλεκτρικό χώρο ένας υπουργός όπως εκείνος κρίνει σκόπιμο. Πρέπει να υπάρξει μία διαβούλευση  και σοβαρή αντιμετώπιση του θέματος. Να πούμε για παράδειγμα, ότι στην Περιφέρεια Πελοποννήσου θα δώσουμε 10% στις ενεργειακές κοινότητες, 10% φωτοβολταϊκά στέγης και τα υπόλοιπα θα διαμοιραστούν σε άλλες επενδύσεις. Δηλαδή να υπάρχει μία στόχευση, διότι διαφορετικά με την πολύ μεγάλη δύναμη που υπάρχει οδηγείται ο σχεδιασμός από την ενεργειακή αγορά, χωρίς να υπάρχει ξεκάθαρη στρατηγική από την επίσημη πολιτεία  για τη χώρα. Αυτό αποτελεί μία πρόταση της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού με συγκεκριμένες κατευθύνσεις για όλες τις περιφέρειες.

Η διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, τα μέτρα στήριξης και η ενεργειακή ακρίβεια  

Ερώτηση: Όσον αφορά την ενεργειακή στήριξη, η οποία βέβαια συνδέεται με τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, υπάρχει ένας φόβος ότι τα μέτρα για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους δηλώνουν ότι δεν έχουν ικανοποιητική στήριξη, ότι σταδιακά μπορεί να μειωθούν και να ατονήσουν. Ποιες είναι οι αναμενόμενες εξελίξεις;

A. Δαγούμας: Αυτή τη στιγμή ασφαλής πρόβλεψη για τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης δεν μπορεί να γίνει. Υπάρχει στη χώρα μας ένα σχήμα το οποίο σε γενικές γραμμές θεωρώ ότι είναι πολύ σωστό, το οποίο δίνει μία λύση το αναγνωρίζουν και οι ευρωπαίοι, το ελληνικό σύστημα υποστηρίζει τους καταναλωτές και οφείλει να το κάνει, διότι  η αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας είναι πολύ σημαντικό πράγμα και για τα νοικοκυριά και για τις επιχειρήσεις. Για τις επιχειρήσεις Βέβαια υπάρχουν κάποια παράπονα, έχουν διαφορετικά προφίλ κατανάλωσης οι επιχειρήσεις  και όσο δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία από τον διαχειριστή και την ΑΑΔΕ, δηλαδή ενοποιημένα διαχειριστικά συστήματα ώστε να γίνεται ορθότερη αξιολόγηση δυστυχώς πηγαίνουμε σε οριζόντια μέτρα, τα οποία, όπως καταλαβαίνουμε μπορεί να δημιουργούν θέματα. Η πολιτεία προφανώς κρίνει, θα κάνει προσαρμογές. Το σημαντικό είναι όπως φαίνεται ότι η οικονομίας μας πηγαίνει καλά, αρα υπάρχει δυνατότητα από την Ελληνική πολιτεία να συνδράμει το ποσοστό το οποίο χρειάζεται για να κρατάει τα τιμολόγια σε επίπεδα ανεκτά.

Χ.Δούκας: Χρειάζονται πάρα πολλά χρήματα, το διάστημα των επιδοτήσεων είναι μεγάλο, λένε οι ειδικοί και τα σενάρια πως και το επόμενο διάστημα θα χρειαστεί ενίσχυση. Δεν μπορεί καμία χώρα μόνη της, χρειάζεται μία ευρωπαϊκή λύση. Ένα Ευρωπαϊκό ταμείο, το οποίο με ξεκάθαρους κανόνες να μπορεί να δρομολογεί αντίστοιχες δυνατότητες κάλυψης των συνεπειών της ενεργειακής ακρίβειας και ταυτόχρονα να δημιουργεί και δημοσιονομικό χώρο. Διαφορετικά υπέρ χρεώνεται κι άλλο η χώρα και αυτό θα το πληρώσουμε στο μέλλον.

Η ενεργειακή ασφάλεια και η πράσινη μετάβαση 

Ερώτηση: Όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, πόσο ευάλωτοι είμαστε ειδικά στην περίπτωση που διακοπεί το φυσικό αέριο από τη Ρωσία και πόσο προετοιμασμένοι και για τις πιο δυσμενείς εξελίξεις; Στις συνθήκες της ενεργειακής κρίσης στρεφόμαστε ιδιαίτερα στα ορυκτά καύσιμα, μήπως όσον αφορά στην ενεργειακή μετάβαση βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο και αυτό είναι κάτι  που θα το βρούμε μπροστά μας;

Α. Δαγούμας: Έχει ανακοινωθεί από την πολιτική ηγεσία και από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ότι υπάρχουν κάποια σχέδια, το σχέδιο προληπτικής δράσης και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης που προβλέπουν διάφορες δράσεις για το τι θα γίνει σε περίοδο κρίσης. Στο χειρότερο σενάριο, το οποίο όπως έχει διατυπωθεί είναι η περίπτωση διακοπής φυσικού αερίου από τη Ρωσία υπάρχουν σχέδια διαχείρισης, τα οποία προβλέπουν ότι μπορεί να μην επηρεαστούμε και καθόλου σε μία τέτοια περίπτωση. Εκείνο όμως που νομίζω ότι πρέπει να αναδειχθεί -επειδή είναι πολύ δύσκολος ο χειμώνας που έχουμε μπροστά μας και ενδεχομένως και ο επόμενος- είναι κάθε προσπάθεια σχετική με την εξοικονόμηση ενέργειας, ώστε και το δημόσιο με τα κτίρια του και οι πολίτες να συμβάλουν για να μην είναι το σύστημά μας στα όριά του.

Χ. Δούκας: Νομίζω ότι η ενεργειακή Ασφάλεια δεν θα είναι το κρίσιμο θέμα για το επόμενο διάστημα, με την έννοια ότι έχουμε γεμίσει αποθήκες στην Ευρώπη, έχουμε πάει πολύ καλά το κυνήγι υγροποιημένου φυσικού αερίου με πάρα πολλά καράβια στη Μεσόγειο και στις διάφορες περιοχές της Ευρώπης, λοιπόν δεν θα κινδυνεύσουμε ιδιαίτερα με την επάρκεια. Παραμένει όμως πάρα πολύ κρίσιμο το θέμα του κόστους. Για το μεσοπρόθεσμο επίπεδο επίσης εκτιμώ, ότι αν κινηθούμε με δίκτυα διασύνδεσης αποθήκευση ενέργειας θα μπορέσουμε να υποκαταστήσουμε γρήγορα το φυσικό αέριο με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση, και πληρώνοντας βέβαια κάτι παραπάνω, να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε όρους ενεργειακής αυτονομίας.

Οι στρεβλώσεις στην αγορά ενέργειας και οι καταγγελίες των καταναλωτών 

Ερώτηση: Η ΡΑΕ έχει δεχθεί περισσότερες από 10.000 καταγγελίες καταναλωτών, τι αφορούν και πώς αντιμετωπίζονται; Υπάρχει θέμα διαφάνειας και  ποιότητας στα χαρακτηριστικά της αγοράς ενέργειας;

Α. Δαγούμας: Έχουμε σχεδόν 40 ανοιχτές ακροάσεις με τους προμηθευτές, οι οποίες θα οδηγήσουν για κάποιους από αυτούς σε καταλογισμούς προστίμων. Αφορούν σε τρεις γενικές κατηγορίες. Σχεδόν όλες οι εταιρείες  έχουν κληθεί να απαντήσουν και είναι μία διαδικασία που παίρνει πολύ χρόνο, με ακροάσεις, απαντήσεις δικηγόρων τις οποίες οι δικές μας υπηρεσίες αντιμετωπίζουν. Θα υπάρξουν κάποιες κυρώσεις, όταν ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες. Τώρα έχουν μειωθεί σημαντικά οι υποθέσεις, κυρίως λόγω των νέων μέτρων. Υπήρξε μία πολύ μεγάλη αύξηση καταγγελιών την περίοδο Μαρτίου-Απριλίου, οι οποίες αφορούσαν κυρίως τη ρήτρα προσαρμογής και την προσυμβατική ενημέρωση, δηλαδή αν είχαν ενημερωθεί σωστά οι καταναλωτές για τους όρους των συμβολαίων.

Χ.Δούκας: Δεν είναι δυνατόν η χώρα να έχει τη μεγαλύτερη χονδρική στην Ευρώπη, όταν δεν υπάρχει ρωσικό φυσικό αέριο στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη και σε μας δεν έχει σταματήσει το φυσικό αέριο από τη Ρωσία ούτε μία μέρα. Ποιος είναι ο λόγος που έχουμε τόση μεγάλη πίεση εμείς στη χονδρική και έχει δημιουργηθεί πρόβλημα και στη λιανική; Είναι δυνατόν, ενώ είμαστε διασφαλισμένοι και υπάρχει ενεργειακή επάρκεια και ενεργειακή ασφάλεια, να έχουμε τόσο ακριβά τιμολόγια; Νομίζω εδώ ότι υπάρχει ένα σοβαρό ζήτημα.  Πρέπει να προχωρήσει βεβαίως και η φορολόγηση των υπερκερδών. Νομίζω όμως ότι εδώ υπάρχει μία πολύ σοβαρή στρέβλωση, να δίνει η ΔΕΗ μια δημόσια επιχείρηση τιμές δύο φορές πάνω από το πανάκριβο ελληνικό χρηματιστήριο στον Έλληνα πολίτη. Πρέπει το κράτος να δίνει 1,5 με 2 εκατομμύρια το μήνα μαζί με τα υπέρ έσοδα και τον Κρατικό προϋπολογισμό και τις ΑΠΕ για να δημιουργήσει την ανακούφιση; Υπάρχει πρόβλημα.

Τα υπερκέρδη των εταιριών ενέργειας και η φορολόγηση τους 

Ερώτηση: Για τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας, η οποία έχει ανακοινωθεί εδώ και περισσότερους από 8 μήνες από τον Πρωθυπουργό. Υπήρξε αρχική πρόβλεψη της ΡΑΕ στα 927 εκατομμύρια ευρώ για το εξάμηνο Οκτωβρίου Μαΐου, έχουμε την πρόσφατη εκτίμηση της ΡΑΕ για προσωρινό ποσό 375 εκατομμυρίων ευρώ για το εννεάμηνο. Είναι δικαιολογημένη αυτή η καθυστέρηση για τον προσδιορισμό ενός τελικού προς φορολόγηση ποσού;  Μήπως όλη αυτή η διαδικασία των καθυστερήσεων και των διαφορετικών αποτιμήσεων δημιουργήσει ζητήματα, τέτοια ώστε να αμφισβητείται ο υπολογισμός του ποσού και ερείσματα, ώστε στο τέλος να μην γίνει η είσπραξη;

A. Δαγούμας: Εμείς εφαρμόσαμε μία KYA, που έλεγε να υπολογίσουμε τα υπέρ έσοδα με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Δεν είχαμε κανένα πρόβλημα. Η πολιτεία αποφάσισε μία μεθοδολογία την οποία η ΚΥΑ  προσδιόρισε, υπολογίσαμε τα ποσά, τα έχουμε στείλει στο υπουργείο προς φορολόγηση άρα τα ποσά έχουν προσδιοριστεί. Προφανώς κάνεις στην Ελλάδα δεν θέλει να του παρακρατούνται κέρδη. Εμείς προστατεύουμε το δημόσιο συμφέρον και αυτό προφανώς θα εφαρμοστεί από τους δημόσιους φορείς και το Υπουργείο Οικονομικών.

Χ. Δούκας: Είναι πάρα πολύ δύσκολη η είσπραξη, δηλαδή να πάρεις τα υπερκέρδη από τις εταιρείες. Εκτιμώ ότι θα κινηθούν και δικαστικά. Εκτιμώ ότι θα υπάρξουν τελικές αποφάσεις Μάρτιο-Απρίλιο του χρόνου, ενώ θα καθυστερήσει πάρα πολύ αν μπλέξουν και τα δικαστήρια. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι από την αρχή έπρεπε να υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαφόν διατίμησης στη λιανική, όπως γίνεται με το πετρέλαιο με άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα, να συμφωνήσουμε ένα ποσοστό 10 έως 15% αύξηση συγκριτικά με ένα χρόνο πριν, και από κει και πέρα όσες εταιρείες έχουν πρόβλημα, δηλαδή μπαίνουνε μέσα με κατάλληλο μηχανισμό να αποζημιώνονται. Είναι τελείως διαφορετικό να έρχονται εταιρίες στο κράτος και να ζητάνε από το να προσπαθεί το κράτος να τεκμηριώσει με μία πολύ δύσκολη δουλειά, που είναι τα υπερκέρδη τα οποία μετά θα πρέπει να τα πάρουν με διάφορες πολύ δύσκολες διαδικασίες, οι οποίες εκτιμώ ότι θα εμπλακούν και με νομικά θέματα.