Του Νίκου Σίμου/
Το Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, είναι ίσως το σημαντικότερο από τα 55 ρέματα που άφησε ζωντανά η ανθρώπινη τάση για επιβολή στη φύση. Στην Αττική φύση ειδικότερα.
Ο κάτοικος της Αττικής από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στη βραχώδη αυτή απόληξη της ελληνικής χερσονήσου, ξεκίνησε να την αλλάζει, να την καταστρέφει σαν να μισούσε τον τόπο που επέλεξε να ζήσει ή να τον ζήλευε και να έπρεπε με κάθε τρόπο να τον χαλάσει. Να τον χαλάσει γιατί καταλάβαινε πως η ομορφιά δεν είναι ούτε γίνεται κτήμα κανενός. Η ομορφιά γίνεται μόνο βίωμα και προσωποποιείται ως φίλη και προσφέρεται, μόνο σε όσους μπορούν να την καταλάβουν και να τη σεβαστούν. Ο κάτοικος της Αττικής όμως δεν ήταν τέτοιος. Δεν τη κατάλαβε ποτέ
Μία ακόμα πράξη στο δράμα της θυσίας της Αττικής παίζεται τον τελευταίο καιρό. Η κάποτε πλούσια σε ρέματα (πάνω από 500) και ποτάμια Αττική έφτασε να διατηρεί σήμερα περίπου 55 ρέματα. Τα περισσότερα έπεσαν θύματα της αυθαίρετης δόμησης αλλά και της νόμιμης εφαρμογής πολεοδομικών σχεδίων που δεν άντεχαν την ύπαρξη ανοιχτών «αγωγών νερού» μέσα στον ιστό τους. Δεν την άντεχαν γιατί οι κάτοικοι τα χρησιμοποιούσαν σαν κεντρικούς αποχετευτικούς αγωγούς, γεγονός που υποβάθμιζε τα φυσικά αυτά στοιχεία και προκαθόριζε το τέλος τους ως ανεπιθύμητα και εστίες μόλυνσης, Η ευρωπαϊκή διάσταση του πολιτισμού μας θα επέβαλλε το αντίθετο. Την προστασία και ανάδειξη ρεμάτων και ποταμών, όπως συμβαίνει στην κυρίως εννοούμενη Ευρώπη, αλλά αυτό δεν ισχύει για την νεοελληνική «Ευρώπη».
Στο πνεύμα λοιπόν του νεοελληνικού σχεδιασμού, τα ρέματα μετά την υποβάθμιση τους υπό την ανοχή κράτους και κατ’ όνομα μόνον, πολιτών οδηγούνταν στην εξαφάνιση είτε με την κάλυψη τους, ή με την πλήρη διευθέτηση τους. Η διευθέτηση είναι ένας ευφημισμός που εννοεί τη μετατροπή των ρεμάτων σε οχετούς όμβριων υδάτων κατά πλήρη αντιδιαστολή με την φυσική τους υπόσταση, που τα ήθελε φυσικούς σχηματισμούς, ενδιαιτήματα ζωής, τόπους φιλοξενίας και υποστήριξης μοναδικών οικοσυστημάτων.
Η βαρβαρότητα του νεοέλληνα, Αττικού κατοίκου, δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Δεν έχει εξαφανίσει τα πάντα στον τόπο αυτό. Το διαπιστώσαμε όταν έπεσε στα χέρια μας μία μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την «οριοθέτηση» του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, Μία μελέτη που εκτός από τα προφανή σφάλματα σε ονόματα ρεμάτων, τόπων και περιοχών επεδείκνυε το πεπερασμένο της σύνταξης της, επιμένοντας σε δεδομένα παλιά και ήδη ακυρωθέντα όπως ένα Κεντρο Επεξεργασίας Λυμάτων που ήταν να κατασκευαστεί πάνω στο ρέμα (!!) αλλά οι μελέτες του έχουν αλλάξει εδώ και καιρό. Και αυτό είναι μόνο μία ενδεικτική περίπτωση.
Η μελέτη διευθέτησης (γιατί η οριοθέτηση αφορά μόνο 200 μέτρα φυσικής κοίτης από τα 14 χιλιόμετρα του ρέματος), προβλέπει πλήρη εγκιβωτισμό είτε με επενδύσεις των οχθών με σκυρόδεμα ή με συρματοκιβώτια. Όχθες και πρανή με βλάστηση. Τόποι φιλοξενίας ενδημικών και αποδημητικών που δεν θα ξαναεμφανιστούν αν ολοκληρωθεί το ολέθριο σχέδιο της διευθέτησης τους, όπως τη σχεδιάζουν.
Οι μελετητές δεν βλέπουν επιπτώσεις από τα σχέδια τους, στην πανίδα την ώρα που όλοι ξερουν πως το Μέγα Ρέμα είναι σταθμός για τη μεταναστευτική ορνιθοπανίδα και οι αλλοιώσεις που σχεδιάζονται θα την απομακρύνουν οριστικά από το δέλτα του, που μετά βίας καταφέρνει και υπάρχει ακόμα ως ενδιαίτημα αντιστεκόμενο στην υποβάθμιση του από τους ίδιους τους κατοίκους, πολλές φορές.
Οι μελετητές θεωρούν πως με τις τεχνητές φυτεύσεις θάμνων και δέντρων, στα πλαίσια των νέων διαμορφώσεων, θα αποκατασταθεί ένα οικοσύστημα που έχει δημιουργηθεί φυσικά, έστω και υπό την ανθρώπινη οικιστική πίεση (Αυθαίρετη δόμηση στις όχθες, γέφυρες και βάθρα γεφυρών πάνω σε όψεις του υγροτόπου κλπ). Τι περισσότερο χρειάζεται για να καταδείξει πως οι μελετητές που ισχυρίζονται τέτοια πράγματα, αγνοούν το τι σημαίνει εξέλιξη οικοσυστημάτων και πως αυτή εννοείται στον χρόνο. Όπως επίσης αγνοούν τι σημαίνει οπισθοδρόμηση οικοσυστήματος, γατί αυτό ακριβώς σχεδιάζουν.
Δεν μπορούμε να κάνουμε αναφορά σε όλα τα σημεία που εξόφθαλμα καθιστούν τη μελέτη απαράδεκτη και την αντίστοιχη ΜΠΕ άστοχη, τουλάχιστον στον περιορισμένο χώρο μίας ανάρτησης. Για όποια και όποιον ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερα, η μελέτη ΔΕΝ είναι διαθέσιμη από το σάιτ του δήμου Ραφήνας Πικερμίου αλλά μπορείτε να την ζητήσετε από την Κίνηση για την Προστασία και Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας
Όλα γίνονται στο όνομα του φόβου της πλημμύρας που έντεχνα καλλιεργούν. Χτίζουν τις συνθήκες της περιοχής σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διευθέτησης που θέλουν να πετύχουν και ακυρώνουν έτσι εκ των προτέρων εναλλακτικές που δεν τις εξετάζουν καθόλου. Δεν μελετούν υδρονομικά έργα στη λεκάνη, αναδασώσεις αναβαθμούς, ότι θα μπορούσε να μειώσει και να επιβραδύνει την απορροή στα κατάντη. Πάνε κατευθείαν στα μέτρα καταστολής του ενδεχόμενου πλημμυρικού φαινομένου με τσιμέντα και όποια άλλη χειρότερη επιλογή υπάρχει, ακυρώνοντας εκ των προτέρων τις φιλικές προς το περιβάλλον εναλλακτικές.
Πρέπει επιτέλους να σταματήσει αυτή η ανοσιότητα του να αρπάζουν τα ρέματα και να τα μετατρέπουν σε οχετούς αγνοώντας πως ένα ρέμα δεν είναι μόνο αγωγός υδάτων αλλά και αγωγός αέρα, καταλυτικός παράγοντας για το κλίμα μίας περιοχής. Δεν είναι εστία μόλυνσης αλλά βιότοπος που φιλοξενεί ζωή που πρέπει να ζήσει για να συμμετάσχει στην διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας. Πρέπει να σταματήσουν πια να μας παίρνουν φύση και να μας επιστρέφουν …συρματοκιβώτια, τσιμέντα και τεχνητές συστάδες.
Τέλος ένα ρέμα είναι δημόσια γη κατά το Σύνταγμα και ο νόμος πρέπει να εφαρμοστεί σε όσους ονειρεύονται διευθετήσεις για να γλιτώσουν την αυθαίρετη μάντρα τους στις όχθες του ρέματος.
Είναι τόσα, μα τόσα πολλά που επιβάλουν την αντίδραση όλων μας στη σχεδιαζόμενη εξαφάνιση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας, ενός από τα σημαντικότερα εναπομείναντα ρέματα της τόσο βιασμένης Αττικής.
Νίκος Σίμος, Δασολόγος
