ΣAA: καταπολέμηση αυθαίρετης δόμησης από Δήμους

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προετοίμασε το τεύχος των προδιαγραφών για τη σύνταξη των Σχεδίων Αστικής Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ), που εξειδικεύουν σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο τις προτεραιότητες και τους στόχους της εθνικής στρατηγικής για την αστική ανθεκτικότητα και εξασφάλισε την οικονομική ικανότητα υλοποίησής τους από το Πράσινο Ταμείο. Το πρόγραμμα αναμένεται να ενεργοποιηθεί στους επόμενους μήνες και θα αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό, έτσι ώστε να μπορούν οι Ο.Τ.Α. να εργαστούν συστηματικά και να χρηματοδοτηθούν ανάλογα για να θωρακίσουν τις περιοχές τους.

Αναλυτικές ανακοινώσεις πρόκειται να γίνουν σε ημερίδα που διοργανώνει το Ελληνικό Δίκτυο Ανθεκτικών Πόλεων με θέμα «Εκπόνηση Σχεδίων Αστικής Ανθεκτικότητας από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού», την Πέμπτη 22 Μαΐου 2025, και ώρα 15:00, στο Divani Caravel Hotel (αίθουσα Horizon), στην Αθήνα.

Τι είναι τα σχέδια αστικής ανθεκτικότητας

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία ενημέρωσης των ελληνικών O.T.A. σχετικά με την εφαρμογή των σχεδίων αστικής ανθεκτικότητας (Σ.Α.Α.) που προβλέπονται από τον Ν. 5106/2024 (ΦΕΚ 63/Α/1-5-2024).

Ειδικότερα, σύμφωνα με το Νόμο 5106/2024 – ΦΕΚ 63/Α/1-5-2024 του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο «Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς:

α) της διαχείρισης υδάτων,

β) της διαχείρισης και προστασίας των δασών,

γ) της αστικής ανθεκτικότητας και πολιτικής,

δ) της καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης,

ε) της ενεργειακής ασφάλειας»,

οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού συντάσσουν Σχέδια Αστικής Ανθεκτικότητας (Σ.Α.Α.).

Τα Σ.Α.Α. (Άρθρο 39) είναι τα στρατηγικά σχέδια με τα οποία:

α) γίνεται η διάγνωση του βαθμού ανθεκτικότητας μιας πόλης,

β) περιγράφονται οι προτεραιότητες πολιτικής και οι διατομεακές συνεργασίες για την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας,

γ) καθορίζεται ένα συνεκτικό και ρεαλιστικό σχέδιο χωρικών παρεμβάσεων, δράσεων και συνεργασιών για την πόλη, με στόχο την αντιμετώπιση προκλήσεων στα υπάρχοντα προβλήματα, καθώς και των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν στο μέλλον, όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής απορρύθμισης, οι προβληματικές υποδομές, το γερασμένο κτιριακό απόθεμα, η μικροκλιματική υποβάθμιση, η ενεργειακή ανεπάρκεια, η προβληματική κοινωνική συνοχή, και

δ) περιγράφονται το πρόγραμμα και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και αναπροσαρμογής.

Τα Σ.Α.Α. προωθούν τις αρχές της «Αστικής ανθεκτικότητας», που αφορά την ικανότητα μιας πόλης μέσω των παραγόντων που τη συνθέτουν, ιδίως κατοίκων, κοινοτήτων, θεσμών, επιχειρήσεων και δομών, να επιβιώνουν, να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται ανεξάρτητα από τις χρόνιες πιέσεις και τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζουν, λειτουργώντας ως ενιαίο σύστημα.

Τα Σ.Α.Α. (Άρθρο 45), καθώς και τα έργα που υποδεικνύονται από αυτά δύνανται να χρηματοδοτούνται από πόρους του Πράσινου Ταμείου, μέσω του προγράμματος δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Τα Σχέδια Αστικής Ανθεκτικότητας εντάσσονται σε ένα πλαίσιο πενταετούς αστικής πολιτικής (Άρθρο 40) που περιλαμβάνει την Εθνική Στρατηγική Αστικής Ανθεκτικότητας (Άρθρο 42), την Εθνική Στρατηγική για τη Διαχείριση του Οικιστικού Αποθέματος (Άρθρο 43) και το Εθνικό Σχέδιο για την Προσβασιμότητα με έμφαση στην Κλιματική Αλλαγή Αποθέματος (Άρθρο 44).

Τεύχος προδιαγραφών και χρηματοδότηση

Ο Υπουργός ΥΠΕΝ κ. Σταύρος Παπασταύρου, στην ομιλία του στο FORUM του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων «Διάλογος για την Ανθεκτικότητα: Ενεργή στήριξη των ελληνικών πόλεων για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.», στις 19 Μαρτίου 2025, ανέφερε ότι:

«Με τον πρόσφατο νόμο του 2024, τον 5106, θεσμοθετήσαμε αφενός την εθνική στρατηγική για την αστική ανθεκτικότητα, η οποία και ολοκληρώνεται αφετέρου με τα σχέδια αστικής ανθεκτικότητας. Διαμορφώνεται έτσι ένα συνεκτικό πλαίσιο με άξονες πολιτικής, επιχειρησιακό πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης, εξασφαλίζοντας την οικονομική ικανότητα υλοποίησης. Το Υπουργείο σχεδίασε και προετοίμασε το τεύχος των προδιαγραφών για τη σύνταξη των σχεδίων, που βασίζεται σε ολοκληρωμένη και επιστημονική μεθοδολογία, καθώς είναι πρόγραμμα χρηματοδότησης ελληνικών δήμων από το Πράσινο Ταμείο. Το πρόγραμμα αναμένεται να ξεκινήσει τους επόμενους μήνες και θα αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό, έτσι ώστε να μπορούν οι δήμοι να εργαστούν συστηματικά με δείκτες και χρονοδιάγραμμα, για να θωρακίσουν τις δικές τους επικράτειες.».

Το ΔΣ Ελ.Δ.Α.Π., έχοντας λάβει απόφαση ήδη από 19/06/2024 για την παροχή στήριξης και την ενίσχυση των μελών του ως προς την υλοποίηση των Σ.Α.Α., διοργανώνει ενημερωτική ημερίδα με σκοπό την έγκυρη πληροφόρηση και την έγκαιρη προετοιμασία τους για τα έργα.

Τι θα παρουσιαστεί στην ημερίδα

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή του Υπουργού ΥΠΕΝ κ. Σταύρου Παπασταύρου, του Πρόεδρου του Πράσινου Ταμείου κ. Ιωάννη Ανδρουλάκη, και του Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος κ. Ευθύμιου Μπακογιάννη, ο οποίος θα παρουσιάσει τις προϋποθέσεις για την εκπόνηση των Σχεδίων Αστικής Ανθεκτικότητας.

Στο πλαίσιο στρογγυλής τράπεζας διακεκριμένοι επιστήμονες και θεσμικοί παράγοντες θα αναδείξουν κρίσιμες συνιστώσες της αστικής ανθεκτικότητας όπως:

-Η ανθεκτικότητα του φυσικού περιβάλλοντος και η βιώσιμη χρήση των πόρων (Πέτρος Βαρελίδης),

-Η προσαρμογή των πόλεων για την αντιμετώπιση του αυξημένου πλημμυρικού κινδύνου λόγω της κλιματικής αλλαγής (Γιώργος Τσακίρης),

-Η ανθεκτικότητα των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων (Ευστάθιος Σταθόπουλος),

-Η κλιματική ανθεκτικότητα κτηρίων και δομικών έργων (Κωνσταντίνος Σπυράκος), και

-Ο κρίσιμος ρόλος της Βιώσιμης Κινητικότητας (Θάνος Βλαστός).

Την Ημερίδα έχουν κληθεί να παρακολουθήσουν αιρετοί των Ο.Τ.Α. Α’ και Β’ βαθμού καθώς και υπηρεσιακά στελέχη που επιλαμβάνονται των θεμάτων ανθεκτικότητας των φορέων τους.