ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ: η αρχιτεκτονική οδηγεί σε «πράσινη στροφή» τα έργα και την ανάπτυξη

Της Ντίνας Καράτζιου/

Τι πρέπει να αλλάξει στις ενεργειακές επιθεωρήσεις, στα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής, στην τακτοποίηση αυθαιρέτων, στις τεχνικές υπηρεσίες, τις αναπλάσεις … στον αναπτυξιακό σχεδιασμό.

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) κ. Δημήτρης Ξυνομηλάκης με ευθύβολα σχόλια και ειδήσεις πρώτης γραμμής, μιλάει για όλα τα μεγάλα θέματα που απασχολούν την Αρχιτεκτονική και τον τεχνικό κόσμο.

Ειδικότερα ο πρόεδρος των αρχιτεκτόνων,  κ. Δημήτρης Ξυνομηλάκης σε μία εφ όλης της ύλης συνέντευξη στο ecopress :

• Καταγράφει την αναγκαιότητα να αλλάξει ο τρόπος και η διαδικασία έκδοσης των Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης, τονίζοντας πως «το εμπόριο των πλαστών ενεργειακών πιστοποιητικών φαίνεται πως είναι εκτεταμένο και πως το μεγαλύτερο ποσοστό ακόμα εξακολουθεί να ξεφεύγει» Ως «πλασματική διαδικασία» που εφαρμόζεται καταγράφει επίσης την έκδοση του Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ),  την έκδοση του οποίου , πρέπει να αναλάβουν πιστοποιημένες εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων.
• Κρίνει την τρίμηνη παράταση για την τακτοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών προβληματική, απαριθμώντας επ΄αυτού,  μία σειρά λόγων. Μάλιστα, η πρόταση του είναι, «Να παραμείνει  ανοιχτό το σύστημα, συνδυάζοντας την εκάστοτε περαίωση αυθαιρέτου με την Ταυτότητα του κτηρίου και τον ορίζοντα ολοκλήρωσης αυτής της διαδικασίας».
• Αναφέρεται «στην πληθώρα προβλημάτων, τεχνικού, διαδικαστικού, και νομοθετικού χαρακτήρα» που αντιμετωπίζουν τα μέλη που εκπροσωπούν τον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ αλλά και το ΤΕΕ στα Αρχιτεκτονικά και τα λοιπά Συμβούλια Πολεοδομικών θεμάτων, τα οποία εκπορεύονται από το  Π.Δ 99/ 2018:  «Είναι ένα Διάταγμα, το οποίο αντί να προσφέρει λύση, διευκόλυνση και ρύθμιση πραγματική, ρύθμιση μεταξύ των μηχανικών ως προς την άσκηση του επαγγέλματός τους,  δημιούργησε προβλήματα  για τα οποία εκκρεμεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο οποίο έχουν προσφύγει πολλές ειδικότητες μηχανικών αλλά και μεμονωμένοι πολίτες,  πράγμα που φανερώνει το μέγεθος του προβλήματος».
• Με αφορμή το ειδικό μητρώο της ΕΕΤΑΑ και τις αντιδράσεις που εγείρουν οι μηχανικοί του δημοσίου, σχολιάζει ως  «αδιανόητο το γεγονός ότι «τεχνικές υπηρεσίες και τεχνικά τμήματα υπουργείων, Περιφέρειας, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, να μην έχουν τον απαιτούμενο αριθμό Αρχιτεκτόνων. Είναι προφανές πως έχει υποτιμηθεί η σημασία και το έργο που μπορεί να προσφέρει ο Αρχιτέκτονας και τα αποτελέσματα  είναι ευδιάκριτα».
• Απαντάει γιατί στη χώρα μας ο αρχιτεκτονικός φωτισμός ήταν παραγκωνισμένος και αναδεικνύει τη σημασία του και τις νέες προοπτικές, αναφέροντας, πως «αν φωτίσουμε καλά τα κτίρια μιας πόλης πολύ απλά θα αλλάξει και η φυσιογνωμία της».
• Διαβλέπει καλή πορεία στον κατασκευαστικό κλάδο και το τμήμα εκείνο που ασχολείται ιδιαίτερα με ανακαινίσεις και αναβάθμισης κτιρίων», «σε συνάρτηση» όπως αναφέρει «και με τα διάφορα προγράμματα χρηματοδοτήσεων».
• Με ειδική αναφορά στο  «Μεγάλο Περίπατο»  κάνει λόγο για  «φοβικό σύνδρομο από μέρους των αρχόντων ως προς την εμπλοκή τους με επιστημονικούς συλλόγους, βλέποντας μόνο το πολιτικό σκέλος της διαδικασίας», προτρέποντας, να «κρατήσουν τα θετικά στοιχεία της συνεισφοράς μας» καθώς ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) ως θεσμικός συνομιλητής, «μπορεί να προσφέρει και να προστατεύσει από  ατοπήματα και δυσάρεστες εξελίξεις»,  υπογραμμίζοντας παράλληλα, τη σημαντικότατη διαχρονική συμβολή στο έργο μίας σειρά προσωπικοτήτων από τον ακαδημαϊκό – επιστημονικό χώρο.
• Εξηγεί ακόμη, πως επηρεάζει τις  αρχιτεκτονικές τάσεις και τις κατασκευές η πανδημική κρίση και πως αντανακλάται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό η πράσινη στροφή της Ευρώπης. «μέσα από τα εργαλεία του Αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και της  σχέσης δημόσιου και ιδιωτικού χώρο», τονίζοντας, ότι προαναφερθείσες συνθήκες προτάσσουν τη «βιοκλιματική Αρχιτεκτονική να αποτελέσει αδιαπραγμάτευτη επιλογή αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τον τόπο στον οποίο ζούμε, τον πλανήτη στον οποίο κατοικούμε».
• Τονίζει επίσης ότι αποτελεί αναγκαιότητα η εισαγωγή του μαθήματος της Αρχιτεκτονικής στα σχολεία, «ώστε για αυτό το οποίο όλοι μας «κλαίμε και θρηνούμε» και λέγεται περιβάλλον, πόλεις, κτίρια, πλατείες, περίπατοι και ότι άλλο θέλετε, να μπορεί να κρίνεται και να επιλέγεται από πολίτες με γνώση και υπευθυνότητα».

 Η συνέντευξη

-Ποια είναι η θέση σας για το «Μεγάλο Περίπατο» της Αθήνας και πόσο επηρεάζει τις λειτουργίες του αστικού ιστού;

-Κοιτάξτε, ο Μεγάλος Περίπατος της Αθήνας προφανώς και επηρεάζει τις λειτουργίες του αστικού ιστού, αυτό άλλωστε το έχουμε δει και στο παρελθόν με την Ερμού, με τη Βουκουρεστίου, καθώς είναι παρεμβάσεις με βαρύ αποτύπωμα στην οικονομία της περιοχής και όχι μόνο.  Επηρεάζονται εμπορικές αξίες, λειτουργίες και γενικότερα παρατηρείται μία μετάλλαξη  βασικών στοιχείων και σχέσεων στον χώρο αυτό, με πρωταγωνιστές τον κάτοικο, τον διερχόμενο, τον επισκέπτη, τον μικρομεσαίο επαγγελματία, κλπ.   Στην περίπτωση του Μεγάλου Περιπάτου, είναι προφανές,  πως το έργο είναι του Δημάρχου υπό την έννοια πως η πολιτική απόφαση και η  τελική επιλογή φέρει την υπογραφή του.  Ωστόσο, θα μπορούσα να πω,  επειδή τέτοια έργα δεν μπορεί, αλλά και δεν πρέπει, να γίνονται από κανένα μεμονωμένο Δήμαρχο, «θα μπορούσε και να μην είναι έργο του Δημάρχου».

Θα σταθώ ιδιαίτερα σε αυτό, γιατί παρατήρησα σε δημοσιεύσεις, ότι διακεκριμένοι επιστήμονες, συνάδελφοι, ακαδημαϊκοί, μελετητές και άλλοι, είχαν και έχουν καθοριστική συμβολή στο έργο αυτό. Εκτός από τον κ. Γιώργο Γιαννή καθηγητή συγκοινωνιολόγων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο πού φαίνεται να είχε καθοριστική συμμετοχή στο έργο,  συνέβαλαν  επτά  οκτώ ακόμα επιστήμονες, καθηγητές, κοσμήτορες και πρόεδροι των Πανεπιστημίων μας, όπως ο κ. Τουρνικιώτης ο κ. Πάνετσος  ο κ. Σερράος  ο κ. Πατρίκιος και άλλοι.  Ειδικότερα αναφέρεται: «συμμετέχουν εκτός από τους εκπροσώπους δημοτικών παρατάξεων, επιστήμονες εγνωσμένου κύρους (αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, πολεοδόμοι, συγκοινωνιολόγοι κ.α.) που με την πολύτιμη γνώση και την μεγάλη εμπειρία τους συμβάλουν καθοριστικά στην διαδικασία της διαβούλευσης  για τον Μεγάλο Περίπατο».  Είμαι βέβαιος, πώς η συνεισφορά όλων αυτών, πέραν της επιστημονικής  συμβολής τους,  θα παρότρυναν τον Δήμο ως προς την τήρηση θεσμών και διαδικασιών, που είμαι βέβαιος πως τις γνωρίζουν και ευελπιστώ, πως κάποια στιγμή, όχι πολύ αργά, ο Δήμος Αθηναίων θα ενεργοποιηθεί ουσιαστικά και ως προς αυτό το κομμάτι της διαδικασίας.

Στη  συνάντηση που είχαμε με τον Δήμαρχο Αθηναίων όταν είχε παραστεί στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) στις 19 Μαΐου 2020 , ο κύριος Δήμαρχος είχε δηλώσει την πρόθεση για συνεργασία με επιστημονικούς συλλόγους και φορείς. Δυστυχώς όμως, ακόμα δεν έχουμε καμία τέτοια πρόσκληση για συμμετοχή.  Θα προσέθετα χωρίς υπεκφυγές, πως υπάρχει ένα φοβικό σύνδρομο από μέρους των αρχόντων ως προς την εμπλοκή τους με επιστημονικούς συλλόγους, βλέποντας μόνο το πολιτικό σκέλος της διαδικασίας, που μεταφράζεται σε άμεση υλοποίηση με μία καλή χρηματοδότηση, μία καλή χορηγία, μακριά από καθυστερήσεις γραφειοκρατία και όλα τα συναφή. Εγώ θα τους προέτρεπα να το επιχειρήσουν και ας κρατήσουν τα θετικά στοιχεία της συνεισφοράς μας αυτής. Κι αυτό γιατί ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ) ως θεσμικός συνομιλητής, συμμετέχοντας  σε γνωμοδοτικά συμβούλια και άλλες διαδικασίες, επιτροπές υπουργείων, περιφέρειας, ΤΕΕ κλπ μπορεί να προσφέρει και να προστατεύσει από  ατοπήματα και δυσάρεστες εξελίξεις.

-Με αφορμή τον μεγάλο περίπατο και τις αναπλάσεις σε δήμους που θα τρέξουν μέσα από το Πράσινο Ταμείο σε  θεωρείτε ότι η  ο ΣΑΔΑΣ  ΠΕΑ  έχει κεντρικό ρόλο στο όλο θέμα που αφορά τον σχεδιασμό του δημόσιου χώρου; Πιστεύετε ότι δημιουργεί συνθήκες νέας συνεργασίας των αρχιτεκτόνων με τις αυτοδιοικητικές αρχές;

-Αναφορικά με τον ρόλο του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ σε αναπλάσεις και στο σχεδιασμό του δημοσίου χώρου, θα επαναλάβω πως ενόψει και των προβλεπόμενων χρηματοδοτήσεων από το Πράσινο Ταμείο, θα έπρεπε να έχει ένα κεντρικό ρόλο στο θέμα, αλλά δυστυχώς και τους λόγους τους προανέφερα, δεν έχει προκύψει ακόμη αυτό , ή αν θέλετε, δεν έχει προκύψει στον βαθμό που θα θέλαμε και που θα έπρεπε.

-Πως επηρεάζει αρχιτεκτονικές τάσεις και κατασκευές η πανδημική κρίση και πως αντανακλάται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό η πράσινη στροφή της Ευρώπης (Green deal)  η οποία δημιουργεί εκτός των άλλων ένα συντριπτικό κύμα ανακαινίσεων ενεργειακής αναβάθμισης τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού κτιριακού αποθέματος μέσα στην επόμενη δεκαετία;

-Μέχρι σήμερα συζητάμε για την κλιματική αλλαγή, συζητάμε για τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα, για μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές, για σεισμούς και διάφορες άλλες κρίσεις σε επίπεδο κλιματικής αλλαγής. Μετά από την κατάσταση στην οποία έχουμε  βρεθεί όλοι μας, σε παγκόσμιο επίπεδο, η  υγειονομική κρίση και αντίστοιχες πιθανές μελλοντικές καταστάσεις, έχουν μπει πλέον στην ημερήσια διάταξη, σε μία καθημερινή συζήτηση, αντιπαράθεση, προβληματισμό και αναζήτηση, για το τι κάνουμε σαν Αρχιτέκτονες μελετητές. Τι και πώς θα πρέπει να συμπεριφερθούμε  μέσα από τα εργαλεία του Αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και της  σχέσης δημόσιου και ιδιωτικού χώρου.  Είναι προφανές,  ότι θα πρέπει να αλλάξουν πράγματα, όχι όμως μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας. Γιατί κυρίως κοντά σε αυτή,  εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα και κρίσιμες δεσμεύσεις όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία, θα  θυμίσω εντελώς επιγραμματικά, αναφέρεται σε μηδενισμό ρύπων μέχρι το 2050, σε καθαρή προσιτή και ασφαλή ενέργεια, στρατηγικές για τη βιομηχανία και του μετασχηματισμού της, την κυκλική οικονομία, την ανακαίνιση του κτιριακού αποθέματος, την ηλεκτροκίνηση, τη βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα την διατήρηση της βιοποικιλότητας, των οικοσυστημάτων κ.α.

–Υπό αυτό το πρίσμα η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αποκτά μεγαλύτερη δυναμική και πιο κεντρικό ρόλο;  Η αειφόρος ανάπτυξη των πόλεων με αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις στη δομή των πόλεων είναι μπροστά μας;

-Σε μία τέτοια κατάσταση είναι περισσότερο έντονη και ευδιάκριτη, προσθέτοντας ίσως και  μονοσήμαντη η επιλογή ή τουλάχιστον η προσπάθεια έτσι ώστε η βιοκλιματική Αρχιτεκτονική να αποτελέσει αδιαπραγμάτευτη επιλογή αν θέλουμε πραγματικά να βοηθήσουμε τον τόπο στον οποίο ζούμε, τον πλανήτη στον οποίο κατοικούμε. Σε αυτό όμως το σημείο, θα έλεγα, πως θα πρέπει να  γίνει λίγο περισσότερη δουλειά στο επίπεδο της παιδείας του λαού του απλού ανθρώπου, του μη ειδικού.  Θα πρέπει ο πολίτης να καταλάβει στοιχειωδώς τι σημαίνει και τι κάνει η Αρχιτεκτονική. Η Αρχιτεκτονική δεν κάνει δωμάτια, πολυκατοικίες, ουρανοξύστες. Είναι πολλά πράγματα παραπέρα. Και για να γίνει κατανοητό αυτό,  πρέπει κανείς να ξεκινήσει μέσα από τα σχολεία.  Όπως το παιδί στην προσχολική του ηλικία συνήθως του αρέσει να παίζει και να δημιουργεί με τα όποια παιχνίδια μορφές, κατασκευές, του αρέσει να παίζει με τα χρώματα  ζωγραφίζοντας το σπίτι του,  την πόλη του ή το χωριό του και να αποτυπώνει  εικόνες από το περιβάλλον στο οποίο ζει ή  και που αυτό φαντάζεται.  Γιατί λοιπόν θα πρέπει αυτή η τόσο δημιουργική  εξέλιξη να διακοπεί στη διάρκεια της σχολικής του εκπαίδευσης; Η πρόταση είναι πολύ απλή: Το παιδί θα πρέπει να εκπαιδεύεται σε αυτά τα θέματα και ανάλογα με την ηλικία και την τάξη του, το τι είναι προστασία περιβάλλοντος, το τι είναι Αρχιτεκτονική, το τι είναι δικό του και το τι ανήκει σε όλους μας. Ξαφνικά, ως ενεργός πολίτης πλέον, με διαμορφωμένη σκέψη, χαρακτήρα, ιδέες, να προσπαθούμε να του πούμε τι σημαίνει αειφόρος ανάπτυξη, βιοκλιματική Αρχιτεκτονική, τοπίο, δημόσιος χώρος, είναι δύσκολο, για να μη πω χαμένος χρόνος.

Ας βρεθεί λοιπόν ο τρόπος να μπει στα σχολεία μας, το μάθημα της Αρχιτεκτονικής, -το οποίο υπάρχει σε κάποια ιδιωτικά σχόλια δυστυχώς λίγα-,ώστε για αυτό το οποίο όλοι μας «κλαίμε και θρηνούμε» και λέγεται περιβάλλον, πόλεις, κτίρια, πλατείες, περίπατοι και ότι άλλο θέλετε, να μπορεί να κρίνεται και να επιλέγεται από πολίτες με γνώση και υπευθυνότητα.  Όταν οι πολίτες συνειδητοποιήσουν ότι όλο αυτό που βλέπουν γύρω τους καλώς ή κακώς είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού, είναι αποτέλεσμα μιας διεπιστημονικής δουλειάς, γιατί προφανώς η Αρχιτεκτονική από μόνη της θα ήταν ανέφικτο να ολοκληρώσει τα πάντα, άτοπο και εγωιστικό, τότε μόνο αυτός ο πολίτης θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικός.  Τότε μόνο θα τον λάμβαναν σοβαρά υπόψη,  τότε μόνο θα μπορούσαμε να ελπίζαμε ότι  οι πόλεις και τα σπίτια μας δεν θα ήταν χώροι που απλώς ζούμε σε αυτά, αλλά  χώροι στους οποίους κατοικούμε, γιατί πρέπει να κατοικούμε τις πόλεις μας.

-Με αφορμή τα πρώτα βραβεία φωτισμού πιστεύετε ότι ο αρχιτεκτονικός φωτισμός είναι μία πτυχή της αρχιτεκτονικής που έχει αναδειχθεί αρκούντως στη χώρα μας, ή τώρα ανοίγουν νέοι δρόμοι για την ανάπτυξή της;

-Μία άλλη παράμετρος της καθημερινότητάς μας  αλλά και του σχεδιασμού έχει να κάνει με αυτό που λέμε φως.  Όταν είμαστε σε ένα κλειστό χώρο που δεν φωτίζεται και δεν έχει φυσικό φωτισμό, όταν είμαστε έξω από την κατοικία μας ή τον εργασιακό μας χώρο και το φως της ημέρας δεν επαρκεί, όταν είναι βράδυ και βρισκόμαστε σε χώρους πολιτισμού ή  χώρους αναψυχής με ιδιαίτερες ανάγκες φωτισμού, η επιλογή είναι προφανής, έχουμε την ανάγκη τεχνητού φωτισμού.

Ένα Αρχιτεκτονικό έργο μία κατασκευή απλή ή σύνθετη, δημόσια η ιδιωτική, είναι άδικο να ταλαιπωρείται να κακοποιείται και να μην μεταδίδει αυτό που θέλει να πει αυτό που είναι. Τα έργα μας πρέπει να συνεχίσουν να ζουν και να αναπνέουν, όπως  και ένας ζωντανός οργανισμός, πρέπει να ζουν και στο σκοτάδι και στο λίγο φως.  Η σωστή επιλογή του φωτισμού, το παιχνίδι με τη σκιά και εν τέλει μία σωστή μελέτη φωτισμού, δεν πρέπει να υποβαθμίζεται, δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε κάτι το οποίο αναδεικνύει τα έργα του ανθρώπου και της φύσης και από αυτό λέγεται φως.

Στη χώρα μας ο Αρχιτεκτονικός φωτισμός δεν θα έλεγα πως έχει προσεχθεί ιδιαίτερα. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως δεν είναι μόνο η Ακρόπολη των Αθηνών το Προεδρικό Μέγαρο ή κάποια διατηρητέα σημαντικά κτίρια  που απαιτούν μία ιδιαίτερη φροντίδα και ανάδειξη. Ας σκεφτούμε κάτι απλό,  αν φωτίσουμε καλά τα κτίρια μιας πόλης πολύ απλά θα αλλάξει και η φυσιογνωμία της.

Ας μην ξεχνάμε, πέραν όλων αυτών, πως επιδρά ο φωτισμός στην ψυχολογία του ανθρώπου, στην διάθεση του, στην ασφάλεια που νιώθει και βέβαια όλα αυτά κάτω από το πρίσμα του ενεργειακού αποτυπώματος . Ένας σωστός φωτισμός μέσω ενός κατάλληλου φωτιστικού μπορεί να καλύψει  τις απαιτήσεις για ένα σωστό Αρχιτεκτονικό φωτισμό ο οποίος είναι αποτέλεσμα μιας αντίστοιχα σωστής μελέτης. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πετύχουμε ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα  προστατεύοντας και φωτίζοντας τα έργα, ιδιωτικά και δημόσια, τον δημόσιο χώρο,  με παράλληλη εξοικονόμηση ενέργειας προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.

-Οι ανοδικές τάσεις του real estate μέχρι την πανδημία έδωσε ανάσα στον κατασκευαστικό κλάδο μέσω των ανακαινίσεων, με αιχμή του δόρατος τις επενδύσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο, όπου οι ανακαινίσεις, αναβαθμίσεις υφιστάμενων ξενοδοχειακών βρέθηκαν στο επίκεντρο. Θεωρείτε ότι η τάση θα συνεχιστεί; 

-Ο κατασκευαστικός κλάδος και το τμήμα εκείνο που ασχολείται ιδιαίτερα με ανακαινίσεις και αναβάθμισης κτιρίων, εκτιμώ πως θα έχει μία καλή πορεία σε συνάρτηση πάντοτε και με τα διάφορα προγράμματα χρηματοδοτήσεων και προφανώς θα βοηθήσει ώστε η κινητικότητα στον κατασκευαστικό κλάδο να αυξηθεί. Καλύπτοντας  παράλληλα, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις για μία ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων την εξοικονόμηση ενέργειας και τη βελτίωση της λειτουργικής επάρκειας της οποίας κατασκευής, είτε αυτή λέγεται ξενοδοχείο είτε λέγεται γραφείο,  κατοικία κλπ.  Προφανώς οι ξενοδοχειακές μονάδες  και με δεδομένη την εξάρτηση της οικονομίας μας από τον τουρισμό, νιώθουν την ανάγκη προσαρμογής και βελτίωσης των  παρεχόμενων υπηρεσιών.  Θεωρώ πως η ανακαίνιση είναι αναπόσπαστο στοιχείο της επιβίωσης τους σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό περιβάλλον.

– Η Οδηγία του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ  με θέμα:  «Επαγγελματικά δικαιώματα Αρχιτεκτόνων / Ειδικές Αρχιτεκτονικές Μελέτες – Αρ.4 – ΠΔ 99/18»,  φαίνεται να δημιουργεί εστία διαμάχης μεταξύ των κλάδων των μηχανικών για το δικαίωμα υπογραφής υποθέσεων  που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα ελέγχου των Συμβουλίων της Αρχιτεκτονικής. Υπάρχει βάση στο κλίμα δυσφορίας που δημιουργείται;

-Ας δούμε λίγο το θέμα των μελών των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής (ΣΑ) αλλά και λοιπών άλλων συμβουλίων στα οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι του Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Ελλάδος (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ).  Υπενθυμίζω πως κατά παράβαση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, τα μέλη των Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής δεν έχουν λάβει καμία αποζημίωση, ενώ αντιθέτως τους έχουν ζητηθεί να εκδώσουν και τα απαιτούμενα φορολογικά στοιχεία,  τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, να καταθέτουν δήλωση του πόθεν έσχες, για να λάβουν κάποια στοιχειώδη και ελάχιστη αποζημίωση.  Παρ΄ όλα αυτά  ως θεσμικοί εκπρόσωποι   τα μέλη που εκπροσωπούν τον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ αλλά και το ΤΕΕ συνεχίζουν να μετέχουν στα συμβούλια αυτά διασφαλίζοντας την λειτουργία τους εν μέσω πληθώρας προβλημάτων, τεχνικού, διαδικαστικού, και νομοθετικού χαρακτήρα. Είναι μία διαπίστωση που δυστυχώς επιβεβαιώνετε σε κάθε συνεδρίαση στα πλαίσια της λειτουργίας του οργάνου.  Το Π.Δ 99/ 2018, είναι ένα Διάταγμα το οποίο αντί να προσφέρει λύση, διευκόλυνση και ρύθμιση πραγματική, ρύθμιση μεταξύ των μηχανικών ως προς την άσκηση του επαγγέλματός τους,  δημιούργησε προβλήματα  για τα οποία εκκρεμεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο οποίο έχουν προσφύγει πολλές ειδικότητες μηχανικών αλλά και μεμονωμένοι πολίτες,  πράγμα που φανερώνει το μέγεθος του προβλήματος.

Ανεξάρτητα όμως από αυτό δεν παύει να είναι ένας νόμος και η εφαρμογή του να έχει μία υποχρεωτικότητα.  Κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν όταν στο νόμο αυτό σε συνδυασμό με λοιπές διατάξεις που αφορούν αρμοδιότητες για την παροχή σύμφωνης γνώμης, όπως ενδεικτικά σας αναφέρω το άρθρο 7. 4495 / 2017,  το τεύχος οδηγιών για τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής, Άρθρο 3 της Υπουργικής Απόφασης του Φεβρουαρίου του 2020,  καθώς και σχετική εγκύκλιο του Ιουνίου του 2020, όπου περιγράφονται συγκεκριμένα δικαιώματα, αρμοδιότητες, κριτήρια και διαδικασίες,  να μην εφαρμόζεται η νομοθεσία όσο και αν αυτό δημιουργεί τριβές και διαφορετικές ερμηνείες.  Σε κάποιες περιπτώσεις λανθασμένα αυτό εκλαμβάνεται  ως αντίδραση σε δικαιώματα που έχουν απολέσει οι Αρχιτέκτονες μηχανικοί και σε δικαιώματα που έχουν παραχωρηθεί  σε άλλες ειδικότητες. Είναι θέμα που η επίλυση του για την ώρα έχει αφεθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας  είναι ένα ΠΔ που δεν εστιάζει στις επαγγελματικές δεξιότητες και δεν τις συνδέει με το γνωστικό αντικείμενο των σπουδών κάθε ειδικότητας, απαξιώνοντας κατά αυτό τον τρόπο την αξία της Ανώτατης Εκπαιδεύσεις και ειδίκευσης

Επίσης δεν αναδεικνύει και δεν προάγει την διεπιστημονικότητα. Τα δε συντεχνιακά συμφέροντα που φαίνεται να υποκρύπτονται είναι προφανές πώς λειτουργούν σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος. Δεν είναι σκόπιμο να επεκταθούμε, αλλά η πολιτεία θα έπρεπε να φροντίσει να μην παρατείνει αυτό κλίμα δυσαρέσκειας, αβεβαιότητας και αδικίας, γιατί τέτοιες συνθήκες δεν ωφελούν κανένα, δεν προάγουν την συνεργασία και είναι κατά του δημοσίου συμφέροντος.  Το άρθρο 4 όπως και τα υπόλοιπα άρθρα είναι μία διάταξη νόμου η οποία πρέπει να εφαρμόζεται, αναφορικά δε με την έννοια των ειδικών Αρχιτεκτονικών μελετών  όπως αυτή αναφέρεται τόσο στην παράγραφο 2γ του συγκεκριμένου άρθρου όσο και στο σημείο 7 του άρθρου 2 του νόμου 3316 του 2005 στο οποίο ορίζεται με κάθε λεπτομέρεια ότι : οι ειδικές Αρχιτεκτονικές μελέτες αφορούν διαμόρφωση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων αποκατάσταση μνημείων διατήρηση παραδοσιακών κτιρίων οικισμών και τοπίου, είναι σαφές και επαρκώς διευκρινισμένο σε τι αναφέρεται η ‘’επίμαχη’’ αυτή έννοια. Ξέρετε λόγω της γνωστή σε όλους μας πολυπλοκότητας της νομοθεσίας συχνά και είναι λογικό σε όλους μας διαφεύγουν της προσοχής κάποια πράγματα, αυτό το νόημα έχουν και οι διευκρινιστικές αν θέλετε οδηγίες που εκδίδουμε κατά καιρούς ως ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, πάντοτε τεκμηριωμένα βασισμένοι σε διατάξεις Υπουργικές Αποφάσεις και εγκυκλίους.

-Με πρόσφατη εγκύκλιο του υφυπουργού ΠΕΝ  μπορεί να γίνουν εσωτερικές διαρρυθμίσεις και αλλαγή χρήσης σε ένα κτίριο με την έκδοση άδειας εργασιών μικρής κλίμακας. Πρόκειται για ένα κύκλο εργασιών που συνεχώς ανεβαίνει, με κυρίαρχη τάση την αλλαγή χρήσης για βραχυχρόνια μίσθωση (Airbnb). Το γεγονός ότι δεν απαιτείται η παρουσία αρχιτέκτονα μηχανικού ενέχει κινδύνους; Ποια είναι η γνώμη σας;

-Το θέμα των εργασιών μικρής κλίμακας ήρθε με σκοπό να αποσυμφορήσει τη διοίκηση και ειδικότερα τις Υπηρεσίες Δόμησης οι οποίες θα έπρεπε να ασχολούνται και να απασχολούνται με σοβαρότερα θέματα μεταβιβάζοντας ευθύνες στους ιδιώτες μηχανικούς και τους ιδιοκτήτες, για αυτά που δηλώνουν μέσω αυτής της διαδικασίας. Επίσης και οι συνάδελφοι μηχανικοί αποφεύγουν αρκετή ταλαιπωρία και γραφειοκρατική διαδικασία για εργασίες επουσιώδεις, πράγμα πολύ θετικό. Προφανώς αφορούν μικρές εργασίες οι οποίες περιγράφονται με σαφήνεια και για τις οποίες τίθεται και κάποια όρια προϋπολογισμού. Είναι προφανές, πως η καταστρατήγηση διατάξεων και η ψεύδη δήλωση εργασιών συχνά δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί.  Δυστυχώς αυτό φάνηκε στην πράξη,  βλέποντας εκτεταμένες ανακαινίσεις να γίνονται με τέτοιους είδους άδειες.  Αν με ρωτάτε αν θα πρέπει αυτές οι παρεμβάσεις σε κτίρια  με χρήση φιλοξενία Airbnb και άλλα συναφή να γίνονται μετά από μελέτη Αρχιτέκτονα η απάντησή μου είναι πως ναι. Ο λόγος είναι πως η διαμόρφωση χώρων, αισθητικά, λειτουργικά,  με ειδικές απαιτήσεις, από διαφορετικούς χρήστες, με ιδιαίτερες συνθετικές απαιτήσεις,  με τις δυσκολίες που μπορεί να έχει ένα δεδομένο κέλυφος μέσα στο οποίο καλείται ο μελετητής να προτείνει μία νέα διαρρύθμιση, αλλά πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα και μιλώντας πχ για τον χρωματισμό, τις επενδύσεις,  τον εξοπλισμό, την επιλογή των υλικών και πολλά άλλα, φωτογραφίζουν ξεκάθαρα  το γνωστικό και επαγγελματικό αντικείμενο του Αρχιτέκτονα.

-Βάσει των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων  το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» θα τρέξει και με τη συμβολή ιδιωτών μηχανικών, μέσω του ειδικού μητρώου που έχει συσταθεί από την ΕΕΤΑΑ, οι οποίοι θα υποστηρίξουν τις τεχνικές υπηρεσίες δήμων και των περιφερειών. Επί των ρυθμίσεων αυτών ήδη αντιδρούν οι μηχανικοί του δημοσίου. Πως κρίνετε το όλο ζήτημα;

-Αυτό που θα ήθελα να πω, είναι, πως είναι κρίμα να μιλάμε για το περιβάλλον, για τον δημόσιο χώρο και στις Υπηρεσίες του δημοσίου, της Περιφέρειας και των λοιπών οργανισμών  και να διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχουν Αρχιτέκτονες  σε ικανό ποσοστό, ώστε αυτό που επεξεργάζονται μελετούν, ελέγχουν και συμβουλεύουν στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων τους, να είναι τεχνοκρατικά και επιστημονικά σωστό. Είναι προαπαιτούμενο στα πλαίσια της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων εάν ο στόχος μας είναι η παραγωγή ενός  άρτιου τεχνικού έργου. Πώς μπορεί άλλωστε να προωθηθεί αυτό για το οποίο συζητάμε συχνά και το οποίο προβλέπεται από τις διαδικασίες και είναι θεσμικά κατοχυρωμένο και λέγεται Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός;  Πώς γίνεται τεχνικές υπηρεσίες δήμων να έχουν ένα ή κανένα Αρχιτέκτονα. Είναι αδιανόητο τεχνικές υπηρεσίες και τεχνικά τμήματα υπουργείων, Περιφέρειας, Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, να μην έχουν τον απαιτούμενο αριθμό Αρχιτεκτόνων. Είναι προφανές πως έχει υποτιμηθεί η σημασία και το έργο που μπορεί να προσφέρει ο Αρχιτέκτονας και τα αποτελέσματα  είναι ευδιάκριτα. Δεν είναι τυχαίο, που συχνά, όταν έχουμε κάποιο επισκέπτης στην πόλη μας που δεν την ξέρει, τον ανεβάζουμε σε κάποιο ύψωμα ή σε κάποια ταράτσα για να δει από ψηλά τη φωτισμένη πόλη, μία ρομαντική αισθησιακή άποψη, με σκοτεινά σημεία που ευτυχώς δεν βλέπει την ώρα εκείνη ο φιλοξενούμενος μας. Η πολιτεία δεν δικαιολογείται να μην γνωρίζει γιατί είναι ταγμένη να προστατεύει το δημόσιο συμφέρον

-Εχει διαπιστωθεί από τα κλιμάκια ελέγχου επιθεωρήσεων,  ότι εκδίδονται Πιστοποιητικά Ενεργειακού Ελέγχου τα οποία σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι τεκμηριωμένα. Ποιά είναι η θέση σας όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων.  Πως θα σταματήσει ένα εμπόριο, που δεν είναι και αντιπροσωπευτικό  της επιστημονικής δουλειάς των μηχανικών;

-Δυστυχώς το  εμπόριο των πλαστών ενεργειακών πιστοποιητικών φαίνεται πως είναι εκτεταμένο και πως το μεγαλύτερο ποσοστό ακόμα εξακολουθεί να ξεφεύγει. Ξέρουμε πολύ καλά, πως για να εκδοθεί ένα ενεργειακό πιστοποιητικό ακολουθείται μία πολύ συγκεκριμένη διαδικασία η οποία δεν μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε λίγες ώρες, χωρίς αυτοψία χωρίς μετρήσεις χωρίς μελέτη των στοιχείων του κτιρίου, χωρίς την επεξεργασία των στοιχείων. Πέραν από τους περισσότερους ελέγχους, και αν αυτό είναι δυνατό να γίνει, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν  κατ΄ αντιστοιχία με τους ελεγκτές δόμησης, συγκεκριμένα ποσά αμοιβών ανάλογα με το μέγεθος και το είδος του έργου ή και κάποιες ακόμα άλλες παραμέτρους, ούτως ώστε αυτός ο αθέμιτος ανταγωνισμός να σταματήσει ή τουλάχιστον να περιοριστεί.  Επίσης ο τρόπος και η διαδικασία της έκδοσης αυτών των πιστοποιητικών  θα πρέπει να αλλάξει και να εφαρμοστεί ή κάποια άλλη διαδικασία απλούστερη, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία περισσότερο και αποφεύγοντας την πολυπλοκότητα του τρόπου που σήμερα εφαρμόζεται, με νομοθετήματα, εγκυκλίους και παραρτήματα και υπολογιστικούς γρίφους. Επίσης, μία άλλη πλασματική διαδικασία που εφαρμόζεται κατά την έκδοση των οικοδομικών αδειών είναι το περιβόητο ΣΔΑ (σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων) όπου και σε αυτή την περίπτωση ο μελετητής ενός έργου πχ  μίας πενταόροφης πολυκατοικίας, καλείται να προβλέψει, να ζυγίσει, να κοστολογήσει, να φανταστεί, να προϋπολογίσει, απόβλητα τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Στη συνέχεια να τα γράψει σε ένα έντυπο λαβυρινθώδες μαζί με κάποια άλλα έντυπα, υπεύθυνες δηλώσεις κλπ. Με δεδομένο πως όλοι συμφωνούμε στην διαχείριση των αποβλήτων και με δεδομένο ότι υπάρχουν συγκεκριμένες εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων πιστοποιημένες, μια λογική και όχι πλασματική διαδικασία θα ήταν  η πιστοποιημένη ελεγχόμενη από το κράτος εταιρεία διαχείρισης, αφού παραλάβει τα όποια απόβλητα και αφού κάνει την κατάλληλη διαλογή και επεξεργασία, να κοινοποιεί στις υπηρεσίες του δημοσίου τα στατιστικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τα περαιτέρω. Ποιος είναι ο λόγος για την ενεργοποίηση  των υποθετικών και μαντικών ικανοτήτων του μελετητή και η καταγραφή τους σε κάποιους δυσνόητος πίνακες,  παραμένει ένα μεγάλο ερωτηματικό.

-Κρίνετε ότι η τρίμηνη παράταση για την τακτοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών, που δόθηκε από τον Υ.Π.ΕΝ είναι ικανοποιητική;

-Υπάρχει μία σειρά σοβαρών λόγων και νομοθετικών προβλέψεων που καθιστά τη διαδικασία της παράτασης, προβληματική. Η νέα τρίμηνη προθεσμία  σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει τις καθυστερήσεις και τα προβλήματα που σημειώθηκαν την περίοδο της «καραντίνας» και εξακολουθούν να δυσκολεύουν την διεκπεραίωση των υποθέσεων, τα οποία συνοψίζονται στα εξής:

Η προβληματική πρόσβαση στα αρχεία των πολεοδομιών που εντάθηκαν και λόγω της υγειονομικής κρίσης, τα  συνεχιζόμενων ελλείμματα στις θεσμικές προϋποθέσεις περαίωσης των αυθαιρέτων, αλλά και τα  παρατεινόμενα προβλήματα στην ερμηνεία διατάξεων που δημιουργούν διάσταση απόψεων.  Οι παραπάνω δυσκολίες επιβαρύνονται περαιτέρω λόγω της διακηρυγμένης πρόθεσης ολοκλήρωσης της πρώτης περιόδου των εντάξεων και αρχικών υποβολών στον 4495/17 στο τέλος του Σεπτεμβρίου και της προβληματικής λειτουργίας, με μεγάλες καθυστερήσεις, των Επιτροπών Αρχιτεκτονικού Ελέγχου της ένταξης των Αυθαιρέτων των περιπτώσεων των άρθρων 116 και 117: Οι επιτροπές που αφορούν στο ΥΠΕΝ από 1/1/2020 δεν έχουν ανασυγκροτηθεί και πρόσφατα αντικαταστάθηκαν από τα Συμβούλια Αρχιτεκτονικής, που έχουν ήδη ιδιαίτερη επιβάρυνση με το αρχικό τους αντικείμενο αρμοδιοτήτων. Οι επιτροπές και διαδικασίες του ΥΠΠΟΑ είναι ακόμα πιο χρονοβόρες, πρόσφατα δε οι αρμοδιότητές τους διευρύνθηκαν περαιτέρω με αποτέλεσμα οι περιπτώσεις που χρονοτριβούν να αυξηθούν ανάλογα.  Η προβλεπόμενη κοινή Επιτροπή ΥΠΕΝ-ΥΠΠΟΑ δεν έχει ακόμα συγκροτηθεί. Κατόπιν όλων των παραπάνω, η νομοθετική ρύθμιση δεν μπορεί να ορίζει κάτι διαφορετικό από το εξής: Να παραμείνει  ανοιχτό το σύστημα, συνδυάζοντας την εκάστοτε περαίωση αυθαιρέτου με την Ταυτότητα του κτηρίου και τον ορίζοντα ολοκλήρωσης αυτής της διαδικασίας.