ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ: σύγκρουση «εργολαβίας» και αρχιτεκτονικού έργου  

Με αφορμή τις πρόδρομες εργασίες για την κατασκευή σταθμού μετρό της γραμμής 4 στην πλατεία Κολωνακίου, όπου καταστρέφεται  η αισθητική ανάπλαση των αρχιτεκτόνων Δημήτρη και Σουζάνας Αντωνακάκη, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανωτάτων Σχολών – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ) ασκεί παρέμβαση προς τον υπουργό Υποδομών & Μεταφορών, Κώστα Αχ. Καραμανλή υπογραμμίζοντας ότι: «όταν οι πόλεις αγνοούν τους δημιουργούς τους και καταστρέφουν τα έργα τους χάνουν την ταυτότητά τους».

Ο ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ θέτει γενικότερο θέμα για τα φαραωνικά έργα, των οποίων όλοι ακούμε για την εργολαβία και το μεγάλο κόστος αλλά  είναι άγνωστος ο δημιουργός τους έναντι των «επώνυμων» αρχιτεκτονικών έργων, τα έργα προκύπτουν από θεσμοθετημένους Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς και δημιουργούν «σημεία αναφοράς» στις πόλεις ολοκληρώνοντας την ταυτότητά τους τονίζοντας ότι:

-«Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη για ουσιαστικούς λόγους, που έχουν σχέση με την ταυτότητα των πόλεων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε συνδυασμό με τους δεοντολογικούς κανόνες που διέπουν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα μηχανικού, η υποχρέωση ενημέρωσης και η συνεργασία των αρχικών δημιουργών με τους εργοδότες, με σκοπό τη διασφάλιση του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για την ταυτότητα των πόλεων και τον πολιτισμό».

Η επιστολή του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ

Η ανοιχτή επιστολή, την οποία υπογράφει ο πρόεδρος του ΔΣ του ΣΑΔΑΣ ΠΕΑ Δημήτρης Ξυνομηλάκης, προς τον υπουργό Υποδομών & Μεταφορών, Κώστα Αχ. Καραμανλή, η οποία παράλληλα κοινοποιείται προς την υπουργό Πολιτισμού & Αθλητισμού, Λίνα Γ. Μενδώνη, τον δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, τον διευθύνοντα Σύμβουλο της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, Νικόλαο Κουρέτα και τον πρόεδρο ΤΕΕ, Γιώργο Στασινό αναλυτικά αναφέρει:

-“Αξιότιμε κύριε υπουργέ, από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Τσίλλερ, την Εθνική Βιβλιοθήκη του Χάνσεν, το Μετσόβιο Πολυτεχνείο του Καυταντζόγλου, τα πλακόστρωτα του Πικιώνη, τα ξενοδοχεία του Άρη Κωνσταντινίδη, την Αμερικάνικη Πρεσβεία του Γκρόπιους, το Σχολείο το Ζενέτου, το Ωδείο του Δεσποτόπουλου, το Βυζαντινό Μουσείο του Κρόκου στη Θεσσαλονίκη, το Βυζαντινό Μουσείο του Μάνου Περράκη στην Αθήνα, την Πινακοθήκη των Φατούρου και Μυλωνά, μέχρι την πλατεία του Δημήτρη και της Σουζάνας Αντωνακάκη στο Κολωνάκι, όπως και σε τόσα άλλα έργα αρχιτεκτονικής, διαπιστώνουμε ότι καταγράφεται στην κοινή συνείδηση μια ταύτιση του έργου με τον δημιουργό του.

Η σύνδεση του ονόματος του αρχιτέκτονα με το έργο, δεν έχει πάντα σχέση με την αυτή καθ’ εαυτή ποιότητα του συγκεκριμένου έργου, αλλά με το συνολικό έργο του, που έχει καταξιωθεί και αποτελεί διαχρονικό σημείο αναφοράς στην αρχιτεκτονική και στον πολιτισμό και αποτελεί πλέον στοιχείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Αυτά τα «επώνυμα» αρχιτεκτονικά έργα, έργα τέχνης και τα έργα που προκύπτουν από θεσμοθετημένους Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς, δεν αντιπαρατίθενται στα «ανώνυμα», αλλά αντιθέτως δημιουργούν «σημεία αναφοράς» στις πόλεις και ολοκληρώνουν την ταυτότητά τους.

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, «χρόνια ανάπτυξης», ακούμε για εμβληματικά έργα με τεράστιους προϋπολογισμούς από μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, πάντα όμως αγνώστου Δημιουργού…(!!!). Κανείς δεν γνωρίζει τον αρχιτέκτονα του νέου αεροδρομίου, κανείς δεν γνωρίζει τον αρχιτέκτονα των Φαραωνικών κατασκευών στο Ελληνικό κ.α. (όλοι ακούμε για την εργολαβία και το μεγάλο κόστος).

Σπάνια όμως τα έργα αυτά, η κοινή συνείδηση τα αποδέχεται ως στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και για τον λόγο αυτόν είναι υπό συνεχή αμφισβήτηση μέχρι την παρακμή τους.

Η τάση που εμφανίζεται τελευταία, σε ιδιωτικό και δημόσιο χώρο, στο πλαίσιο ανακατασκευών ή μετατροπών και γενικά παρεμβάσεων, σε αναγνωρίσιμα έργα, ή σε έργα καταξιωμένων αρχιτεκτόνων, του να αγνοείται ηθελημένα ο δημιουργός τους, έχει αποτέλεσμα την παραποίηση του πολιτιστικού αποτυπώματος με άμεση συνέπεια την αλλοίωση της ταυτότητας της πόλης ή του χώρου που ανήκουν.

Της τάσης αυτής είμαστε όλοι μάρτυρες και σήμερα, παρακολουθώντας τα καθημερινά δημοσιεύματα στον ημερήσιο και ηλεκτρονικό τύπο, αναφορικά με τις προβλεπόμενες επεμβάσεις στην πλατεία Κολωνακίου, έργο προβεβλημένο στη διεθνή αρχιτεκτονική σκηνή, με αφορμή την κατασκευή του σταθμού του μετρό, όπως αυτές ανακοινώθηκαν.

Κύριε Υπουργέ, το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων θεωρεί ότι είναι πλέον επιτακτική ανάγκη για ουσιαστικούς λόγους, που έχουν σχέση με την ταυτότητα των πόλεων και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε συνδυασμό με τους δεοντολογικούς κανόνες που διέπουν το επάγγελμα του αρχιτέκτονα μηχανικού, η υποχρέωση ενημέρωσης και η συνεργασία των αρχικών δημιουργών με τους εργοδότες, με σκοπό τη διασφάλιση του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για την ταυτότητα των πόλεων και τον πολιτισμό. Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, ζητά την παρέμβασή σας για τη θεσμοθέτηση αυτής της προϋπόθεσης».

Απαξίωση της Αρχιτεκτονικής

«Απαιτούμε να γίνεται σεβαστή και να τηρείται η διαδικασία της προκήρυξης Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για κάθε σημαντικό Δημόσιο Έργο και να καταργηθούν όλες οι διατάξεις που επιτρέπουν τη παράκαμψή τους» τονίζεται εξάλλου σε ανακοίνωση της ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ. Η παράταξη καταγγέλλει την απαξίωση της Αρχιτεκτονικής και αναλυτικά αναφέρει ότι:

-«Η ασυδοσία των δήθεν χορηγών /εκμεταλλευτών της δημόσιας περιουσίας που έρχεται και επανέρχεται με δραματικό τρόπο στην επικαιρότητα, συνδέεται άμεσα  όχι μόνο με τη μεθοδευμένη φθορά και με την αγνόηση  των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών ,αλλά και με την χειραγώγηση και την απαξίωση των Κεντρικών Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής και Νεοτέρων Μνημείων.

Με την στοχευμένη στελέχωσή τους από το ΥΠΕΝ και το ΥΠΠΟΑ έχουν επιτρέψει επίσης τη προκλητική  ασυδοσία της  διαχείρισης και της διοίκησης, την υφαρπαγή και τη καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων, συμβάλλοντας  έτσι στην ουσιαστική, πραγματική και απόλυτη απαξίωση της Αρχιτεκτονικής.

Παραδείγματα όπως: η Ακρόπολη, η Πανεπιστημίου, η Ομόνοια, τα Εξάρχεια, το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Σιλό του Πειραιά και κάθε μικρή η μεγάλη επέμβαση στο Δημόσιο χώρο απο ανεξέλεγκτες Δημόσιες και Δημοτικές Αρχές αποτελούν για πάρα πολλά χρόνια πάγια τακτική των κυβερνώντων, που επιμένουν να αγνοούν προκλητικά τις συνταγματικές τους ευθύνες για τον πολιτισμό και περιορίζονται στο ρόλο του επαίτη, απέναντι σε «φιλάνθρωπους» δήθεν χορηγούς και δήθεν δωρητές, ιδιώτες και Ιδρύματα».