Σιδηροδρομικός ποδηλατοτουρισμός – Πεταλιές στις ράγες

Ποδηλατοδρεζίνα, τρενοποδήλατο, σιδηροδρομικός ποδηλατοτουρισμός, όπως και να το πει κανείς γεγονός παραμένει ότι πρόκειται για ένα ιδιότυπο χόμπι με πιστούς φίλους, που συνδυάζει δύο ελκυστικούς χώρους: το ποδήλατο και τον σιδηρόδρομο. Προσφέρει διασκέδαση, άθληση και ταξίδια σε δύο ρόδες πάνω σε ξεχασμένες από την εγκατάλειψη ράγες, και σε διαδρομές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, που υπόσχονται επαφή με την φύση και την ιστορία, μέσα από ένα ήσυχο, αλλά δραστήριο ταξίδι. Ένα ακόμη πλεονέκτημα, το τρενοποδήλατο είναι ιδανικό για όλη την οικογένεια, αφού πάνω σε αυτό μπορούν να ποδηλατήσουν όλα τα μέλη της, ασχέτως ηλικίας, αλλά και για τα ΑμεΑ.

Ο σιδηροδρομικός ποδηλατοτουρισμός, γνωστός ως railbiking, φαίνεται πως ξεκινά δυναμικά στις ΗΠΑ αλλά και σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, καθώς εκτός από την απόλαυση ενός ξεχωριστού χόμπι, αποφέρει σημαντικό επιχειρηματικό κέρδος από τις ενοικιάσεις ποδηλατοδρεζινών για βόλτες σε ανενεργές γραμμές τρένων. Εξάλλου, οι railbikers ξαναζωντανεύουν την αφημένη σε αχρηστία σιδηροδρομική υποδομή και συνδέουν με το δικό τους ταξίδι χωριά και περιοχές των παλιών διαδρομών στις ράγες. Στην Ελλάδα, ο σιδηροδρομικός ποδηλατοτουρισμός έγινε γνωστός από τον Αρτέμιο Φιλάτοφ, νοσηλευτή στο επάγγελμα, ο οποίος αγάπησε το ποδήλατο εξαιτίας μίας άλλης αγάπης για τις παλιές βιομηχανικές εγκαταστάσεις και την μεταποίηση άχρηστων αντικειμένων. Έτσι γνώρισε τον ιστορικό σιδηρόδρομο και έμαθε εμπειρικά την μετατροπή ποδηλάτων σε δρεζίνες. Μελέτησε για πάνω από μία δεκαετία την κατασκευή τους ώστε να κινούνται ασφαλώς στις ράγες και σήμερα φτιάχνει εξολοκλήρου ποδηλατοδρεζίνες χαμηλής θέσης, από αλουμίνιο, που έχουν το πλεονέκτημα να είναι ελαφριές και να μεταφέρονται μέσα σε οποιοδήποτε αυτοκίνητο. Οι μετατροπές προσαρμόζονται σύμφωνα με τις ανάγκες των ενδιαφερομένων, όπως για παράδειγμα των ατόμων με αναπηρία, όπου το πηδάλιο τοποθετείται στα χέρια, ή των μικρών παιδιών ώστε να φτάνουν τα πόδια τους στα πετάλια.

Μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, ο Αρτέμιος εξήγησε τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την ιδιότυπη ασχολία και πιστεύει πως το τρενοποδήλατο αποτελεί μία εναλλακτική πρόταση που μπορεί να δώσει ζωή στον σιδηρόδρομο.

“Ο ανενεργός ελληνικός σιδηρόδρομος κρύβει πίσω του ιστορίες ανθρώπων που εργάστηκαν και ταξίδεψαν πάνω σε αυτόν, αλλά και της ίδιας της χώρας, καθώς τμήματά του, όπως στην Πελοπόννησο ταυτίζονται με ιστορικά γεγονότα πολέμων. Ας μη ξεχνάμε και την κοινωνική διάσταση, αφού πίσω από τον σιδηρόδρομο υπήρχαν δραστηριότητες οικονομικές, εμπορικές, και της καθημερινότητας άλλων εποχών” είπε.

Επισκέφτηκε πολλούς χώρους παλιών σιδηροδρομικών γραμμών, που θέλησε να ανακαλύψει, αλλά η πρόσβαση με τα πόδια ήταν δύσκολη. Και τότε γεννήθηκε η ιδέα να κατασκευάσει μόνος του ένα “όχημα” για τις ράγες, που θυμίζει τις παλιές και ξεχασμένες δρεζίνες. “Οταν άρχισαν να ασχολούμαι με τις δρεζίνες δεν είχα καμία τεχνική γνώση. Ξεκίνησα από το μηδέν” λέει χαρακτηριστικά. Και αφού κατέκτησε αυτόν τον στόχο, προχώρησε στην αξιοποίηση του “προϊόντος” μέσα από μία πρόταση για εναλλακτικό τουρισμό και άθληση, που μπορεί να φανεί χρήσιμος για το ίδιο το ανενεργό δίκτυο των γραμμών. “Η κατασκευή ποδηλατοδρεζίνας ήταν το ένα κομμάτι και η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πρότασης αξιοποίησης του ανενεργού σιδηροδρόμου ένα άλλο. Υπάρχουν, όμως, πολλά εμπόδια, εξαιτίας γραφειοκρατικών, κυρίως, προβλημάτων” λέει και εξηγεί πως η χρήση και συντήρηση των παλιών γραμμών, που ανήκουν στον ΟΣΕ είναι ένα μεγάλο και περίπλοκο ζήτημα.

“Πολλές φορές νιώθω σαν ένας ακτιβιστής γιατί κάθε φορά που κάνουμε μία εξόρμηση με την ποδηλατοδρεζίνα γνωρίζουμε ότι ανά πάσα στιγμή μπορούν να μας διώξουν, ακόμη και να μας μηνύσουν” παραδέχεται.

Η επιχειρηματική ανάπτυξη του railbiking μπορεί να ωθήσει τις τοπικές οικονομίες

“Πιστεύω, όμως, ότι το railbiking μπορεί να αποτελέσει μία βιώσιμη λύση για την διάσωση του ανενεργού σιδηροδρόμου και να υποστηρίξει την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών όταν και εάν αναπτυχθεί μία σωστή επιχειρηματική πρωτοβουλία” υποστηρίζει. Οι παράξενοι ποδηλάτες του σιδηροδρόμου έχουν την ευκαιρία μίας δραστήριας εμπειρίας στη φύση, αλλά και της γνωριμίας με τα τεχνικά έργα και την ιστορία του σιδηρόδρομου, λέει.

Ο νεαρός νοσηλευτής, υποστηρίζει ότι η “επανάχρηση” των γραμμών με τουριστικές δρεζίνες δεν απαιτεί κανένα επενδυτικό κόστος για τις υπάρχουσες υποδομές του ανενεργού τμήματος των γραμμών τρένου και αναφέρει παραδείγματα επιχειρήσεων που υπάρχουν ήδη σε ΗΠΑ και Γερμανία, τα οποία γνωρίζουν μεγάλης αποδοχής επισκεπτών και κερδών.

Η Rail Explorers διαθέτει στις ΗΠΑ δύο επιχειρήσεις κατασκευής ποδηλατοδρεζινών, η οποία υπολογίζει τα κέρδη της σε 1,3 εκατομμύρια δολάρια, ενώ στη Γερμανία έχουν αναπτυχθεί 32 επιχειρήσεις ενοικίασης σε τουρίστες, με 100.000 ευρώ τζίρο. Στη Νέα Ζηλανδία υπάρχουν παραδείγματα αγροτών που κατασκεύασαν μηχανοκίνητες ποδηλατοδρεζίνες και αξιοποιούν το τοπικό δίκτυο, ακόμη και για τις δικές τους μετακινήσεις.

Σύμφωνα με τον Αρτέμιο, η διαδρομή μέσα από αυτό το δίκτυο προσφέρει μοναδική εμπειρία, καθώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ταξιδέψει κανείς εκεί (π.χ. με αυτοκίνητο), ενώ οι ποδηλάτες της δρεζίνας μπορούν να συνδυάσουν το ταξίδι τους με επισκέψεις στα παλιά κτίρια των σταθμών, με πεζοπορία σε μονοπάτια, ακόμη και σε μοναστήρια ή άλλα αξιοθέατα των περιοχών που διασχίζουν οι παλιές γραμμές των τρένων.

“Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από ποδηλάτες του εξωτερικού να επισκεφτούν και να δοκιμάσουν τον ελληνικό σιδηρόδρομο, και ήδη είναι αρκετοί αυτοί που έρχονται στην Ελλάδα από μακρινές χώρες μόνο και μόνο για να διασχίσουν το τοπικό δίκτυο” αναφέρει. Ο ίδιος ξεχωρίζει την διαδρομή Μέγαρα – Ελευσίνα και το σημείο της Κακιάς Σκάλας, όπου όπως λέει “σου κόβει την ανάσα” το εντυπωσιακό και άγριο τοπίο, που είναι, ωστόσο, και αρκετά επικίνδυνο. Υπάρχουν, βέβαια, και άλλες πιο ήπιες και σπάνιας ομορφιάς διαδρομές, όπως αυτές στο δίκτυο της Πελοποννήσου.

Δυστυχώς, προσθέτει, η ποδηλασία στις ράγες ανά την Ελλάδα σου αφήνει και άσχημες εικόνες. “Εχω δει να λειτουργούν καφετέριες ακόμη και πάνω στις ξεχασμένες γραμμές, ή συναντάω ξηλωμένες γραμμές, προφανώς από επιτήδειους που θέλουν να εκμεταλλευτούν το υλικό” αναφέρει.

Δρεζίνες ασφαλείς, οικολογικές, οικονομικές

Οι ποδηλατοδρεζίνες μπορούν να αναπτύξουν ταχύτητα όση και ένα συμβατικό ποδήλατο και γενικότερα θεωρούνται ασφαλέστερες όταν η θέση τους είναι χαμηλή. Δεν χρειάζονται καύσιμο για την κίνησή τους, αφού λειτουργούν όπως τα συμβατικά ποδήλατα και άρα έχουν μηδενικό αποτύπωμα ρύπων. “Προσωπικά προτιμώ την ποδηλατοδρεζίνα αμαξίδιο, γιατί θεωρώ ότι είναι ασφαλέστερη από ότι τα συμβατικά ψηλά ποδήλατα. Μελέτησα παραδείγματα άλλων χωρών και σύμφωνα με τα κρας τεστ διαπιστώθηκε ότι ακόμη και ένας σπάνιος εκτροχιασμός μπορεί να είναι ελεγχόμενος” υποστηρίζει ο Αρτέμιος. Επίσης, προτιμά την κατασκευή της εξολοκλήρου από την αρχή, αντί μίας μετατροπής πάνω σε ποδήλατα δρόμου. Σε ότι αφορά το κόστος κατασκευής, λέει ότι για μία μονή δρεζίνα θα χρειαστούν γύρω στα 500 – 700 ευρώ. Μπορούν, επίσης, να μεταφερθούν εύκολα σε ένα αυτοκίνητο και να γίνουν πολύ ελαφριές εάν κατασκευαστούν από αλουμίνιο. Ο Αρτέμιος Φιλάτοφ, έχει δημιουργήσει μία ιστοσελίδα φίλων του σιδηροδρομικού ποδηλατοτουρισμού (Railbiking in Greece), που αριθμεί προς στιγμή μία μικρή ομάδα ατόμων στην Αττική, και είναι διαθέσιμος να προσφέρει δωρεάν την τεχνογνωσία του σε αυτούς που θέλουν να φτιάξουν τη δική τους ποδηλατοδρεζίνα.