Σκιές στη «μνήμη του μέλλοντος» από τα έργα που κρύβουν το φως

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Πώς θα μας θυμούνται, όταν δεν θα υπάρχουμε πια, εμείς και η γενιά μας; Αλλοίμονο αν μας θυμούνται μόνο για την ασύδοτη καταστροφή του περιβάλλοντος με το οποίο προικιστήκαμε, με έργα που αποξενώνουν τον μέσο πολίτη από αυτά που δικαιωματικά του ανήκουν. Όπως η ανεμπόδιστη θέα της θάλασσας που τώρα συχνά αποτελεί προνόμιο ιδιωτικών επιχειρήσεων. Στον αστικό ιστό υπάρχει και φώς. Αρχιτέκτονες που τόλμησαν το αλλιώτικο και δείξανε ότι η πρωτοπορία είναι και σήμερα παρούσα.

Παραλιακή Ελληνικού – αποκοπή σχέσης με θάλασσα

Η μνήμη του μέλλοντος

Πριν από αρκετά χρόνια, ο τότε Γενικός Διευθυντής της UNESCO Federico Mayor είχε εισάγει τον όρο “μνήμη του μέλλοντος”, δηλαδή τι θα πουν οι επόμενες γενιές για μας και για τα έργα μας.

Τον ίδιο προβληματισμό συναντάμε και σε αρχαία κείμενα, όπως στις Τρωάδες, όπου η Εκάβη, πολύ επιγραμματικά, αναρωτιέται: “Τώρα που δεν υπάρχουμε πια  τώρα θα δεις τι θ’ αρχίσουν να λένε οι ποιητές για μας”.

Πολυκατοικία στο Νέο Ψυχικό – Νίκος Κτενάς

Τι θα πουν, λοιπόν, οι μελλοντικοί ποιητές και οι μελλοντικές γενιές, όταν καταλάβουν ότι εμείς, οι Αθηναίοι του 21^ου αιώνα, αποκόψαμε τη σχέση πόλης με θάλασσα σε μεγάλο μήκος της παραλίας του Σαρωνικού; Και, αν συνεχίσουμε να ανεχόμαστε, σαν κοινωνία, τα πρόδηλα προκλητικά για το Αττικό τοπίο έργα, δεν θα μας καταλογίσουν την απώλεια του μέτρου και της ανθρώπινης κλίμακας στον πολεοδομικό ιστό;

Στον περιφερειακό του Λυκαβηττού – Δημήτρης Τσίγκος

Και τι θα πουν για την σημερινή αρχιτεκτονική; Χωρίς καμιά αμφιβολία, σήμερα γίνονται πολύ σημαντικά και σε ορισμένες περιπτώσεις πρωτοποριακά κτίρια. Γι’ αυτό ας είμαστε πιο επιεικείς με την δική μας εποχή. Ας αφήσουμε να την κρίνει το μέλλον. Και να θυμόμαστε πάντα ότι τα σημερινά διατηρητέα ήταν πολλές φορές πρωτοποριακά για την εποχή τους και αμφισβητούμενα. Εξ’ άλλου, θα ήταν απαξιωτικό για την δική μας εποχή, να μείνουμε γνωστοί, κατά κύριο λόγο, όχι σαν δημιουργοί νέας αρχιτεκτονικής, αλλά, όπως είχε πει ο Francis Fukuyama, σαν συντηρητές του μουσείου της ιστορίας.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design