«Σκούπα» στα μπαζωμένα ρέματα με χρήματα από τα πρόστιμα αυθαιρέτων – Το σχέδιο του ΥΠΕΝ – Ο ρόλος των ελεγκτών δόμησης
Αστικό περιβάλλονΟικιστικάΟικονομίαΠεριβάλλονΠολεοδομίαΧωροταξία 18 Δεκεμβρίου 2017 Αργύρης
Του Αργύρη Δεμερτζή/
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου πολεοδομικού νόμου 4495/17, το υπουργείο ΠΕΝ θέτει σε προτεραιότητα τον έλεγχο των κραυγαλέων αυθαιρέτων κτισμάτων σε προστατευόμενες περιοχές, με αιχμή τα αυθαίρετα, που έχουν φυτρώσει στα μπαζωμένα ρέματα και την αντιμετώπιση τους, με ένα νέο τρόπο πολιτικής, που αν πράγματι εφαρμοστεί στην πράξη, συνιστά ανατροπή της ακολουθούμενης πορείας εδώ και πολλές δεκαετίες.
Με σημείο αναφοράς, τα μπαζωμένα ρέματα, που έγιναν βασική αιτία για τα τραγικά αποτελέσματα της πρόσφατης φονικής νεροποντής στη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο Αττικής, ο υπουργός ΠΕΝ Γ. Σταθάκης ανακοίνωσε το βράδυ της Κυριακής 17 Δεκεμβρίου 2017, από το βήμα του αναπτυξιακού συνεδρίου της Δυτικής Αττικής, ότι στην συγκεκριμένη περιοχή αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα τα ρέματα που μπαζώθηκαν για να φυτρώσουν αυθαιρετουπόλεις, θα οριοθετηθούν και θα διευθετηθούν με πόρους, από τα πρόστιμα νομιμοποίησης αυθαιρέτων, που συγκεντρώνονται στα δημόσια ταμεία, στο πλαίσιο εφαρμογής του νέου πολεοδομικού νόμου. Ταυτοχρόνως ο υπουργός ΠΕΝ ανακοίνωσε ότι από τους ίδιους πόρους θα γίνει σε μεγάλο βαθμό και η χρηματοδότηση της επικαιροποίησης και ολοκλήρωσης του πολεοδομικού σχεδιασμού.
-«Ξεχωριστή διάσταση έχει ο νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα για τον έλεγχο και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος αντιμετωπίζοντας χρόνιες παθογένειες και αυθαιρεσίες», σημείωσε ο κ. Σταθάκης και τόνισε ότι:
-«Στο νόμο προβλέπεται σημαντική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων: 25% από τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης των νέων αυθαιρέτων κατευθύνεται στην Περιφέρεια όπου έχουν καταγραφεί και 25% στον οικείο Δήμο. Από αυτό το ποσό μπορούν οι Δήμοι να διαθέσουν πόρους και για τη χρηματοδότηση οριοθέτησης ρεμάτων».
Ο υπουργός ΠΕΝ, είπε μεταξύ άλλων ότι στόχος είναι «να διορθωθούν τα πολεοδομικά λάθη και οι ρυμοτομικές παραλείψεις του παρελθόντος, αναστρέφοντας το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που κυριάρχησε και άσκησε έντονη πίεση στο φυσικό και στο δομημένο περιβάλλον».
Ο ίδιος χαρακτηριστικά σημείωσε ότι: «τα πολεοδομικά σχέδια όλων των δήμων της περιοχής είναι ανεπίκαιρα, ενώ ταυτόχρονα καταγράφεται σημαντική καθυστέρηση στην πολεοδομική οργάνωση και συνακόλουθα σημαντικό έλλειμμα σε σχέση με την οριοθέτηση και προστασία των ρεμάτων. Οι δραστικές περικοπές πόρων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διόγκωση των προβλημάτων και την υλοποίηση του προγραμματισμού που βρίσκεται σε εκκρεμότητα τις τελευταίες 10ετίες».
Τα ρέματα
Ειδικότερα για τα ρέματα, ο Γ. Σταθάκης τόνισε στην ομιλία του ότι δεν μπαζώθηκαν τα τρία τελευταία χρόνια, ούτε κτίστηκε το κέντρο της Μάνδρας πάνω στην κοίτη του ρέματος πέρσι ή πρόπερσι. Επισήμανε ότι τρεις παράγοντες συνιστούν το υπόβαθρο της εξαφάνισης των ρεμάτων, οι οποίοι είναι:
- Η κερδοσκοπία πάνω στη γη, οι παράνομες (και εν συνεχεία νομιμοποιούμενες) επεκτάσεις της πόλης και η εντατική εκμετάλλευση κάθε ιδιοκτησίας οδήγησαν τις διαδρομές των ρεμάτων στην Αθήνα, όπως και σε όλες τις ελληνικές πόλεις, να χαθούν κάτω από στρώματα μπετόν και διαδοχικές φάσεις αστικής ανάπτυξης
- Η καταστροφή των ρεμάτων ως τμήμα της φύσης νομιμοποιήθηκε από την αντιμετώπισή τους ως επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία, που προέκυψε από την πρακτική απόρριψης στα ρέματα αποβλήτων και σκουπιδιών
- Το κράτος έχει αντιμετωπίσει τα ρέματα ως αρτηρίες του κυκλοφοριακού δικτύου, ιδιαίτερα όταν αποτελούσαν τις μοναδικές δημόσιες εκτάσεις σε περιοχές όπου χρειάζονταν κυκλοφοριακά έργα. Η αντιμετώπιση αυτή, μαζί με την πρακτική κάλυψης των ρεμάτων και ένταξής τους στο αποχετευτικό δίκτυο, οδήγησε στη θεώρηση των ρεμάτων ως δημόσιο έργο.
Το σχέδιο του ΥΠΕΝ για τα κραυγαλέα αυθαίρετα
Σύμφωνα με πληροφορίες του ecopress.gr στο υπουργείο Περιβάλλοντος, προκειμένου να θέσουν σε προτεραιότητα την αντιμετώπιση των κραυγαλέων αυθαιρέτων, κυρίως σε προστατευόμενες περιοχές, όπως ρέματα, δάση, αιγιαλούς, αρχαιολογικούς χώρους παραδοσιακούς οικισμούς κλπ σχεδιάζουν να ρίξουν στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης, μαζί με τις Υπηρεσίες Δόμησης (ΥΔΟΜ) τους ιδιώτες μηχανικούς, που θα πιστοποιηθούν ως ελεγκτές δόμησης. Παράλληλα με τη λειτουργία των Παρατηρητηρίων ελέγχου δόμησης σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, τα οποία εκκρεμεί να στελεχωθούν.
Με βάση το νέο πολεοδομικό νόμο διαχωρίζεται το αυθαίρετο κτίσμα από την απλή πολεοδομική παράβαση, για την οποία δεν θα κινείται η ποινική διαδικασία. Μάλιστα προβλέπεται για όσους ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν δικαστικές περιπέτειες για υπέρβαση στο ακίνητο τους, (πχ τζάκι, πέργκολα, κλειστό ημιυπαίθριο χώρο κλπ), ότι εφόσον προσκομίσουν στο δικαστήριο βεβαίωση της πολεοδομίας, ότι πρόκειται για πολεοδομική παράβαση σταματά η ποινική δίωξη τους και θα είναι αντιμέτωποι μόνον με τα διοικητικά πρόστιμα.
Εντάξεις στα σχέδια πόλης
Παράλληλα ο νέος πολεοδομικός νόμος ρυθμίζει ότι θα έχουν ευνοϊκή αντιμετώπιση, με χαμηλά πρόστιμα στο 20% του προστίμου ανέγερσης, τα αυθαίρετα τα οποία, σε γενικές γραμμές συγκεντρώνουν προϋποθέσεις οικιστικής καταλληλότητας και είναι σε περιοχές, στις οποίες εκκρεμεί η ολοκλήρωση ή επικαιροποίηση της πολεοδομικής μελέτης. Είναι στο στάδιο τουλάχιστον να έχει οριστεί ανάδοχος για την εκπόνηση της μελέτης.
Αυτό γίνεται σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, ως αναγνώριση των ευθυνών της πολιτείας για το γεγονός ότι έχει καθυστερήσει επί πολλές δεκαετίες να προωθήσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό και να καλύψει ακίνητα που έχουν τα στοιχεία ένταξης στο σχέδιο πόλης.
Είναι χαρακτηριστικό να αναφερθεί ότι το 70% της διαμορφωμένης πόλης του Ηρακλείου Κρήτης αποτελείται από αυθαίρετα και η αντιμετώπιση τους θα γίνει κατά βάση με την προώθηση και ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού. Στο μεταξύ ήδη μπαίνουν στην τελική ευθεία οι διαδικασίες για την εκπόνηση των τελικών μελετών που αφορούν το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των περιοχών Νέας Κυδωνίας και Ακρωτηρίου, αλλά και της μελέτης αναθεώρησης και επέκτασης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου Δήμου Χανίων των πρώην Περιαστικών Δήμων Ελευθερίου Βενιζέλου, Θερίσου, Σούδας, καθώς και της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για την ένταξη στο σχέδιο της Δημοτικής Κοινότητας Κεραμειών.
-«Δρομολογούμε την εκπόνηση Τοπικών Χωρικών Σχεδίων από τους Δήμους σε όλη τη χώρα, τα οποία θέλουμε να αποτελέσουν εργαλεία οργάνωσης και χωρικής ανάπτυξης, συνδέοντας τον πολεοδομικό σχεδιασμό με τα επιχειρησιακά σχέδια των Δήμων και τις χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ και ολοκληρώνουμε τα 11 Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια» ανακοίνωσε ο υπουργός ΠΕΝ στο συνέδριο της Δυτικής Αττικής και πρόσθεσε ότι: « Στην κατεύθυνση αυτή πριν από ένα χρόνο περίπου τροποποιήσαμε τον νόμο για τον χωρικό σχεδιασμό και ταυτόχρονα αναθεωρήσαμε το Προεδρικό Διάταγμα για τις χρήσεις γης, που έχει ήδη προωθηθεί στο ΣτΕ
Ο διαχωρισμός των αυθαιρέτων και ο ρόλος των ελεγκτών δόμησης
Ο διαχωρισμός λοιπόν, αφενός μεν των πολεοδομικών υπερβάσεων από τις καθαρά αυθαίρετες κατασκευές και αφετέρου δε μεταξύ των αυθαιρέτων που μπορούν να ενταχθούν στον πολεοδομικό σχεδιασμό με εκείνα που μένουν εκτός, λένε αρμοδίως από το ΥΠΕΝ γίνεται για να στρέψει η πολιτεία τους ελέγχους αποκλειστικά και μόνον στα κραυγαλέα και επικίνδυνα αυθαίρετα.
Πρώτο βήμα είναι ο νέος Κανονισμός Δεοντολογίας για τους ελεγκτές δόμησης, που ετοιμάζεται στο ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο της εφαρμογής του νέου πολεοδομικού νόμου.
Ο νέος κανονισμός θα καταρτιστεί από τους αρμόδιους παράγοντες του υπουργείου Περιβάλλοντος, με τη συμμετοχή και εκπροσώπων των τεχνικών και επιστημονικών φορέων. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Κανονισμός Δεοντολογίας θα προβλέπει με σαφήνεια τι ακριβώς καταγράφουν οι ελεγκτές δόμησης, καθώς επίσης ότι σε κάθε περίπτωση ότι θα κάνουν μόνον καταγραφή, ιδίως και κατά βάση των κραυγαλέων αυθαιρέτων της περιοχής ευθύνης τους. Αποκλειστικά υπεύθυνοι για τον καταλογισμό και την βεβαίωση των προστίμων, όπως επίσης για να κινήσουν τις διαδικασίες κατεδάφισης των κραυγαλέων αυθαιρέτων θα είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι των ΥΔΟΜ.
-«Ξεχωριστή διάσταση έχει ο νόμος που ψηφίσαμε για τον έλεγχο και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος», τόνισε στην ομιλία του ο υπουργός ΠΕΝ σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι:
-«Δημιουργεί δρακόντεια οικονομικά αντικίνητρα για την αυθαίρετη δόμηση. Παρεμβαίνει στην αντιμετώπιση των χρόνιων παθογενειών, εισάγοντας καινοτομίες και ισχυρά εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια που διευκολύνουν την τακτοποίηση. Δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο θεσμό των ελεγκτών δόμησης που θα είναι ιδιώτες μηχανικοί και θα είναι υπεύθυνοι ότι τα σχέδια θα υλοποιούνται».
Με αυτό το πλέγμα μέτρων και δραστηριοτήτων σχεδιάζουν στο ΥΠΕΝ να εστιάσουν και να αντιμετωπίσουν τα επικίνδυνα και κραυγαλέα αυθαίρετα σε προστατευόμενες περιοχές.
Παράλληλα στο νέο πολεοδομικό νόμο προβλέπεται ότι κανένα αυθαίρετο που ανεγέρθηκε μετά το 2011 δεν νομιμοποιείται. Αντιθέτως για τα αυθαίρετα αυτής της κατηγορίας, όπως και για κάθε νέο αυθαίρετο προβλέπονται εξοντωτικά πρόστιμα, που οδηγούν τον ίδιο τον ιδιοκτήτη στην επιλογή της κατεδάφισης, εκτός αν το κατεδαφίσει εντός 30 ημερών από την ανέγερση του, οπότε θα πληρώνει χαμηλό πρόστιμο των 500 ευρώ.
Τα έσοδα των προστίμων
Στο ΥΠΕΝ πάντως εκτιμούν ότι το 1 δις ευρώ που έχει συγκεντρωθεί μέχρι τώρα από τα πρόστιμα αυθαιρέτων είναι μόνον ένα μικρό μέρος από τη συνολική υλη, που μπορεί να συγκεντρώσει το κράτος στα δημόσια ταμεία από το σύνολο των 7,5 εκατομμυρίων της χώρας και ότι τα τελικά έσοδα θα επιτρέψουν μεγάλης κλίμακας πολεοδομικές και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις σε περιοχές όλης της χώρας.
Φάμελλος: έρχεται νομοθετική ρύθμιση για τα ρέματα
Από την πλευρά του ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΝ Σωκράτης Φάμελλος ανακοίνωσε επίσης από το βήμα του Συνεδρίου της Δυτικής Αττικής ότι το ΥΠΕΝ προχωρά άμεσα σε νομοθετική ρύθμιση για τα ρέματα. Είπε χαρακτηριστικά ότι
-«Τον Μάρτιο 2018 η κυβέρνησή μας ολοκληρώνει τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας για όλη τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της δυτικής Αττικής. Παράλληλα προγραμματίζουμε νομοθετική πρωτοβουλία για όλα τα επικίνδυνα ρέματα πανελλαδικά, η οποία θα τεθεί άμεσα σε διαβούλευση και θα αφορά στα έργα και τις παρεμβάσεις για την πρόληψη του κινδύνου πλημμυρών, όπως αυτά της Μάνδρας και του Θριάσιου Πεδίου».
Ο Σ. Φάμελλος τόνισε ακόμη ότι: «Σε όλη τη δυτική Αττική υπάρχουν συσσωρευμένα αλλά και διεσπαρμένα επικίνδυνα απόβλητα, παράνομες χωματερές, συχνά στις κοίτες ρεμάτων, ελλείψεις ελέγχων σε βιομηχανικές δραστηριότητες, εγκαταλελειμμένα και παροπλισμένα πλοία κ.λπ. Και, φυσικά, ούτε λόγος για την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής. Αν και τα Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνου Πλημμύρας έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί το 2015, υπήρξε αδράνεια και κάλυψη αυθαιρεσιών. Το ίδιο ισχύει και για τα Σχέδια Διαχείρισης των Υδατικών Πόρων, όπου μετά από καθυστέρηση έξι χρόνων βρίσκονται αυτές τις μέρες σε διαδικασία υπογραφών, απελευθερώνοντας πόρους ΕΣΠΑ στους τομείς ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης, ύψους 2,5 δια ευρώ».
Σχετικά Άρθρα
- Αυθαίρετα: για ποια κτίρια διαγράφονται πρόστιμα ανέγερσης & διατήρησης
- Ανατροπή για δόμηση, τακτοποίηση αυθαιρέτων, «Εξοικονομώ» κοντά σε ρέματα
- ΥΠΕΝ: τι προβλέπει η νέα ρύθμιση για τακτοποίηση αυθαιρέτων κατηγορίας 5
- Αδικίες για μικρές κατασκευές από το κλείσιμο υπαγωγών μεγάλων αυθαιρέτων
- Αυθαίρετα: ακριβείας έως 20 εκατοστών το νέο σύστημα αυτόματου εντοπισμού
- ΥΠΕΝ: πρώτα κατεδαφίσεις και μετά νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων