ΣτΕ: απόφαση ανατροπής του ορίου δόμησης από αρχαιολογικό χώρο

Εμπορικές επιχειρήσεις και αρχαιολογικοί χώροι μπορούν να είναι κοντινοί γείτονες, ακόμη και σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων. Προϋπόθεση για να εγκριθεί η «καλή γειτονία» από τον υπουργό Πολιτισμού είναι να μην προκαλείται «άμεση ή έμμεση βλάβη στα αρχαία λόγω του χαρακτήρα της επιχείρησης».

Το Συμβούλιο της Επικρατείας με αφορμή προσφυγή κατά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, η οποία ενέκρινε εργασίες επέκτασης ιδιωτικού ΚΤΕΟ σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από το αρχαίο θέατρο Ευωνύμου, στον Δήμο Αλίμου (περιοχή Τράχωνες)  έκρινε ότι ο νόμος που θεσπίζει την απόσταση των 100 μέτρων δεν έχει την έννοια της καθολικής απαγόρευσης εμπορικών χρήσεων σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ (1362/2019) η οποία εκδικάστηκε με πρόερο τον Ι. Μαντζουράνη και εισηγήτρια την Ελ. Μουργιά, ο υπουργός Πολιτισμού ως αρμόδιο όργανο για την έγκριση της εγκατάστασης και λειτουργίας εμπορικών επιχειρήσεων πλησίον αρχαίων μνημείων, εφαρμόζει ειδικές διατάξεις του εκτελεστικού του Συντάγματος αρχαιολογικού νόμου (ν. 3028/2002), «οι οποίες δεν θέτουν περιορισμούς αποστάσεων, αλλά θέτουν ως μόνη προϋπόθεση την κρίση για το αν επέρχεται άμεση ή έμμεση βλάβη στα αρχαία λόγω του χαρακτήρα της επιχείρησης».

Ανατρεπτική ερμηνεία  

Αξιοσημείωτο είναι ότι η απόφαση του ΣτΕ δίνει ανατρεπτική ερμηνεία ακόμη και στην ειδική διάταξη προγενέστερου του αρχαιολογικού νόμου, με την οποία «απαγορεύεται η εγκατάσταση ιδιωτικών ΚΤΕΟ σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από νοσοκομείο, κλινική, αποθήκες εύφλεκτων ή εκρηκτικών υλών, από τα όρια κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και από κηρυγμένα μνημεία (…)». Πρόκειται για το άρθρο 34 ( ίδρυση ιδιωτικών ΚΤΕΟ) του ν. 2963/2001 που επιγράφεται «Οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων επιβατικών μεταφορών με λεωφορεία, τεχνικός  έλεγχος και ασφάλεια χερσαίων μεταφορών και άλλες διατάξεις».  Όπως αναγράφεται στην περίληψη της απόφασης του ΣτΕ «η διάταξη του άρθρου 34 του ν. 2963/2001, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με άρθρο 21 παρ. 2 του ν. 4313/2014, η οποία θεσπίζει την απόσταση των 100 μέτρων, δεν έχει την έννοια ότι αποκλείει την δυνατότητα του Υπουργού Πολιτισµού, κρίνοντος με το μοναδικό κριτήριο της βλάβης ή µη των αρχαίων, να χορηγήσει άδεια για την επίμαχη δραστηριότητα σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων, ούτε ότι του απαγορεύει τη μη χορήγηση τέτοιας άδειας για απόσταση μεγαλύτερη των 100 μέτρων».

Οικοδομική αδεια του 1966

Το επίδικο ΙΚΤΕΟ αξιοποιεί υφιστάμενο κτήριο, που βρίσκεται στο νότιο τμήμα του ακινήτου και κατασκευάστηκε το έτος 1966 με οικοδομική άδεια, ενώ, νέο τμήμα αποτελεί μόνο η προσθήκη κατ΄ επέκταση του ισογείου συνολικού εμβαδού 173,55 τ.μ. Ως εκ τούτου σύμφωνα με το ΣτΕ «νομίμως εκδόθηκε η προσβαλλόμενη πράξη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής και όχι από τον Υπουργό Πολιτισμού».

Με την προσβαλλόμενη πράξη της Διευθύντριας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων εγκρίθηκαν οι εργασίες για την εγκατάσταση ΙΚΤΕΟ, και, ειδικότερα, η κατεδάφιση των δύο από τα τρία υφιστάμενα κτίσματα, η μείωση καθ΄ ύψος του τρίτου, το οποίο επεκτείνεται σε χώρο που, κατά την εκτίμηση της αρχαιολογικής υπηρεσίας, δεν επηρεάζει το μνημείο. Η έγκριση χορηγήθηκε, μεταξύ άλλων, με τους όρους να εκτελεστεί υδραυλικό έργο, απαραίτητο για την προστασία του μνημείου, και να εγκατασταθούν φωτοστήλες στο νότιο όριο του ακινήτου για την αύξηση της ασφάλειας του θεάτρου τις νυχτερινές ώρες.

Νόμιμη εγκατάσταση

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, «όπως προκύπτει, ιδίως από την εισήγηση της αρμόδιας Εφορείας και το πρακτικό της συνεδριάσεως του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Αττικής, η εκτέλεση των εργασιών και η λειτουργία της επίμαχης δραστηριότητας πλησίον του αρχαίου θεάτρου Ευωνύμου, λόγω μεγέθους, µορφής, χρήσεως και των προαναφερθέντων όρων που έχουν τεθεί σε αυτήν και αποβλέπουν, κατά την περαιτέρω ανέλεγκτη ουσιαστική εκτίμηση της Διοίκησης, στην προστασία των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του αρχαίου θεάτρου, δεν προκαλεί, κατά την κρίση της Διοίκησης, αισθητική ή άλλη όχληση και άµεση ή έµμεση βλάβη στο εν λόγω μνημείο. Με τα δεδομένα αυτά, νομίμως και με επαρκή αιτιολογία εγκρίθηκε υπό τους ως άνω όρους η εγκατάσταση και λειτουργία της επίδικης δραστηριότητας από την αρμόδια υπηρεσία, και, συνεπώς, πρέπει να απορριφθούν οι λόγοι ακυρώσεως που αμφισβητούν την νομιμότητα και επάρκεια της αιτιολογίας της προσβαλλομένης πράξεως, καθώς και οι λόγοι με τους οποίους προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη πράξη εκδόθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του ν. 3028/2002 περί προστασίας των αρχαιοτήτων και της εν γένει πολιτιστικής κληρονομιάς», καταλήγει η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου.