ΣτΕ: με άδεια μηχανικού η κοπή οπωροφόρων δέντρων σε εκτός σχεδίου περιοχές

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ορίζει ότι απαιτείται άδεια μικρής κλίμακας από μηχανικό και συνακόλουθα  έγκριση της Πολεοδομίας, για την κοπή οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων, σε εκτάσεις που βρίσκονται σε εκτός σχεδίου περιοχές αλλά εντός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ), ακόμη και εντός γεωργικώς ή δενδροκομικώς καλλιεργούμενων εκτάσεων.

Δημιουργούνται νέα δεδομένα για χιλιάδες ιδιοκτησίες καλλιεργούμενων εκτάσεων, στις οποίες είναι συνηθισμένη και πολλές φορές αναγκαία, παράλληλα με το τακτικό κλάδεμα και η κοπή οπωροφόρων δέντρων για καλλιεργητικούς σκοπούς. Ταυτοχρόνως, η νέα απόφαση του ΣτΕ, εξ αντικειμένου θέτει σε έλεγχο πολεοδομικής ευθύνης της Πολεοδομίας, μηχανικών και ιδιωτών, εκείνες τις περιπτώσεις κατά τις οποίες η κοπή των οπωροφόρων δέντρων είναι απλώς το προοίμιο, για τη δόμηση της εκτός σχεδίου έκτασης εντός ΖΟΕ.

Πλαίσιο απαγόρευσης δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή και εντός ΖΟΕ

Σημειώνεται ότι παράλληλα με τη νέα απόφαση του ΣτΕ, που προβλέπει άδεια μικρής κλίμακας για την κοπή και οπωροφόρων ή  καρποφόρων δένδρων, η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι σε περίπτωση που το δέντρο πρέπει να κοπεί επειδή εκτελούνται οικοδομικές εργασίες στο οικόπεδο, τότε η κοπή του δέντρου θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στην οικοδομική άδεια.

Η νέα απόφαση συμπληρώνει την προστατευτική νομολογία του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου, τόσο για την κοπή δένδρων μέσα σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια ή τις Ζ.Ο.Ε. που δεν προστατεύονται από τις διατάξεις για την προστασία των δασών και των δασικών γενικά εκτάσεων, για τις οποίες απαιτείται έγκριση του Δασαρχείου, όσο και για την απαγόρευση δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή και εντός ΖΟΕ.

Σχετική είναι η πρόσφατη απόφαση ΣτΕ 375/2024  που ακυρώνει την αρτιότητα οικοπέδου επιφανείας 7.7 στρεμμάτων εντός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου στο Δήμο Αλίμου:

ΣτΕ: «κόβει» την κατά παρέκκλιση δόμηση σε οικόπεδα που «έκοψε» ο δρόμος

Οι προβλέψεις της πολεοδομικής νομοθεσίας

-«Στην περίπτωση κοπής οπωροφόρων – καρποφόρων δένδρων σε περιοχή εκτός σχεδίου και εντός Ζ.Ο.Ε., απαιτείται, καταρχήν, η έκδοση εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας» τονίζεται στη νέα απόφαση του ΣτΕ.

Συμπληρώνεται η σχετική νομολογία κατά αναλογία, με τις προβλέψεις της πολεοδομικής νομοθεσίας. Συγκεκριμένα , όπως αναφέρεται στην απόφαση:

-του οικιστικού νόμου Τρίτση 1337/1983, που προβλέπει  ότι «για την κοπή δένδρων, μέσα σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια ή τις Ζ.Ο.Ε. που δεν προστατεύονται από τις διατάξεις για την προστασία των δασών και των δασικών γενικά εκτάσεων, απαιτείται έκδοση άδειας από την οικεία πολεοδομική αρχή». Kαι

-τις διατάξεις του νόμου  4495/2017, οι οποίες «δεν εισάγουν διάκριση ανάλογα με το είδος των δένδρων, αλλά αναφέρεται στους προτιθέμενους να εκτελέσουν οικοδομικές εργασίες είτε σε περιοχή εντός σχεδίου είτε σε περιοχή Ζ.Ο.Ε».

Πρόστιμα αυθαιρέτων για κοπή δέντρων

Η υπόθεση που εκδίκασε το ανώτατο δικαστήριο αφορά σε κοπή οπωροφόρων και καρποφόρων δέντρων σε εκτός σχεδίου και εντός ΖΟΕ έκταση στο Δήμο Αμαρουσίου Αττικής. Από την απόφαση προκύπτει ότι οι ιδιοκτήτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με πολεοδομικά πρόστιμα για την κοπή των δέντρων και κατέθεσαν ένσταση για την επιβολή των προστίμων στο Συμβούλιο Πολεοδομικών και Αρχιτεκτονικών Θεμάτων (ΣΥΠΟΘΑ), ενώ σιωπηρά η ένσταση τους για τα πρόστιμα απορρίφθηκε.

Οι ιδιοκτήτες βρέθηκαν σε περιπέτεια, παρότι  είχαν πάρει έγκριση για την κοπή των δέντρων από την Αστυνομία, έχοντας προηγουμένων εξασφαλίσει έγγραφη άδεια από τη Δασική Υπηρεσία και είχαν ενημερώσει το Δήμο Αμαρουσίου. Ο Δήμος, όπως λέει η απόφαση «είχε μεν ενημερωθεί για τις προθέσεις των εκκαλούντων και για το έγγραφο του Δασαρχείου, είχε δε ερωτηθεί γραπτώς εκ των προτέρων, δεν εξέδωσε όμως σαφή απάντηση και επέτρεψε στους εκκαλούντες να εννοήσουν ότι δεν απαιτείτο η έκδοση άδειας από την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου».

Το δικαστήριο, με την απόφαση του λοιπόν ακυρώνει τα πρόστιμα αυθαιρέτων για την κοπή των δέντρων στην συγκεκριμένη περίπτωση. Δημιουργεί παράλληλα νέα νομολογία η οποία προβλέπει ξεκάθαρα ότι:

– «Πρέπει να γίνει δεκτό ότι και στην περίπτωση κοπής οπωροφόρων – καρποφόρων δένδρων σε περιοχή εκτός σχεδίου και εντός Ζ.Ο.Ε., απαιτείται, καταρχήν, η έκδοση εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας».

Η απόφαση του ΣτΕ

Η νέα απόφαση ΣτΕ 937/2024, που κρίνει ότι είναι αναγκαία η έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας για κοπή οπωροφόρων δέντρων σε ακίνητο εκτός σχεδίου εντός ΖΟΕ πρόεδρος Μαργαρίτα Γκορτζολίδου, εισηγητής Θ. Ζιάμου, όπως δημοσιεύεται σε περίληψη στη νομική επιθεώρηση «Νόμος+Φύση» αναλυτικά αναφέρει τα ακόλουθα:

-«Η κρινόμενη έφεση ασκείται παραδεκτώς, δεδομένου ότι δεν υπάρχει νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας επί του εν προκειμένω κρίσιμου νομικού ζητήματος της υποχρέωσης έκδοσης εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας για την κοπή οπωροφόρων δένδρων σε περιοχή ευρισκόμενη εκτός σχεδίου αλλά εντός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.).

Η υφιστάμενη δε νομολογία αφορά σε περιπτώσεις κοπής δένδρων – κατά κανόνα μη οπωροφόρων – σε εντός σχεδίου περιοχές. Ενόψει δε της αδιάστικτης διατύπωσης της εφαρμοζόμενης εν προκειμένω διάταξης του άρθρου 29 παρ. 2 εδ. ζ’ του ν. 4495/2017, η οποία δεν εισάγει διάκριση ανάλογα με το είδος των δένδρων, αλλά αναφέρεται στους προτιθέμενους να εκτελέσουν οικοδομικές εργασίες είτε σε περιοχή εντός σχεδίου είτε σε περιοχή Ζ.Ο.Ε., όπως η διάταξη αυτή ερμηνεύεται συνδυαστικά με τη διάταξη του άρθρου 30 του ν. 4495/2017, η οποία δεν περιλαμβάνει την υπό κρίση περίπτωση μεταξύ των περιοριστικά προβλεπόμενων εξαιρέσεων από την υποχρέωση έκδοσης εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας, πρέπει να γίνει δεκτό ότι και στην περίπτωση κοπής οπωροφόρων – καρποφόρων δένδρων σε περιοχή εκτός σχεδίου και εντός Ζ.Ο.Ε., απαιτείται, καταρχήν, η έκδοση εγκρίσεως εργασιών μικρής κλίμακας.

Η ερμηνεία αυτή είναι σύμφωνη με τα οριζόμενα στην παράγραφο 2 του άρθρου 40 του ν. 1337/1983, ότι για την κοπή δένδρων, μέσα σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια ή τις Ζ.Ο.Ε. που δεν προστατεύονται από τις διατάξεις για την προστασία των δασών και των δασικών γενικά εκτάσεων, απαιτείται έκδοση άδειας από την οικεία πολεοδομική αρχή η ερμηνεία αυτή δεν αναιρείται από την πρόβλεψη της διάταξης του άρθρου 177 παρ. 1 εδ. στ’ του ν.δ. 86/1969 «περί απαλλαγής από την υποχρέωση έκδοσης άδειας για την κοπή οπωροφόρων ή καρποφόρων δένδρων εντός γεωργικώς ή δενδροκομικώς καλλιεργούμενων εκτάσεων, διότι η διάταξη αυτή, περιλαμβανόμενη στον Δασικό Κώδικα, αναφέρεται σε άδεια της οικείας Δασικής Αρχής και όχι σε άδεια της πολεοδομικής υπηρεσίας, η οποία απαιτείται, πάντως, όταν ζητείται στο πλαίσιο έκδοσης άδειας δόμησης και αφορά σε εργασίες εκτελούμενες εντός Ζ.Ο.Ε., ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού των εκτάσεων επί των οποίων ευρίσκονται τα δένδρα ή των ίδιων των δένδρων.

Όμως, οι ανωτέρω κρίσιμες διατάξεις, οι οποίες ερμηνεύονται το πρώτον στο πλαίσιο της παρούσας υπόθεσης, δέον να εφαρμοστούν εν προκειμένω υπό το φως των συνταγματικών αρχών της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της χρηστής διοίκησης, η οποία, κατά τη λειτουργία της, οφείλει να διέπεται από την αρχή του non venire contra factum proprium. Οι εν λόγω αρχές δεν δικαιολογούν την επιβολή της κυρώσεως του προστίμου στην κρινόμενη περίπτωση κατά την οποία είχε επιτραπεί στους εκκαλούντες, από την Αστυνομία, η κοπή δένδρων, βάσει του εκ μέρους τους επιδειχθέντος εγγράφου της Δασικής Υπηρεσίας και χωρίς την εκ των προτέρων εναντίωση της Υπηρεσίας Δόμησης του εφεσίβλητου Δήμου Αμαρουσίου, ο οποίος είχε μεν ενημερωθεί για τις προθέσεις των εκκαλούντων και για το έγγραφο του Δασαρχείου, είχε δε ερωτηθεί γραπτώς εκ των προτέρων, δεν εξέδωσε όμως σαφή απάντηση και επέτρεψε στους εκκαλούντες να εννοήσουν ότι δεν απαιτείτο η έκδοση άδειας από την Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου. Επομένως, ο λόγος εφέσεως περί πλημμελούς ερμηνείας και εφαρμογής της κρίσιμης εν προκειμένω διάταξης του άρθρου 29 παρ. 2 του ν. 4495/2017, όπως καθ’ ερμηνεία του δικογράφου προβάλλεται, πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος.

Επί τη βάσει δε των ίδιων πραγματικών δεδομένων, τα οποία είχαν τεθεί εγκαίρως υπόψη από τους εκκαλούντες, τόσο στον Δήμο Αμαρουσίου όσο και στο αρμόδιο ΣΥΠΟΘΑ, πρέπει να γίνει δεκτός ο αντίστοιχος με τον γενόμενο δεκτό κατ’ έφεση, καθ’ ερμηνεία προβαλλόμενος λόγος ακυρώσεως. Κατ’ ακολουθίαν, πρέπει να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη σιωπηρή απόρριψη από το ΣΥΠΟΘΑ της ένστασης των εκκαλούντων κατά της έκθεσης αυτοψίας αυθαίρετων κατασκευών και υπολογισμού προστίμων της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Αμαρουσίου Αττικής, στην οποία έχει ενσωματωθεί η τελευταία αυτή πράξη, κατόπιν τηρήσεως της οικείας ενδικοφανούς διαδικασίας».