ΣτΕ: στην Προεδρία της Δημοκρατίας η οριοθέτηση προστατευόμενων περιοχών

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Νέα δεδομένα στον πολεοδομικό σχεδιασμό, ενόψει μάλιστα του προγράμματος εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων, που ετοιμάζεται να δρομολογήσει το ΥΠΕΝ επιφέρει απόφαση του ΣτΕ για την οριοθέτηση ρεμάτων.

Η απόφαση του ΣτΕ που εκδίκασε προσφυγή κατά της οριοθέτησης του μεγάλου ρέματος Ραφήνας, το οποίο σε μεγάλο μέρος του διέρχεται από περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος έκρινε ότι η επικύρωση της οριοθέτησης ρεμάτων σε προστατευόμενες  περιοχές και οικισμούς γίνεται αποκλειστικά και μόνον με την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων.

«Η επικύρωση της οριοθέτησης ρεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε τέτοιες περιοχές και οικισμούς δεν επιτρέπεται να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας» σημειώνεται χαρακτηριστικά στην απόφαση του ΣτΕ.

Η απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου περί «οριοθέτησης ρέματος ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» (ΣτΕ 1359/2020), που εκδόθηκε από τους πρόεδρο Π. Ευστράτιου και εισηγητή  Χρ. Παπανικολάου επί της ουσίας κάνει δεκτή την προσφυγή και ακυρώνει τη σχετική υπουργική απόφαση, δίνοντας παράλληλα προθεσμία στη διοίκηση να προχωρήσει εντός έξι μηνών για την οριοθέτηση του ρέματος με Προεδρικό Διάταγμα.

Ρύθμιση ΥΠΕΝ

Η απόφαση του ΣτΕ σε συνδυασμό με τη νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος για την υλοποίηση νέου προγράμματος εκπόνησης Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων άμεσα σε 200 δημοτικές ενότητες και στο σύνολο της επικράτειας σε βάθος δεκαετίας, έρχεται να υπογραμμίσει ότι η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού θα ολοκληρωθεί σε στέρεο έδαφος νομικής ασφάλειας με την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων και όχι απλώς υπουργικών αποφάσεων, ιδίως για τις περιοχές προστασίας

Η νομοθετική ρύθμιση, που έχει περιληφθεί στο νέο υπό διαβούλευση πολεοδομικό και χωροταξικό νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ προβλέπει ότι στα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια «εντάσσονται και εκτάσεις που υπάγονται σε ειδικά νομικά καθεστώτα προστασίας (ΠΕΚ), όπως είναι ιδίως χώροι αρχαιολογικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος, δάση και δασικές εκτάσεις, αιγιαλός και παραλία, ποταμοί-λίμνες-ρέματα, καθώς και προστατευόμενες περιοχές του άρθρου 19 του ν. 1650/1986 (Α’ 160), οι οποίες διέπονται, όσον αφορά τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης, από τα ειδικά καθεστώτα προστασίας τους. Οι περιοχές αυτές ενσωματώνονται στο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο χωρίς να μεταβάλλεται το προστατευτικό τους καθεστώς. Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται και οι περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί, με διοικητική πράξη, ως περιοχές αγροτικής ή γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας».

Απόφαση ΣτΕ

Η νέα απόφαση του ΣτΕ αναλυτικά αναφέρει ότι:

– «Η οριοθέτηση υδατορεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε οικισμούς ή περιοχές εντός ή εκτός σχεδίου, που λόγω του χαρακτήρα τους χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας, όπως είναι οι αρχαιολογικοί χώροι, τα αρχιτεκτονικά ή παραδοσιακά σύνολα, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι παραλιακές περιοχές ή οικισμοί, οι τουριστικοί τόποι, τα δάση, οι δασικές εκτάσεις, τα τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, τα ευαίσθητα οικοσυστήματα, οι περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και οι υπαγόμενες σε ειδικό καθεστώς προστασίας περιοχές, δεν μπορεί να θεωρηθεί, κατά την έννοια του άρθρου 43 παρ. 2 του Συντάγματος, σε συνδυασμό µε τις διατάξεις των άρθρων 24 παρ. 1,2 και 101 του Συντάγματος, ως “ειδικότερο” θέμα, ούτε ως θέµα “τοπικού” μόνον ενδιαφέροντος, ή “τεχνικού” ή “λεπτομερειακού” χαρακτήρα, διότι αναφέρεται σε οικισμούς και περιοχές που έχουν γενικότερη σημασία για τη χώρα. Ως εκ τούτου, η επικύρωση της οριοθέτησης ρεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε τέτοιες περιοχές και οικισμούς δεν επιτρέπεται να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας.

Εκ των στοιχείων του φακέλου, προκύπτει ότι το επίμαχο ρέμα έχει χαρακτηριστεί, στο μεγαλύτερο τμήμα του, ως ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος εκβάλλει δε στη θάλασσα. Περαιτέρω, κατά τη Διοίκηση, στην επίμαχη συνολική οριοθέτηση περιλαμβάνεται το τμήμα του ρέματος Ραφήνας στην περιοχή της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Βορείων Μεσογείων του Δήμου Σπάτων – Αρτέμιδος, το οποίο είχε οριοθετηθεί µε το π.δ. της 27.8.2014. Για τους λόγους αυτούς, η επικύρωση του καθορισμού των οριογραμμών του ρέματος έπρεπε να γίνει µε π.δ. και όχι, όπως εν προκειμένω, µε την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, η οποία θα έπρεπε να ακυρωθεί, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τους αιτούντες.

Το Δικαστήριο κρίνει, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 50 παρ. 2α του π.δ. 18/1989, ότι δεν είναι αναγκαία στην προκειμένη περίπτωση η ακύρωση της πράξης για την αποκατάσταση της νομιμότητας και τη διασφάλιση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας των αιτούντων, πριν παρασχεθεί στη Διοίκηση προθεσμία για την οριοθέτηση του ρέματος µε προεδρικό διάταγμα. Η προθεσμία δε αυτή ορίζεται, κατά την κρίση του Δικαστηρίου σε έξι μήνες από την κοινοποίηση της παρούσας απόφασης στη Διοίκηση, στην οποία πρέπει να επιστραφεί και ο διοικητικός φάκελος της υπόθεσης.

Κατόπιν των ανωτέρω, πρέπει να αναβληθεί η οριστική κρίση επί του ζητήματος».