Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας: Σχεδιάζοντας μια Στρατηγική για το μέλλον της πόλης που είναι οριζόντια και θέτει ως τελικό ορίζοντα υλοποίησης το 2030

Της Ελένης Μυριβήλη*

H Αθήνα εντάχθηκε μετά από διαγωνιστική διαδικασία στο δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων του Ιδρύματος Rockefeller τον Δεκέμβριο του 2014. Μέσα από τη συμμετοχή της στο δίκτυο η πόλη είχε την ευκαιρία να εφαρμόσει μαζί με 99 άλλες πόλεις από όλο τον κόσμο μια κοινή μεθοδολογία με στόχο το σχεδιασμό και την υλοποίηση στρατηγικών ανθεκτικότητας. Το δίκτυο προσφέρει στην ένα πεδίο ανταλλαγής γνώσεων και συνεργασίας ανάμεσα στις πόλεις και τους ειδικούς, όπως επίσης την πρόσβαση σε μια πλατφόρμα συνεργατών που παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες όπως και τη χρηματοδότηση της θέσης του Επικεφαλής Αστικής Ανθεκτικότητας.

Στην περίπτωση της Αθήνας, όπου μαζί με τη Θεσσαλονίκη, είναι οι δύο ελληνικές πόλεις που συμμετέχουν στο δίκτυο, δημιουργήθηκε το Γραφείο Αστικής Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας, το οποίο εντάχθηκε και στο οργανόγραμμα του δήμου. Το Γραφείο απαρτίζεται τόσο από δημοτικούς υπαλλήλους όσο και από εξωτερικούς συνεργάτες και λειτουργεί από το Φεβρουάριο του 2016.

Οι  μεγάλες προκλήσεις της Αθήνας

Το ταξίδι της ανθεκτικότητας σε κάθε πόλη αρχίζει με συμμετοχικές διαδικασίες μια γρήγορη διάγνωση που αποτυπώνει τις σημαντικές προκλήσεις της. Μετά από αρκετούς μήνες συνεντεύξεων κα συνεργασιών με εκπροσώπους από διάφορες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων της ακαδημαϊκής και της διοικητικής όπως και εμπειρογνωμόνων σε φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές, η Ομάδα της Ανθεκτικής Αθήνας έδωσε προτεραιότητα στις ακόλουθες κρίσεις ως τις πιο σημαντικές για την πόλη μας. Στις απρόσμενες και μεγάλες κρίσεις προτεραιοποιήσαμε το σεισμό, τις κρίσεις που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή και ειδικότερα τον καύσωνα και την αστική θερμική νησίδα, την κοινωνική αναταραχή και βία στην πόλη, όπως και το ηλεκτρονικό έγκλημα. Στις χρόνιες πιέσεις, ως πιο επιτακτικές αναδείχθηκαν οι μακροοικονομικές συνθήκες ύφεσης, οι γηρασμένες υποδομές, οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές μεγάλης κλίμακας και η έλλειψη εμπιστοσύνης.

Η Αστική Ανθεκτικότητα

«Αστική Ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα κατοίκων, κοινοτήτων, θεσμών, επιχειρήσεων και δομών μιας πόλης να επιβιώνουν, να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται ανεξάρτητα από τις χρόνιες πιέσεις και τα οξέα σοκ που τυχόν αντιμετωπίζουν.»

Βασική αρχή της Ανθεκτικότητας είναι η συμμετοχικότητα, όπως και η οριζόντια προσέγγιση της πόλης ως ένα ενιαίο σύστημα. Στην Αθήνα, όπως και στις υπόλοιπες 99 πόλεις του δικτύου των 100 Ανθεκτικών Πόλεων, το αντικείμενο και η μεθοδολογία του προγράμματος παρουσιαστήκαν αρχικά σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 26 Μαΐου 2014. Τον Φεβρουάριο του 2016, η πόλη ξεκίνησε το ταξίδι της Ανθεκτικότητας υλοποιώντας την μεθοδολογία με τη συνεργασία μεγάλου αριθμού εμπλεκόμενων.

14 μήνες μετά, η Αθήνα έχει στα χέρια της την Στρατηγική Ανθεκτικότητας, καρπό της συνεργασίας μεταξύ αντιπροσώπων του δήμου, φορέων της κεντρικής κυβέρνησης, πανεπιστημιακών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων, επιχειρηματιών και μεγάλου αριθμού πολιτών και τοπικών ομάδων. Περισσότεροι από 140 συνεργαζόμενοι φορείς και 840 εμπλεκόμενοι συμμετείχαν σε 40 εργαστήρια, συνέδρια και δημόσιες εκδηλώσεις. Η Αθήνα υπήρξε οργανωτής και συνδιοργανωτής διεθνών συναντήσεων με την συμμετοχή πόλεων-μελών του δικτύου. Διεθνείς και τοπικοί εμπειρογνώμονες συνεργάστηκαν με σκοπό να κατανοήσουν καλύτερα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πόλη μας και να αναζητήσουν ανθεκτικές λύσεις.

Η Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας

Από τον Φεβρουάριο του 2015, το Γραφείο Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας του δήμου Αθηναίων συνεργάστηκε με 840 ανθρώπους και 140 φορείς για να προσδιορίσει 65 δράσεις και  53 υπο-δράσεις για μια Αθήνα περισσότερο προσιτή και πράσινη, μια πόλη προνοητική που προετοιμάζεται για τις επερχόμενες κρίσεις, μια πόλη ζωντανή, καινοτόμα και δημιουργική. Η ανθεκτική Αθήνα του 2030 προσαρμόζεται γρήγορα και ξέρει να εκμεταλλεύεται τις συνθήκες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, δημιουργεί διαφανείς και στέρεους δεσμούς μεταξύ των εταίρων της και  παράγει βιώσιμες λύσεις για και μαζί με τους πολίτες της

Το σχέδιο δράσης συγκεκριμένα στοχεύει σε:

• Μια προσιτή πόλη που θα είναι πιο διαφανής και πιο ανοιχτή στους πολίτες της, πιο αποτελεσματική ως προς τις δράσεις και τα έργα της, και πιο ενεργή και θεσμική στις συνεργασίες της.
• Μια πράσινη πόλη που ενσωματώνει τη φύση στο αστικό μας περιβάλλον, καθιστώντας την πόλη μας καθαρότερη, πιο δροσερή και πιο βιώσιμη.
• Μια προνοητική πόλη που προετοιμάζεται και είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις κρίσιμες προκλήσεις προτού αυτές συμβούν, σχεδιάζοντας για το μέλλον εμπλέκοντας αλλά και ενισχύοντας τους πολίτες μας.
• Και μια ζωντανή πόλη που καλλιεργεί και γιορτάζει τη δημιουργικότητά της, την επιχειρηματικότητα και την πολιτιστική ταυτότητα.

Η Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας, παρουσιάστηκε επίσημα τον Ιούνιο του 2017. Άμεσος στόχος του Γραφείο είναι ο προσδιορισμός των δράσεων που θα αποτελέσουν προτεραιότητας υλοποίησης για το 2018.

Η Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας είναι το προϊόν συνεργασίας με τους αρμόδιους φορείς και τις υπηρεσίες του δήμου Αθηναίων ενώ εμπνέεται από άλλα δημοτικά σχέδια, όπως το Σχέδιο Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) και τη Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΣΒΑΑ). Η Στρατηγική συμπληρώνεται , επίσης, από κείμενα που παράχθηκαν σε συνεργασία με το δίκτυο των 100 Ανθεκτικών Πόλεων, το δίκτυο πόλεων για την Κλιματική Αλλαγή C40 Cities και το Ίδρυμα Bertelsmann. Αυτά περιλαμβάνουν το Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή,  την έκθεση: «Παγκόσμια Μετανάστευση και οι Ανθεκτικές Πόλεις στο Προσκήνιο» και τις προτάσεις του Διατλαντικού Εργαστηρίου Πολιτικής με αντικείμενο την κοινωνική δικαιοσύνη σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης.

Η Στρατηγική ενσωματώνει άμεσες δράσεις γρήγορης απόδοσης αλλά και παρεμβάσεις που ανήκουν σε έναν πιο μακρόπνοο σχεδιασμό για την πόλη. Το πρόγραμμα συνεχίζει με την υλοποίηση κάποιων εκ των προτεινόμενων δράσεων, μέσα από διατομεακές συνεργασίες και την υποστήριξη διεθνών εταίρων. Κάθε πυλώνας αναλύεται σε συγκεκριμένους στόχους μέσα από τους οποίους ο δήμος θα είναι σε θέση να αποτιμήσει την πρόοδο του με συγκεκριμένους δείκτες.Το έργο αυτό εκτός του ότι εντάσσεται σε μια διεθνή παράλληλη προσπάθεια 100 πόλεων (από την Νέα Υόρκη και το Παρίσι, μέχρι την Αντις Αμπέμπα και την Ραμάλα ή το Μεντεγίν) υποστηρίζεται από μια 18μελή συντονιστική επιτροπή σημαντικών ανθρώπων της πόλης μας.

Ανοιχτή Πρόσκληση

Το Γραφείο μας απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση σε όλους όσοι επιθυμούν να συμβάλλουν στην προστασία αλλά και στη βελτίωση της ζωής όλων των κατοίκων της Αθήνας.

Προσκαλούμε τους πολίτες, τις κοινότητες, θεσμούς και ιδιωτικές επιχειρήσεις να μας υποδείξουν νέους τρόπους προσέγγισης και δράσης που θα υποστηρίξουν την πόλη μας. Μιλήστε μας για έργα που μπορούν να την μεταμορφώσουν, δουλέψτε μαζί μας στην υλοποίηση δράσεων ανθεκτικότητας που σας εμπνέουν.   Άλλωστε, ανθεκτικότητα σημαίνει το  να είσαι προετοιμασμένος και έτοιμος για την αλλαγή και την μεταμόρφωση. Η στρατηγική αυτή δεν είναι στάσιμη: ο κόσμος μας αλλάζει υπερβολικά γρήγορα. Η στρατηγική μας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα πλαίσιο που αναδεικνύει και συγχρόνως ενσωματώνει την λογική της ανθεκτικότητας στην χάραξη πολιτικής. Σε αυτήν την προσπάθεια είμαστε όλοι μαζί.

Πληροφορίες

Μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Γραφείο Αστικής Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας:

Καλώντας στο 210 3722182 (9:00-17:00)

Με e-mail στο resilient.athens@gmail.com

Ακολουθήστε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook,twitter,Instagram) #ResilientAthens

Μάθετε περισσότερα: www.resilientathens.wordpress.com

Διαβάστε τη Στρατηγική Ανθεκτικότητας της Αθήνας σε αυτό το σύνδεσμο: https://resilientathens.files.wordpress.com/2017/09/170914-100rc-athens-gr-revised-05-compressed.pdf

*Καθ. Ελένη Μυριβήλη, Επικεφαλής Αστικής Ανθεκτικότητας, δημοτική σύμβουλος  εντεταλμένη για την εποπτεία και το συντονισμό των δράσεων της Αστικής Ανθεκτικότητας και της Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή