SWAN: διακρατικό ψηφιακό παρατηρητήριο διαχείρισης απορριμμάτων

Της Ντίνας Καράτζιου/

Η πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα διαχείρισης στερεών αποβλήτων σε κράτη της Βαλκανικής και την Κύπρο αναμένεται να ολοκληρωθεί το προσεχές διάστημα.

Ο βαλκανικός ηλεκτρονικός χάρτης θα λειτουργήσεις ως διαδραστικό ψηφιακό παρατηρητήριο, που θα απεικονίζει τις υπάρχουσες πηγές στερεών αποβλήτων από βιομηχανίες και επιχειρήσεις σε τέσσερις χώρες, τους πιθανούς αποδέκτες καθώς και τα  ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά, των αποβλήτων που παράγουν αλλά και αυτά που αναζητούν. Με λίγα δομείται ψηφιακά η διασύνδεση βιομηχανιών και επιχειρήσεων  παραγωγών αποβλήτων σε Ελλάδα, Αλβανία, Βουλγαρία και Κύπρο, ούτως ώστε να επαναχρησιμοποιήσουν, να ανακυκλώσουν και να ανακτήσουν δευτερογενή υλικά στις υποδομές τους.

Οι στόχοι της ψηφιακή πλατφόρμα S.W.A.N

Ο  λόγος για την ψηφιακή πλατφόρμα S.W.A.N (a digital Solid Waste platform for Balkan», ένα καινοτόμο εργαλείο που ανοίγει νέους δρόμους για το επιχειρηματικό περιβάλλον της κυκλικής οικονομίας. Πρόκειται για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «INTERREG BalkanMed 2014-2020», με επικεφαλής για τη Ελλάδα τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής-Φορέας Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής (ΕΔΣΝΑ), και χώρες συμμετοχής την Κύπρο, την Αλβανία και τη Βουλγαρία.

Βασική επιδίωξη της πλατφόρμας S.W.A.N είναι σύμφωνα με τους υπεύθυνους του προγράμματος,  η διευκόλυνση της ανάπτυξης καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων βασισμένων στην επαναχρησιμοποίηση υλικών  και στερεών αποβλήτων στην περιοχή των Βαλκανίων.

Το όραμα των συμμετεχουσών χωρών, όπως περιγράφηκε από τον Project manager της SWAN κ. Γιώργο Αρβανίτη, «είναι η ανάπτυξη της εν λόγω  ηλεκτρονικής πλατφόρμας, να  αποτελέσει έναν δραστικό καταλύτη στη μετάβαση από το γραμμικό στο κυκλικό μοντέλο οικονομίας. δημιουργώντας τοπικές και διακρατικές αλυσίδες αξιών, των παραγόμενων μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων, επανατροφοδοτώντας τα παραγωγική αλυσίδα, με βασική επιδίωξη, μια κοινωνία μηδενικών ρύπων», ο οποίος, παρουσίασε την Αρχιτεκτονική  της πλατφόρμας S. W.A.N  στο 6^ο Συνέδριο της Ελληνικής  Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΕΕΔΣΑ που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την International Solid Waste Association (ISWA), με θέμα: «ΕΛΛΑΔΑ 2020 – Προτεραιότητες Κυκλικής Οικονομίας Συνδέοντας πολίτες, επιχειρήσεις & επιστήμονες».

Στόχοι του προγράμματος

Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος,  παρουσιάστηκαν στο  συνέδριο της ΕΕΔΣΑ  από τον Πρόεδρο του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης κ. Νίκο Χιωτάκη  και προσδιορίστηκαν σε τέσσερις άξονες:

• Να  παρέχει λεπτομερή απεικόνιση των πηγών στερεών αποβλήτων  και των πιθανών αποδεκτών τους.
• Θα παρέχει εθνικές και διακρατικές οδούς επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων, μέσω αντιστοίχισης της προσφοράς και της ζήτησης.
• Να ταυτοποιήσει τα τεχνικώς εφικτά συμβιωτικά σχέδια στην περιοχή
• Να αξιολογήσει εάν είναι οικονομικά εφικτά

Οι  Εταίροι

Στο πρόγραμμα συμμετέχει η χώρα μας με επικεφαλής τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής – Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Αττικής (ΕΔΣΝΑ), το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου- Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Εργαστήριο Διοίκησης Τεχνολογίας και Καινοτομίας.  Από την Αλβανία, οι συμμετέχοντες φορείς, είναι το Υπουργείο Τουρισμού και Περιβάλλοντος και η Μη Κυβερνητική Οργάνωση –Σύνδεσμος Προστασίας και Κοινωνικής & Περιβαλλοντικής Ανάπτυξης  PSEDA –ILIRIA . Οι εταίροι της Βουλγαρίας είναι ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βουλγαρίας και η Ένωση Βουλγαρικών Επιχειρήσεων, ενώ από την Κύπρο,  συμμετέχει το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου –Τμήμα Περιβαλλοντικών Επιστημών και Τεχνολογίας.

Τα δύο βασικά επίπεδα του προγράμματος  της ηλεκτρονικής πλατφόρμας S.W.A.N

Α. Αναπτύσσεται ένα ψηφιακό οικοσύστημα αποτελούμενο από τέσσερις υποπλατφόρμες πληροφορικής (μία για κάθε χώρα που εκπροσωπείται στην κοινοπραξία).Το οικοσύστημα αυτό θα χαρτογραφήσει μεμονωμένα και θα αντιστοιχήσει συνολικά τις ροές στερεών αποβλήτων και τις πηγές τους στην περιοχή. Ένα σύνολο νέων αλγορίθμων θα παρέχει βασική γνώση  για τεχνική και οικονομική σύνδεση προσφοράς και ζήτησης, ενσωματώνοντας βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα.

Β. Αναπτύσσεται ένα δεύτερο,  βιομηχανικό αυτή τη φορά οικοσύστημα αποτελούμενο από βαλκανικές και κυπριακές  βιομηχανίες οι οποίες παράγουν και χρησιμοποιούν στερεά απόβλητα. Οι τελευταίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν το ψηφιακό οικοσύστημα SWAN για να εξερευνούν νέες ευκαιρίες ανακύκλωσης οι οποίες μπορεί να μην είναι οικονομικά βιώσιμες σε τοπικό επίπεδο, έχουν ωστόσο νόημα σε διεθνές-διασυνοριακό επίπεδο.

Η αναλυτική παρουσίαση της Αρχιτεκτονικής της ηλεκτρονικής πλατφόρμας S.W.A.N

Η πλατφόρμα λειτουργεί σε περιβάλλον Windows Server και αναπτύσσεται σε πλατφόρμα, Net  Framework.  Η υλοποίηση της εφαρμογής γίνεται σε διαδικτυακό περιβάλλον πολλαπλών χρηστών με σαφή διαχωρισμό τους. Δομείται σε δύο επίπεδα: Πρώτον: Καταγραφή, ανάλυση και χαρτογράφηση όλων των πηγών και των δυνητικών αποδεκτών βιομηχανικών στερεών αποβλήτων Δεύτερον: Ανάπτυξη και υλοποίηση δύο αλγορίθμων παραγωγής βέλτιστων αλυσίδων αξίας με βάση την επαναχρησιμοποίηση στερεών αποβλήτων.

Το ψηφιακό οικοσύστημα

Αναπτύσσεται το ψηφιακό οικοσύστημα, η ψηφιακή πλατφόρμα S.W.A.N., στην οποία θα βασιστεί η δημιουργία αλυσίδων αξίας επαναχρησιμοποίησης στερεών αποβλήτων. Η πλατφόρμα θα λειτουργεί ως ψηφιακό παρατηρητήριο για την καταγραφή, από κάθε εταίρο, των πηγών, των δυνητικών αποδεκτών και των αποβλήτων που παράγουν/αναζητούν. Η αρχιτεκτονική της πλατφόρμας επιτρέπει την ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ των χωρών-εταίρων

Απεικόνιση Πηγών & Αποδεκτών Αποβλήτων

Δημιουργείται ο χάρτης SWAN των Στερεών Αποβλήτων  των Βαλκανίων Ο χάρτης απεικονίζει τις υπάρχουσες πηγές στερεών αποβλήτων, τους πιθανούς αποδέκτες καθώς και τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων που παράγουν/αναζητούν.

Αντιστοίχιση Πηγών & Αποδεκτών Αποβλήτων

Αναπτύσσεται ο  αλγόριθμος  που επεξεργάζεται το χάρτη  SWAN  Στερεών Αποβλήτων των Βαλκανίων & παρέχει διαφορετικές επιλογές για αλυσίδες αξίας επαναχρησιμοποίησης στερεών αποβλήτων & συναφή επιχειρηματικά μοντέλα.

Ο αλγόριθμος  αντιστοιχίζει τις πηγές αποβλήτων και τους αποδέκτες με βάση κριτήρια γεωγραφικά (εγγύτητα μεταξύ πηγής και αποδέκτη),  τεχνικά (καταλληλότητα τύπου αποβλήτων), επιχειρηματικά (βιώσιμη επένδυση για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη)

Βιομηχανικό οικοσύστημα

Αναπτύσσεται ένα Βιομηχανικό Οικοσύστημα, δηλαδή ένα δίκτυο βιομηχανιών στην περιοχή που παράγουν και χρησιμοποιούν στερεά απόβλητα. Η συνεργασία τους  στοχεύει στην ανάπτυξη και προώθηση τοπικών / περιφερειακών / εθνικών και διακρατικών αλυσίδων αξίας επαναχρησιμοποίησης στερεών αποβλήτων. Το βιομηχανικό οικοσύστημα διασφαλίζει τη διαχείριση της γνώσης και τη σύνθεση των αποτελεσμάτων για τη δημιουργία  βιώσιμης  υποδομής μετά την ολοκλήρωση του έργου.

Σε τρία 3επίπεδα ο τεχνικός σχεδιασμός

Το 1^ο επίπεδο Presentation Tier είναι το επίπεδο της εξωστρεφούς επικοινωνίας. Σε αυτό έχει πρόσβαση, το βλέπει & το χειρίζεται ο χρήστης μέσω του δικού του account.

Το 2^ο επίπεδο Application/Logic Tier είναι το επίπεδο στο οποίο το λογισμικό επεξεργάζεται τις πληροφορίες και ελέγχεται η πληροφορία.

Το 3^ο επίπεδο Data Tier απαρτίζεται από Database Servers στους οποίους είναι αποθηκευμένη κωδικοποιημένη η πληροφορία και μπορεί να ανασυρθεί. Με τον τρόπο αυτό η πληροφορία διατηρείιται ανεξάρτητη από τον application server και με τον τρόπο αυτό βελτιώνεται  η απόδοση και η διαβάθμιση. Οι 4 σχεσιακές βάσεις δεδομένων έχουν τη δυνατότητα να δουλεύουν ανεξάρτητα αλλά και συσχετισμένες.

Ετσι ένας χρήστης έχει την δυνατότητα να κάνει συσχετίσεις που αφορούν μόνο τη χώρα του ή και άλλες

Η Web εφαρμογή που χρησιμοποιήθηκε  και τα 7 διαφορετικά επίπεδα χρηστών

• Η λύση που επιλέχθηκε είναι μια web εφαρμογή που απαιτεί μόνο πρόσβαση σε δίκτυο και ένας web browser για πρόσβαση του τελικού χρήστη.
• Με τη χρήση της web εφαρμογής το κόστος και η περιπλοκότητα των ΙΤ λειτουργιών μπορούν να μειωθούν σημαντικά, ενώ παράλληλα γίνεται ευκολότερη η διαχείριση, η παρακολούθηση κι η χρήση των εφαρμογών & των πληροφοριών.
• Καθορίστηκαν 7 διαφορετικά επίπεδα χρηστών στην πλατφόρμα (Δημόσιο, Πιστοποιημένοι χρήστες, Διαχειριστές βιομηχανίας, Βιομηχανία συμμετέχοντες, Διαχειριστές περιφερειακών αρχών, συμμετέχοντες περιφερειακών αρχών και Διαχειριστές συστήματος) καθεμία με διαφορετικά δικαιώματα πρόσβασης και λειτουργιών.

Η χαρτογράφηση των πηγών

Τόσο οι πηγές όσο και οι αποδέκτες θα οργανωθούν σε μια γεωγραφική βάση δεδομένων, η οποία θα περιλαμβάνει:

• • Γενικά χαρακτηριστικά (όνομα, είδος οικονομικής δραστηριότητας)
  • Χωρικά χαρακτηριστικά (χώρα, περιφέρεια, συντεταγμένες)
  • Τεχνικά χαρακτηριστικά (είδος, ποσότητα και ποιότητα των ροών στερεών αποβλήτων)
  • Οικονομικά χαρακτηριστικά (κόστος συλλογής, επεξεργασίας, μεταφοράς και αποθήκευσης των στερεών αποβλήτων)

Επίσης, στην ίδια βάση δεδομένων, θα πρέπει να οργανωθούν και οι πιθανές ροές στερεών αποβλήτων, με βάση τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Α/ Ποσότητα & χρονική διακύμανση Β/Ποσότητα και χρονική διακύμανση και Γ/ Κατηγορία και Δ/ Υφιστάμενη μέθοδος διαχείρισης και κόστος αυτής

Η απεικόνιση της ψηφιακής  πλατφόρμας  –  Ο χάρτης πλοήγησης

Κατά την παρουσίαση του έργου,  δημοσιοποιήθηκε και η ψηφιακή απεικόνιση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας; H  αρχική σελίδα (home page) , θα διαφαίνεται η περίληψη του έργου,  ο χάρτης με τις βιομηχανίες που περιλαμβάνονται (χωρίς περαιτέρω παρουσίαση των χαρακτηριστικών τους), οι σύνδεσμοι με τις 4 ιστοσελίδες του έργου και τα στοιχεία επικοινωνίας. Στη συνέχεια θα παρουσιάζονται οι βέλτιστες πρακτικές. Για κάθε βέλτιστη πρακτική / τεχνολογία σχήματος βιομηχανικής συμβίωσης, παρουσιάζονται, τουλάχιστον, τα ακόλουθα δεδομένα:

• Ο τύπος της βιομηχανικής εγκατάστασης που παρέχει τη ροή αποβλήτων
• Ο τύπος της βιομηχανικής εγκατάστασης που δέχεται τη ροή αποβλήτων
• Ο τύπος της ροής αποβλήτων που ανταλλάσσεται μεταξύ παρόχου και αποδέκτη
• Μια ένδειξη για την τεχνολογική ετοιμότητα αυτής της επιλογής, και μια επιστημονική αναφορά

Ακολουθεί στην πλοήγηση η σελίδα με την ένδειξη Βιομηχανίες.  Εδώ  ο χρήστης καθορίζει τα ακόλουθα δεδομένα για κάθε βιομηχανία:

• Γενικά Χαρακτηριστικά (όνομα, περιγραφή, μέγεθος)
• Τύπος Οικονομικής Δραστηριότητας
• Χωρικές Συντεταγμένες (χώρα/περιοχή μελέτης, γεωγραφικό πλάτος και μήκος)

Στη συνέχεια ο χρήστης καθορίζει τα ακόλουθα δεδομένα για κάθε βιομηχανία:

• Γενικά Χαρακτηριστικά (όνομα, περιγραφή, μέγεθος)
• Τύπος Οικονομικής Δραστηριότητας
• Χωρικές Συντεταγμένες (χώρα/περιοχή μελέτης, γεωγραφικό πλάτος και μήκος)

Για κάθε βιομηχανία, ο χρήστης εισάγει ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά για:

• (α) τις ροές στερεών αποβλήτων και
• (β) τις ροές στερεών πρώτων υλών που δυνητικά μπορούν να αντικατασταθούν με επαναχρησιμοποιούμενα στερεά απόβλητα (στα πλαίσια συμβιωτικού μοντέλου).

Αμέσως μετά, ο χρήστης επιλέγει μια από τις βιομηχανίες που διαχειρίζεται και αν η βιομηχανία αυτή επιθυμεί αποτελεί πηγή ή πιθανό αποδέκτη στερεών αποβλήτων. Στη συνέχεια το εργαλείο, με βάση τη Βάση Δεδομένων με τις Βέλτιστες Πρακτικές και τις πραγματικές ροές αποβλήτων, προτείνει τεχνικά αποδεκτούς συνυδασμούς βιομηχανικής συμβίωση

Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης

Η πρώτη φάση ανάπτυξης του έργου θα ολοκληρωθεί μέσα στο τρέχον δεκαπενθήμερο, και περιλαμβάνει ένα σημαντικό και μεγάλο μέρος της υλοποίησης του συνολικού έργου. Ως εκ τούτου, τεθεί σε λειτουργία, η  γεωγραφική απεικόνιση των πηγών/αποδεκτών  στερεών αποβλήτων , η υλοποίηση του αλγόριθμου τεχνικής αντιστοίχισης, τη βάση δεδομένων με τις βέλτιστες πρακτικές και την ενσωμάτωση των δεδομένων από την Κύπρο και εν μέρει της Ελλάδας.  Μέχρι τις 30 Απριλίου θα ολοκληρωθεί το έργο στο σύνολό του, το οποίο θα περιλαμβάνει την υλοποίηση του αλγόριθμου τεχνικής αντιστοίχισης και την ενσωμάτωση των δεδομένων από τις υπόλοιπες χώρες που περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα.

Το βιομηχανικό οικοσύστημα του SWAN θα παραμείνει ελεύθερα προσβάσιμο και ενεργό μετά την ολοκλήρωση του έργου, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των συνδέσεων με τα οικοσυστήματα και συντελώντας στην επέκταση και τη διείσδυση σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων με τη συμμετοχή πρόσθετων φορέων (ερευνητικών ινστιτούτων, επιχειρήσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων).