Συμπληρωματικός φόρος έως 15% σε πολυεθνικές και μεγάλους ομίλους

Το σχέδιο νόμου, που αφορά στην ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας, που προβλέπει τη θέσπιση ενός ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους ημεδαπούς ομίλους μεγάλης κλίμακας, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει σε συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών παρουσιάστηκε  στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστή Χατζηδάκη και τον αρμόδιο Υφυπουργό, Χάρη Θεοχάρη.

Αναλυτικά, πρόκειται για την ευρωπαϊκή Οδηγία 2022/2523/ΕΕ (Pillar II), μέσω της οποίας η χώρα μας εναρμονίζεται με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. και τη σχετική πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ. Με αυτή την πρωτοβουλία γίνεται ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροαποφυγής και ενός αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού που προκύπτει από την υποδήλωση κερδών μεγάλων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται τόσο στη χώρα μας όσο και στα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Το νέο αυτό σύστημα εφαρμόζει ένα παγκόσμιο ελάχιστο επίπεδο φορολογίας, ένα ελάχιστο δηλαδή πραγματικό φορολογικό συντελεστή 15% για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους μεγάλους ομίλους. Η εφαρμογή αυτού του συντελεστή μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον συμπληρωματικό φόρο έως της τάξεως του 15% επί των κερδών, εφόσον αυτές οι επιχειρήσεις κατέβαλαν σε φόρους ποσοστό μικρότερο αυτού. Έχει υιοθετηθεί μέχρι σήμερα από 132 χώρες και εφαρμόζεται υποχρεωτικά από 1/1/2024 από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.. Ως εκ τούτου, τόσο οι πολυεθνικοί όμιλοι επιχειρήσεων όσο και οι ημεδαποί όμιλοι μεγάλης κλίμακας με ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 750 εκατ. ευρώ θα πρέπει υποχρεωτικά να φορολογούνται με ελάχιστο πραγματικό φορολογικό συντελεστή που δεν μπορεί να υπολείπεται του 15%.

Με τις ρυθμίσεις αυτές, περιορίζεται ο λεγόμενος «ανταγωνισμός προς τα κάτω», δηλαδή η εκμετάλλευση ιδιαίτερα από πολυεθνικούς ομίλους της διαφορετικής φορολογικής αντιμετώπισης από κράτος σε κράτος, προκειμένου να πληρώνουν λιγότερους φόρους.

Πανευρωπαϊκά, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρείται το φαινόμενο μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και οι θυγατρικές τους να αξιοποιούν μια σειρά από εργαλεία, όπως και διατάξεις φορολογικού ή επενδυτικού χαρακτήρα και εν τέλει να καταφέρνουν να καταβάλλουν λιγότερους φόρους, πολλές φορές ακόμη και κάτω από αυτούς που θα προέκυπταν αν εφαρμοζόταν ο ελάχιστος πραγματικός φορολογικός συντελεστής 15% στα κέρδη τους.

Στην Ελλάδα, με στοιχεία του 2022, υπάρχουν 19 ελληνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι και 900-950 θυγατρικές ξένων ομίλων που ξεπερνούν σε ενοποιημένο τζίρο τα 750 εκατ. ευρώ για τουλάχιστον 2 από τα 4 τελευταία έτη πριν το 2024.

Σημειώνεται ότι, πρώτον, ο φορολογικός συντελεστής για τις εταιρείες παραμένει 22%. Θα συνεχίσει δε να επηρεάζεται από μια σειρά άλλων παραμέτρων (φορολογικά κίνητρα, μεταφορές ζημιών κ.λπ.), που οδηγούν στην αυξομείωσή του. Δεύτερον, δεν υπάρχει κίνδυνος να εγκαταλείψουν τη χώρα μας επιχειρηματικοί όμιλοι, διότι και τα υπόλοιπα κράτη έχουν επιβάλει ή θα επιβάλουν συμπληρωματικό φόρο όπου χρειαστεί. Με τα δεδομένα του 2022, υπολογίζεται πως τα επιπλέον φορολογικά έσοδα που θα συγκεντρωθούν θα ανέρχονται σε έως 80 εκατ. ευρώ και θα προέλθουν από τις επιχειρήσεις εκείνες που εν τέλει φορολογούνται με πραγματικό φορολογικό συντελεστή κάτω του 15%, εξαιτίας του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού.

Τέλος, από το νέο σύστημα εξαιρούνται:

• οι διεθνείς οργανισμοί,
• οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί,
• τα συνταξιοδοτικά ταμεία.

Η εναρμόνιση με την ενωσιακή νομοθεσία αποτελεί μια διεθνή υποχρέωση της χώρας. Εντάσσεται, όμως, και στη συνολικότερη στρατηγική της Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση τόσο της φοροδιαφυγής όσο και της φοροαποφυγής. Έρχεται δε να προστεθεί στις 11 δράσεις που ψηφίστηκαν πριν από λίγες εβδομάδες στη Βουλή και σε μια σειρά άλλων παρεμβάσεων, που εφαρμόζονται ήδη και αποφέρουν σημαντικά επιπλέον φορολογικά έσοδα (όπως π.χ. το πλαίσιο φορολόγησης των πλατφορμών φιλοξενίας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα κ.ά.).

Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Η χώρα μας ενσωματώνει στο εθνικό της δίκαιο την ευρωπαϊκή οδηγία που εισάγει ένα συμπληρωματικό φόρο έως 15% σε εκείνες τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και τους μεγάλους ομίλους, που πληρώνουν χαμηλότερους φόρους για λόγους αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού. Η στήριξη της επιχειρηματικότητας είναι σταθερή πολιτική της κυβέρνησης, όπως και η προσπάθεια για την προσέλκυση επενδύσεων. Πρέπει, όμως, να διακριθεί από την προσπάθεια φοροαποφυγής. Η χρήση αθέμιτων πρακτικών είναι αυτό που επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και η Ελλάδα ενσωματώνει αυτή την Οδηγία, όχι μόνο για λόγους θεσμικής υποχρέωσης, αλλά και για λόγους φορολογικής δικαιοσύνης».

Ο Υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αρμόδιος για τη φορολογική πολιτική, Χάρης Θεοχάρης, δήλωσε: «Με το σχετικό νομοσχέδιο επιχειρούμε να αντιμετωπίσουμε καίρια και δυναμικά την εκτεταμένη φοροαποφυγή των πολυεθνικών επιχειρηματικών ομίλων. Ως Κυβέρνηση παραμένουμε σταθερά και απαρέγκλιτα υπέρ της ανάπτυξης και της υγιούς επιχειρηματικής δραστηριότητας. Είμαστε όμως εξίσου αποφασισμένοι να θέσουμε τέρμα στην ασυδοσία και τη διαρροή φορολογικών εσόδων. Εκτιμούμε πως η εφαρμογή του επιπλέον φόρου 15% σε όσες πολυεθνικές εταιρείες διαπιστώνονται παραβιάσεις του νέου νόμου, θα αποφέρει στο Ελληνικό Δημόσιο περίπου 80 εκατ. ευρώ, με σημερινά δεδομένα. Ωστόσο, το πραγματικό κίνητρο πίσω από τη συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία είναι η προοπτική της επιστροφής αυτών των πόρων στην ελληνική κοινωνία».