Τα δέκα στοιχήματα του τουρισμού – Οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις

Του Σταύρου Κωνσταντινίδη*

Τα δέκα στοιχήματα, που θα κρίνουν το μέλλον του τουρισμού, παρουσιάζει σε άρθρο του ο Σταύρος Κωνσταντινίδης, πολιτικός μηχανικός, με εξειδίκευση στον τομέα των τουριστικών επενδύσεων, δίνοντας εξαιρετικά επίκαιρα στοιχεία και μηνύματα, με αιχμή  τις δημόσιες επενδύσεις, που όπως τονίζει είναι σήμερα σχεδόν παγωμένες και τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τουρισμό, οι οποίες  επισημαίνει ότι παρουσιάζουν μία αμήχανη κινητικότητα αλλά είναι τελικώς συγκρατημένες, εξαιτίας διαχρονικών και μόνιμων αντικινήτρων, όπως είναι η φορολογική αστάθεια και η πολεοδομική – αδειοδοτική γραφειοκρατία.

Το άρθρο του Σ. Κωνσταντινίδη είναι εξαιρετικά επίκαιρο, τόσο λόγω της χρονικής συγκυρίας,  καθώς το φθινόπωρο κάθε χρονιάς είναι η περίοδος των στρατηγικών σχεδιασμών για την ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος για την επόμενη χρονιά και το μέλλον, όσο και  για το γεγονός ότι συνδέεται άμεσα με το δημόσιο διάλογο, που αναπτύχθηκε στο πρόσφατο συνέδριο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), με τίτλο «Tourism in Transition: #someTHINKdifferent», στο επίκεντρο του οποίου τέθηκε η ανάγκη αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών για την αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και ενσωμάτωσης στη χάραξη της στρατηγικής για τη διαμόρφωση της εικόνας προορισμών. Το πλήρες άρθρο του Σ. Κωνσταντινίδη έχει ως εξής:

Τα δέκα στοιχήματα του τουρισμού

Ο Οκτώβρης κάθε χρόνου είναι πάντα το πρώτο βαρόμετρο, όπου αρχίζουν να διαγράφονται οι προοπτικές της δυναμικής της επόμενης τουριστικής σεζόν. Οι τάσεις αυτές παίρνουν πιο οριστικές μορφές τον Νοέμβριο στην Παγκόσμια Έκθεση Τουρισμού του Λονδίνου, και αμέσως μετά στην αντίστοιχη έκθεση του Βερολίνου . Με όποια πάντως γυαλιά και αν διαβάσει κανείς την προοπτική , εισπράττει ένα αμφίσημο συμπέρασμα , που εμπεριέχει ταυτόχρονα το ελπιδοφόρο μήνυμα του διεθνούς τουριστικού ενδιαφέροντος, αλλά και την εύθραυστη ισορροπία και τις παραδοσιακές παθογένειες της χώρας. Τα δέκα στοιχήματα που θα κρίνουν το μέλλον του τουρισμού, μπορούν να συνοψιστούν σχηματικά ως εξής:

Τουρισμός εκτός κρίσης

Ο Τουρισμός φαίνεται να είναι ο μόνος τομέας εκτός κρίσης, και παρουσιάζει μετά το 2012 εντυπωσιακούς δείκτες ανόδου. Πώς συμβαίνει αυτό; Κυρίως γιατί υπάρχει μία σταθερή επιθυμία ξένων τουριστών για διακοπές στη δημοφιλή Ελλάδα, και ακόμη γιατί εν πολλοίς αυτό στηρίζεται σε ένα πλέγμα διεθνούς management που «παίζει» τη χώρα σαν προορισμό, συσχετισμένα πάντα με τη γεωπολιτική συγκυρία. Η ίδια η χώρα συμμετέχει περισσότερο δια της φυσικής ελκυστικότητας και γοητείας της, της πολιτικής σταθερότητας όταν την εξασφαλίζει, και της αναβάθμισης του ιδιωτικού τουριστικού προϊόντος, που όντως έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια.

Το σχήμα «ήλιος – θάλασσα »

Όσο και αν κάποιες μεταμοντέρνες αντιλήψεις, σνομπάρουν το διπολικό σχήμα «ήλιος – θάλασσα», δεν παύει αυτό, να είναι το ανυπέρβλητα πλεονεκτικό αφήγημα της χώρας που λειτουργεί τόσο μεθυστικά στη συνείδηση των τουριστών όλου του κόσμου. Πάνω στο ισχυρό αυτό δίπολο οφείλουν να θεμελιωθούν επομένως και όλες οι σύγχρονες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, ώστε να επιτευχθούν δύο κεντρικοί στόχοι, πρώτον η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και δεύτερον η διεύρυνση του διεθνούς τουριστικού ακροατηρίου.

Το 2019

Η υπερευαισθησία όμως του τουριστικού ρεύματος έναντι των γεωπολιτικών εξελίξεων καθίσταται ολοένα και εντονότερη, λόγω της παγκόσμιας διαδικτυακής κινητικότητας της πληροφορίας, σοβαρής ή φημολογούμενης. Έτσι κάθε στοχαστική θετική πρόβλεψη εμπεριέχει παράλληλα ισχυρές αβεβαιότητες. Τα πρώτα προβλήματα κορεσμού που εμφανίζουν πολλά νησιά (Σαντορίνη, Μύκονο ), οι αμήχανη διαχειριση του προσφυγικού στο Αιγαίο , και η ίδια η πολιτική σταθερότητα της χώρας το 2019, ελλοχεύουν κινδύνους.

Επενδύσεις

Η ανάπτυξη του τουρισμού, εύλογα, είναι ευθέως ανάλογη των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Οι δημόσιες επενδύσεις είναι σήμερα σχεδόν παγωμένες αλλά ανεξάρτητα από αυτό, απουσιάζει πάντα η στοχευμένη τουριστική συσχέτιση. Αν εξαιρέσει κανείς κάποιες παραχωρήσεις ξενοδοχείων, μαρινών και κυρίως των περιφερειακών αεροδρομίων, δημόσιες επενδύσεις προκύπτουν σχεδόν αποκλειστικά μέσω των ευρωπαϊκών ενισχύσεων, και πάντως σε περιορισμένο βαθμό. Οι ιδιωτικές επενδύσεις παρουσιάζουν μία αμήχανη κινητικότητα αλλά είναι τελικώς συγκρατημένες. Διαχρονικό και μόνιμο αντικίνητρο, η φορολογική αστάθεια και η πολεοδομική – αδειοδοτική γραφειοκρατία.

Γραφειοκρατία

Πρωτίστως τα θέματα των χωροταξικών σχεδίων, της πολεοδομικής νομοθεσίας και των αδειοδοτικών διαδικασιών, παρά το γεγονός ότι έχουν αρχίσει να απλουστεύονται θεωρητικά, στην πράξη συνεχίζουν να αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα του διεθνούς επενδυτικού ενδιαφέροντος, δεδομένης της αφιλόξενης, αργής και γραφειοκρατικής δημόσιας διοίκησης

Ξενοδοχειακά brands

Ο τουρισμός πάει όπου υπάρχουν ξενοδοχεία και μάλιστα ο καλύτερος τουρισμός εκεί που υπάρχουν αναγνωρίσιμα brands ξενοδοχείων με εγγυημένη προσφορά ποιότητας και επιλογών. Είναι αδιανόητο πόσοι, ολοένα και περισσότεροι τουρίστες – πελάτες εξαντλούν με προσωπική Ιντερνετική έρευνα την προσδοκούμενη ποιότητα των διακοπών τους. Το ελληνικό ξενοδοχειακό προϊόν, όπως ισχύει και για το σύνολο των ελληνικών προϊόντων έχει να επιδείξει λίγα αναγνωρισμένα ονόματα στην διεθνή αγορά. Από την άλλη, τα διεθνή brands συμμετέχουν με ισχνή ακόμη παρουσία στην ελληνική αγορά, παρά την κινητικότητα της τελευταίας περιόδου

Επιμήκυνση περιόδου

Όσο πιο ισχυρή μπορεί να είναι η ανάπτυξη του εναλλακτικού – θεματικού τουρισμού (πολιτιστικού, ιατρικού – ιαματικού, συνεδριακού, αθλητικού κτλ ) τόσο περισσότερο μπορούν να επιμηκυνθούν τα άκρα της τουριστικής περιόδου. Η επιμήκυνση εκτός από τα αυτονόητα οφέλη θα αμβλύνει την καμπύλη ισοκατανομής μεταξύ των μηνών, εκπληρώνοντας ταυτόχρονα έναν διπλό στόχο, από τη μια καλύτερη ανταπόκριση προσφοράς στη ζήτηση, και από την άλλη άμβλυνση των πιεστικών αναγκών σε υποδομές. Επιμήκυνση σημαίνει πρωτίστως επίτευξη του στόχου της εννεάμηνης λειτουργίας, όπως ακριβώς ισχύει σε πολλούς ανταγωνιστικούς προορισμούς από την Τουρκία έως τα Κανάρια νησιά.

Δημόσιες υποδομές

Οι δημόσιες υποδομές υπολείπονται των πραγματικών τουριστικών αναγκών σε όλη τη νησιωτική χώρα. Η Σαντορίνη για παράδειγμα πρόπερσι κατέρρευσε υπό το βάρος του μπλακ- άουτ της ΔΕΗ, και φέτος έζησε τον εφιάλτη του κορεσμού του λιμανιού της, πολλά φορές . Υπάρχει σημαντική καθυστέρηση σε θέματα αεροδρομιακών και λιμενικών υποδομών, στασιμότητα στην υδροδοτική και ενεργειακή αυτονομία και ανεπάρκεια του οδικού δικτύου να σηκώσει τους ανεξέλεγκτους κυκλοφοριακούς φόρτους και τα ανησυχητικά αυξανόμενα τροχαία ατυχήματα.

Αεροδρόμια

Αν αιχμή του τουρισμού είναι το σύστημα μεταφορών, αιχμή των μεταφορών είναι τα αεροδρόμια. Το 80% του εισερχόμενου τουρισμού διακινείται μέσα από αυτά. Τα αεροδρόμια είναι το «μπότλ – νεκ» του τουρισμού, αν δεν χωρέσει η ροή μέσα από αυτά δεν φτάνει πουθενά. Η αλήθεια είναι ότι η ολοκλήρωση της παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων, θα λειτουργήσει κομβικά, καθώς η ολόκληρη των εργων της Fraport θα είναι ανάσα για τον τουρισμό.

Πολιτισμός

Τελευταίο, αλλά ίσως σημαντικότερο, είναι η αξιοποίηση της πολιτισμικής – αρχαιολογικής παρακαταθήκης. Ίσως να μην υπάρχει ισχυρότερο χαρτί τόσο πλημμελώς αξιοποιημένο στην υπόθεση του τουρισμού. Δεν κομίζει κανείς «γλαύκας ες Αθήνας», υποστηρίζοντας πως κατ´ ελάχιστον οι αρχαιολογικοί χώροι οφείλουν να είναι καταρχήν ανοιχτοί, να αναβαθμιστούν, να στελεχωθούν, να πλαισιωθούν από υψηλές δημόσιες και τεχνολογικές μικροϋποδομές και να γίνουν φιλόξενα προσβάσιμοι και επισκέψιμοι, όπως γίνεται σε όλο τον σύγχρονο κόσμο.

* Ο κ. Σταύρος Κωνσταντινίδης είναι  Πολιτικός Μηχανικός -Συγκοινωνιολόγος  /Διευθύνει τις τεχνικές εταιρείες  ΚΥΚΛΑΔΙΚΗ – ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ Μηχανικοι και Stavros Konstantinidis & Association / Γραφείο Αθήνας Σκουφά 62Α, Κολωνάκι E-mail: info@stavroskonstantinidis.gr

Βιογραφικό:

Ο Σταύρος Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στην Κολωνία της Γερμανίας το 1968. Είναι Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός του Α.Π.Θ με μεταπτυχιακές σπουδές στον Συγκοινωνιακό και Περιβαλλοντικό σχεδιασμό.

Έχει εκπαιδευτεί σε διεθνούς εμβέλειας εξειδικευμένα προγράμματα διοίκησης και διακυβέρνησης στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων το «Managing and Shaping change in the Information Age» στο HARVARD UNIVERSITY, John F. Kennedy School of Government (2004) και το «International Visitor Leadership Program του UNITED STATES DEPARTMENT OF STATE (2008).

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του, το 1992, ως επιστημονικός συνεργάτης στο ΑΠΘ και ως μελετητής δημόσιων και ιδιωτικών έργων. Μέχρι σήμερα έχει εκπονήσει και συμμετάσχει σε περισσότερες από 300 μελέτες και ερευνητικά προγράμματα στους τομείς του συγκοινωνιακού, πολεοδομικού κι περιβαλλοντικού σχεδιασμού σε πολλές πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε θέματα δημόσιας διοίκησης και επιχειρηματικότητας. Έχει διατελέσει, μεταξύ άλλων, ειδικός σύμβουλος των Υπουργείων Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων, Μακεδονίας – Θράκης και Προστασίας του Πολίτη, καθώς και πολλών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και δημόσιων φορέων. Την περίοδο 2002-2004,κατά την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων, και σε ηλικία 34 ετών, υπήρξε ο νεότερος Διοικητής Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη.

Στον ιδιωτικό τομέα διετέλεσε πολλές φορές ανώτερο διευθυντικό στέλεχος και σύμβουλος διοίκησης μεγάλων εισηγμένων Εταιρειών του κατασκευαστικού και ενεργειακού τομέα (Όμιλος Intracom, ΙΝΤΡΑΚΑΤ, Όμιλος Μυτιληναίου, Protergia κα)

Πολλές προτάσεις του, άρθρα, καθώς και ολοκληρωμένα σχέδια πολεοδομικών και συγκοινωνιακών παρεμβάσεων, που έχουν υλοποιηθεί, παρουσιάστηκαν πολλές φορές στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Σήμερα διευθύνει τη μελετητική εταιρεία «Σταύρος Κωνσταντινίδης & Συνεργάτες – ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ», με γραφεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Σαντορίνη και Μύκονο που απασχολεί 20 επιστήμονες μηχανικούς όλων των ειδικοτήτων. Το γραφείο λειτουργεί στο πρότυπο των υπηρεσιών μίας » στάσης» (one stop – shop) καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών της αγοράς και συγκεκριμένα των επιχειρήσεων ιδιωτών και του δημόσιου τομέα

Αρθρογραφεί συστηματικά στον ημερήσιο τύπο, στα ηλεκτρονικά μέσα και έχει γράψει τα βιβλία »Ανοιχτές πόλεις», 2010 και »Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη», 2014 από τις εκδόσεις »Athens Voice Books»

*Το πλήρες άρθρο του Σ. Κωνσταντινίδη αναδημοσιεύει το ecopress από την εφημερίδα «Φιλελεύθερος»