Τα έργα που χρηματοδοτεί η Ευρώπη για τη διάβρωση των ακτών

Της Ντίνας Καράτζιου/

Σύνθετα τεχνικά έργα αλλά και ήπιες παρεμβάσεις, αποτελούν το πλέγμα των έργων που είναι επιλέξιμα προς χρηματοδότηση από την Ε.Ε για τον περιορισμό του φαινομένου της διάβρωσης, αλλά και της ανάπλασης των ελληνικών ακτών.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Κομισιόν, για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο η Ελλάδα λαμβάνει συνολικά περίπου 1,5 δισ. ευρώ από κονδύλια της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ταμείο Συνοχής) για μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μέτρα για την πρόληψη των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων των έργων ανάπλασης των ακτών.

Δράσεις χρηματοδότησης προς αυτή την κατεύθυνση, περιλαμβάνονται και στους πόρους του ταμείου ανάκαμψης που θα διοχετευτούν στην Ελλάδα. Ηδη, σε περιοχές της Πελοποννήσου, όπου το φαινόμενο εξελίσσεται με έντονους ρυθμούς, αναμένεται το προσεχές διάστημα να συμβασιοποιηθούν συγχρηματοδοτούμενα έργα ύψους 10 εκ. ευρώ  μόνο για την Περιφερειακή Ενότητα Αχαϊας. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα κατέχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα διάβρωσης (28,6%),  η  εκπόνηση ολοκληρωμένων διαχειριστικών σχεδίων της Παράκτιας Ζώνης, κρίνεται απόλυτα αναγκαία.

Για την ένταση αλλά και για την αντιμετώπιση του φαινομένου τόσο σε επίπεδο παρεμβάσεων τεχνικών έργων όσο και σε επίπεδο ευαισθητοποίησης των πολιτών, μίλησε στο ecopress η πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, βουλευτής Ηλείας  Δρ. Διονυσία – Θεοδώρα Αυγερινοπούλου.

Τα τεχνικά έργα

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η ενδεδειγμένη πρακτική για την αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών είναι η εκπόνηση ολοκληρωμένων διαχειριστικών σχεδίων (Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης):

«Τα μέτρα για την αντιμετώπιση της διάβρωσης αφορούν είτε «σκληρές» ακτομηχανικές λύσεις, όπως κυματοθραύστες, είτε πιο «ήπιες» λύσεις, όπως η σταθεροποίηση των αμμοθινών και ο εμπλουτισμός των παραλιών,  οι οποίες περιβαλλοντικά φιλικού χαρακτήρα και είναι οι πλέον ορθές. Παρά την εντεινόμενη διάβρωση, η Ελλάδα ξεκίνησε τις σχετικές εργασίες σε υπουργικό επίπεδο το 2013/2014 αλλά εκτότε η εν λόγω ατζέντα δεν είχε προωθηθεί παρά ελάχιστον. Μόλις το 2019 η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξεκίνησε εκ νέου την επεξεργασία σχετικών πολιτικών βιώσιμης και ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης» τονίζει.

Ραγδαία υποβάθμιση των παράκτιων βιοτόπων

Η πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, αναφέρει, ότι  «η διάβρωση των ακτών αποτελεί φυσική διεργασία που εξελίσσεται στον χώρο και τον χρόνο. Τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο αυτό έχει οξυνθεί λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, της τήξης των πάγων και της συνακόλουθης ανόδου της μέσης στάθμης της θάλασσας, της έντασης των κλιματικών συνθηκών και των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στις παράκτιες ζώνες. Η διάβρωση επιφέρει αρνητικές συνέπειες σε όλο το οικοσύστημα, το φυσικό και το ανθρωπογενές».

Ποιες περιοχές κινδυνεύουν

Η ίδια εξηγεί, ότι οι  ακτές της Ελλάδος είναι ζώνες με έντονη οικιστική και τουριστική δραστηριότητα και εντός του αστικού ιστού με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν από τη διάβρωση και εξοχικές κατοικίες, παραλιακά καταστήματα, πάρκα αναψυχής και πλατείες  Ειδικότερα, η παράκτια ζώνη της περιοχής Δυτικής Αχαΐας και Ηλείας φιλοξενεί ευάλωτα οικοσυστήματα, καθώς και ανθρωπογενείς δραστηριότητες (οικιστικές, τουριστικές, αλιευτικές, γεωργικές). Το σύνολο των δραστηριοτήτων αυτών μπορεί να οδηγήσει σε ραγδαία υποβάθμιση των παράκτιων βιοτόπων και πόρων. Επιπλέον, η επίδραση της Κλιματικής Αλλαγής μπορεί να έχει σοβαρές άμεσες και έμμεσες επιδράσεις στο παράκτιο αυτό περιβάλλον και τις συναρτώμενες δραστηριότητες.

Η εικόνα της διάβρωσης των ακτών σε εθνικό επίπεδο

Σε εθνικό επίπεδο, η κ. Αυγερινοπούλου επικαλείται πρόσφατη μελέτη του ΤΕΕ, σύμφωνα με την οποία, οι περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη διάβρωση βρίσκονται στις περιφέρειες της Στερεάς Ελλάδος, της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, της Δυτικής Ελλάδος, των νησιών του Ιονίου, του Βορείου, αλλά και Νοτίου Αιγαίου.  Ήδη, από το 2004,  η Ελλάδα ήταν χώρα που υπέφερε από τα υψηλότερα επίπεδα διάβρωσης (28,6%) εν συγκρίσει με τις Ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου, αλλά και από έλλειψη ευαισθητοποίησης γύρω από το θέμα, επηρεάζοντας αρνητικά ορισμένα από τα πιο ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της, ήτοι τον τουρισμό και το φυσικό της περιβάλλον».

Οι ευάλωτες περιοχές σε Ηλεία & Αχαϊα

«Τα τελευταία χρόνια», υπογραμμίζει,  «η εξελισσόμενη διάβρωση των ακτών απειλεί τη παραλιακή ζώνη όχι μόνο στη χώρα μας αλλά στο σύνολο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα κυρίως νησιωτικές περιοχές, αλλά και άλλες παράκτιες περιοχές, όπως η παράκτια ζώνη της Ηλείας και της Αχαΐας ταλανίζονται εντονότερα από το φαινόμενο. Στην Αχαΐα ευάλωτες περιοχές είναι επί παραδείγματι  η παράκτια ζώνη από την περιοχή των Νιφορέικων έως τα Βραχνέικα με το φαινόμενο να είναι εντονότερο στη παραλιακή ζώνη του Κάτω Αλισσού στη Δυτική Αχαΐα. Στην Ηλεία περιοχές του Δήμου Ανδραβίδας Κυλλήνης, η λιμνοθάλασσα του Κοτυχίου, αλλά και γνωστές παραλίες, όπως,για παράδειγμα, αυτές της Κουρούτας και του Κακοβάτου, και δέλτα ποταμών παρουσιάζουν αντίστοιχα προβλήματα διάβρωσης. Τα έντονα φαινόμενα διάβρωσης είναι επίσης απόρροια των πιέσεων που δέχεται το οικοσύστημα από τις γεωργικές, τουριστικές, κοινωνικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 23% της ακτογραμμής της Δυτικής Ελλάδας είναι υπό διάβρωση, ενώ παράλληλα, οι ανθρώπινες επεμβάσεις στην θάλασσα ή στην ακτή, (π.χ. κατασκευή φραγμάτων, αμμοληψίες κτλ.) επιβαρύνουν σημαντικά τη δυναμική ισορροπία της ακτογραμμής. Εν συνόλω, η περιοχή της Δυτικής Ελλάδος χαρακτηρίζεται ως ένα οικοσύστημα με μεσαία και έντονα φαινόμενα παράλιας διάβρωσης».

Η ευαισθητοποίηση των πολιτών

«Οι πολίτες, τα τελευταία χρόνια, είναι πιο ευαισθητοποιημένοι στα περιβαλλοντικά θέματα και έχουν αποκτήσει ένα σημαντικό επίπεδο κατανόησης της κλιματικής αλλαγής και των ποικίλων επιπτώσεων αυτής», αναφέρει η πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος. Και τονίζει: « Ομοίως, έχουν υψηλό βαθμό συνειδητοποίησης για το φαινόμενο της διάβρωσης των ακτών, ιδίως από τη στιγμή που σε αρκετές περιπτώσεις μπορούν να το διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι, αλλά εκλείπει από την ενημέρωσή τους η πληροφόρηση για τα αίτια του φαινομένου και τους τρόπους αντιμετώπισής του. Ως εκ τούτου, απαιτείται περαιτέρω ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από τις συνέπειες της διάβρωσης τόσο σε επίπεδο κοινωνικό και οικονομικό, όσο και περιβαλλοντικό, ώστε να αποκτήσει η κοινωνία των πολιτών ενεργό ρόλο στην αποτροπή περαιτέρω επιδείνωσης του προβλήματος, αλλά και στην απαίτηση για την συμπερίληψη του ζητήματος ανάμεσα στα ζητήματα για τα οποία οι ίδιοι οι πολίτες πρέπει να επιζητούν την επίλυσή του».

Το έργο «CoastAdWeb

Το έργο «CoastAdWeb» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος «ActiveCitizens Fund», μέρος του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου για την Ελλάδα για την περίοδο 2014 – 2021 (EEA Grants), με φορέα υλοποίησης τον οργανισμό Διάσωση Ακτής (SaveCoast) και εταίρο το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δικαίου, Επιστήμης και Τεχνολογίας, του οποίου είμαι Πρόεδρος.Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Activecitizensfund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το «SolidarityNow», αναφέρει η κ. Αυγερινοπούλου, εξηγώντας, το στόχο του έργου:

Ο στόχος

«Είναι η ενίσχυση της συνηγορίας και του εποπτικού ρόλου της κοινωνίας των πολιτών και ειδικότερα η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού, των φορέων, των πολιτών και των συλλόγων που δραστηριοποιούνται στη παράκτια ζώνη απέναντι στο μείζον ζήτημα της διάβρωσης των ακτών, ώστε να είναι σε θέση να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Παρότι, οι πολίτες γνωρίζουν για τη διάβρωση των ακτών, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη και άμεση ενημέρωση για την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων και την προστασία της παράκτιας ζώνης, καθώς είναι ένα πεδίο που οι νομοθετικές, ρυθμιστικές και λειτουργικές αρμοδιότητες της παράκτιες ζώνης μοιράζονται ανάμεσα σε πολλούς φορείς και υπάρχει κατακερματισμός πληροφοριών. Ως αποτέλεσμα αυτού, οι πολίτες σπάνια ενημερώνονται ή συμμετέχουν στα θέματα διαχείρισης της παράκτιας ζώνης και λήψης μέτρων αντιμετώπισης φυσικών φαινομένων διάβρωσης, εκδήλωσης πλημμυρών και ρύπανσης στην παράκτια ζώνη (ακτή και θάλασσα)».

Πως επιτυγχάνεται η ευαισθητοποίηση των πολιτών

«Η ευαισθητοποίηση του κοινού μέσω του «CoastAdWeb» επιτυγχάνεται μέσα από τη διαδραστική διαδικτυακή πλατφόρμα εποπτείας παράκτιας ζώνης Δυτικής Αχαΐας και Ηλείας που έχουμε δημιουργήσει, η οποία είναι εύκολα προσβάσιμη σε όλους, αλλά και το ερωτηματολόγιο που είναι διαθέσιμο στη πλατφόρμα για την καταγραφή των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Πέρα από την πλατφόρμα, έχουμε πραγματοποιήσει σειρά συναντήσεων εργασίας με τους τοπικούς περιβαλλοντικούς φορείς, τους παράκτιους Δήμους της Ηλείας και της Αχαΐας, αλλά και τη Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος, προκειμένου να ενημερωθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, αλλά και να μας μεταφέρουν τις θέσεις και τις προτάσεις τους. Έμφαση έχει δοθεί δε στην προβολή του έργου στα socialmedia, στο website των δύο οργανισμών, αλλά και στην αποστολή δελτίων τύπου στα τοπικά μέσα. Σημαντικότερη δράση ευαισθητοποίησης είναι η πραγματοποίηση δύο ενημερωτικών ημερίδων, μια στην Αχαΐα και μια στην Ηλεία. Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβρη η ημερίδα στην Πάτρα, ενώ η δεύτερη ημερίδα, παρότι είχε προγραμματιστεί να γίνει στον Πύργο, λόγω και του έντονου ενδιαφέροντος που υπέδειξε ο Δήμος, έλαβε χώρα τελικώς διαδικτυακά τη Πέμπτη 26 του μήνα, λόγω των υγειονομικών μέτρων, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος και των Δήμων του Ν. Ηλείας».

***Το πρόγραμμα ActiveCitizensFund για την Ελλάδα, ύψους €12εκ, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEAGrants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος ActiveCitizensFund στην Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.