Τα έργα υποδομών και μεταφορών που χρηματοδοτεί το νέο ΕΣΠΑ

Της Ντίνας Καράτζιου/

Το σχέδιο χρηματοδότησης σε Υποδομές και Μεταφορές μέσω του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος 2021- 2017  διαρθρώνεται σε δέκα άξονες. Ποιες είναι οι προτεραιότητες, ποια είναι τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν, και ποιες οι νέες πηγές άντλησης ρευστότητας.

Στους δέκα άξονες του Επιχειρησιακού Προγράμματος Υποδομών και Μεταφορών, καταγράφονται έργα που αφορούν την  ανάπτυξη προσβάσιμων, υψηλής ποιότητας, πολυτροπικών, ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή, έξυπνων και βιώσιμων υποδομών και μεταφορικών συστημάτων τα οποία θα συμβάλλουν στην επίτευξη των μετρήσιμων στόχων σε επίπεδο Χώρας, Περιφέρειας και ΕΕ.

Στρατηγική του ΕΣΠΑ 2021-2027 για τις Μεταφορές

Από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καταγράφεται, ότι η στρατηγική και η στοχοθεσία του ΕΣΠΑ 2021-2027 για τις Μεταφορές θα οριστικοποιηθεί λαμβάνοντας υπόψη την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων των συναρμόδιων Υπουργείων (Υποδομών-Μεταφορών & Ναυτιλίας), βάσει των σχετικών κανόνων επιλεξιμότητας και διαχείρισης καθενός από τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία: Δηλαδή του ΕΣΠΑ (ΕΠ και ΠΕΠ), του CEF ΙΙ (Ειδική Γραμμή Διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη-Connecting Europe Facility») του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) και άλλων ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, εθνικών προγραμμάτων.

Οι προτεραιότητες ανά τομέα Μεταφορών & Υποδομών

Οι προτεραιότητες και οι κύριες ανάγκες  που θα καλυφθούν σε επίπεδο έργων μετά την οριστικοποίηση της στρατηγικής του ΕΣΠΑ 2021-2027  διαμορφώνονται σύμφωνα στο κείμενο διαβούλευσης (Concept Paper) με τις υπηρεσίες της Ε.Ε ως εξής:

Στις οδικές μεταφορές:

Οι παρεμβάσεις που έχουν ήδη συγχρηματοδοτηθεί, αν και καλύπτουν σχεδόν το σύνολο του ηπειρωτικού κορμού του ΔΟΔ, χρειάζεται να συμπληρωθούν / αναβαθμισθούν με παρεμβάσεις στο βασικό και αναλυτικό ΔΟΔ στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα με στόχο να διασυνδεθούν λειτουργικά με το βασικό δίκτυο. Επίσης, απαραίτητη είναι η συγχρηματοδότηση παρεμβάσεων οδικής ασφάλειας.

Στις σιδηροδρομικές μεταφορές:

Οι παρεμβάσεις που έχουν ήδη συγχρηματοδοτηθεί βελτιώνουν την πολυτροπικότητα των μεταφορών, ωστόσο αναγνωρίζονται ελλείψεις στην κατεύθυνση αυτή. Για τον λόγο αυτό στο τέλος της ΠΠ 2014 -2020 θα είναι σε εξέλιξη έργα εφαρμογής του συστήματος διαχείρισης σιδηροδρομικής κυκλοφορίας ERTMS επί του συνολικού ΠΑΘΕ/Π, ενώ επιδιώκεται να έχουν ωριμάσει παρεμβάσεις επί (α) της Σιδηροδρομικής Εγνατίας στο τμήμα Θεσ/κη – Τοξότες, Τοξότες – Λιμένας Φίλιππος Νέας Καρβάλης Καβάλας (β) των τμημάτων του σιδηροδρομικού δικτύου Σέρρες – Ξάνθη – Αλεξανδρούπολη – Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, (γ) των συνδέσεων του ΠΑΘΕ/Π με ΒΙΠΕ και λιμάνια (Θεσσαλονίκη, Βόλος, Λαύριο), μέσω εκπονούμενων ήδη σχετικών μελετών.

Στις θαλάσσιες μεταφορές:

Το λιμενικό δίκτυο της χώρας χρήζει περαιτέρω ανάπτυξης με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των νησιών με έμφαση στη διασύνδεση μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα, ενώ οι δράσεις για την ασφάλεια ναυσιπλοΐας θα πρέπει να συμπληρωθούν με εγκατάσταση ή βελτίωση συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, συστημάτων / μέσων έρευνας και διάσωσης καθώς και με τη δημιουργία ή αναβάθμιση των υποδομών κρουαζιέρας.

Στις αεροπορικές μεταφορές

Στις αεροπορικές μεταφορές θα συνεχίζουν να είναι απαραίτητες οι παρεμβάσεις για την ασφάλεια της αεροναυτιλίας μέσω προμήθειας/ εγκατάστασης σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και επικοινωνιακών συστημάτων για ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.

Έργα καθαρών αστικών και προαστιακών μεταφορών στα δύο κύρια αστικά κέντρα της χώρας (Αθήνα και Θεσσαλονίκη)

Για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών απαιτείται η ανάπτυξη νέων γραμμών μετρό (Γραμμή 4 του Μετρό Αθήνας), η αναβάθμιση των υφιστάμενων (με προτεραιότητα στη Γραμμή 1 του Μετρό Αθήνας), καθώς και η ολοκλήρωση της ανανέωσης του στόλου των λεωφορείων Αθήνας και Θεσσαλονίκης, με μέσα πιο φιλικά προς το περιβάλλον

Η αρχιτεκτονική

Η αρχιτεκτονική του Ε.Π. Υποδομών Μεταφορών διαρθρώνεται σε δέκα συνολικά άξονες προτεραιότητας. Πέντε ε5 άξονες που θα συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και επιπλέον 5 αντίστοιχους Άξονες Προτεραιότητας από πόρους που θα διατεθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), ανάλογα με τις διαθέσιμες κατηγορίες περιφέρειας.

Άξονας Προτεραιότητας 1 (Ταμείο Συνοχής). Ανάπτυξη/Αναβάθμιση Διευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού Δικτύου

Ο Άξονας θα περιλαμβάνει:

*Έργα για την ολοκλήρωση του βασικού Σιδηροδρομικού Άξονα ΠΑΘΕ/Π, σε συνέργεια με το CEF ΙΙ, την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας του και την ολοκλήρωση της προσαρμογής του στο ERTMS.

*Έργα σιδηροδρομικών συνδέσεων με τα λιμάνια του βασικού και του αναλυτικού ΔΕΔ-Μ, με ΒΙ.ΠΕ., με εμπορευματικά κέντρα της χώρας.

*Έργα αναβάθμισης του υφιστάμενου σιδηροδρομικού δικτύου και κατασκευή νέων κλάδων (ανατολική σιδηροδρομική Εγνατία και διακλαδώσεων με τους λιμένες Καβάλας και Αλεξανδρούπολης) σύμφωνα με την ιεράρχηση του αρμόδιου Υπουργείου Πολιτικής ΥΠΥΜΕ.

*Επιδιώκεται η αξιοποίηση των πόρων Ταμείου Συνοχής  για την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας του Πολυτροπικού Διαδρόμου Μεταφορών Ανατολής/Ανατολικής Μεσογείου (Orient/East-Med Corridor) και τη σιδηροδρομική διασύνδεση της χώρας με τους κόμβους μεταφορών της Κεντρικής Ευρώπης.

ειδικοί Στόχοι

* Ανάπτυξη βιώσιμου, ανθεκτικού στην κλιματική αλλαγή, έξυπνου, ασφαλούς και διατροπικού ΔΕΔ-Μ

*Ανάπτυξη βιώσιμης, ανθεκτικής στην κλιματική αλλαγή, έξυπνης, ασφαλούς και διατροπικής εθνικής, περιφερειακής και τοπικής κινητικότητας, με καλύτερη πρόσβαση σε ΔΕΔ-Μ και διασυνοριακή κινητικότητα.

Άξονας Προτεραιότητας 2 (ΕΤΠΑ) – Ανάπτυξη/ Αναβάθμιση Διευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού Δικτύου

Ο άξονας 2 θα περιλαμβάνει έργα συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον ΑΠ 1, ανάλογα με τους διατιθέμενους πόρους και τις κατηγορίες περιφέρειας ΕΤΠΑ, προκειμένου να επιτευχθεί η κάλυψη των βασικών προτεραιοτήτων του ΕΠ.

Άξονας Προτεραιότητας 3 (Ταμείο Συνοχής) – Ανάπτυξη / Αναβάθμιση Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου

Ο Άξονας θα περιλαμβάνει:

*Έργα ολοκλήρωσης τμημάτων του βασικού και αναλυτικού Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου της ηπειρωτικής χώρας που έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται κατά την ΠΠ 2014-2020

*Νέα έργα για την περαιτέρω ανάπτυξη / αναβάθμιση του βασικού και αναλυτικού Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου της ηπειρωτικής χώρας, με έμφαση στην ολοκλήρωση – όπου απαιτείται – διασυνοριακών συνδέσεων και σε έργα λειτουργικής διασύνδεσης του υφιστάμενου αναλυτικού δικτύου.

*Νέα έργα για την περαιτέρω ανάπτυξη / αναβάθμιση του αναλυτικού Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου της νησιωτικής χώρας, με έμφαση στις μεγάλες νησιωτικές περιφέρειες.

*Οδικές συνδέσεις διευρωπαϊκών λιμανιών και αεροδρομίων της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας.

*Ευφυή συστήματα οδικών μεταφορών .

*Έργα βελτίωσης της συνδεσιμότητας των Περιφερειών με τα ΔΕΔ-Μ της χώρας.

*Παρεμβάσεις παθητικής και ενεργητικής οδικής ασφάλειας εντός και εκτός ΔΕΔ-Μ.

Επιδιώκεται η αξιοποίηση των πόρων Ταμείου Συνοχής για τη βελτίωση της προσπελασιμότητας και της διασύνδεσης περιοχών της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας. Την άρση της απομόνωσης, τη μείωση της επίδρασης της περιφερειακότητας των γεωγραφικά απομονωμένων και απρόσιτων περιοχών, τη βελτίωση των επίπεδων οδικής ασφάλειας.

ειδικοί Στόχοι

*Ανάπτυξη βιώσιμου, ανθεκτικού στην κλιματική αλλαγή, έξυπνου, ασφαλούς και διατροπικού ΔΕΔ-Μ

*Ανάπτυξη βιώσιμης, ανθεκτικής στην κλιματική αλλαγή, έξυπνης, ασφαλούς και διατροπικής εθνικής, περιφερειακής και τοπικής κινητικότητας, με καλύτερη πρόσβαση σε ΔΕΔ-Μ και διασυνοριακή κινητικότητα.

Άξονας Προτεραιότητας 4 (ΕΤΠΑ) – Ανάπτυξη / Αναβάθμιση Διευρωπαϊκού Οδικού Δικτύου

Ο άξονας 4 θα περιλαμβάνει έργα συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον άξονα 3, ανάλογα με τους διατιθέμενους πόρους και τις κατηγορίες περιφέρειας ΕΤΠΑ, προκειμένου να επιτευχθεί η κάλυψη των βασικών προτεραιοτήτων του ΕΠ.

Άξονας Προτεραιότητας 5 (Ταμείο Συνοχής) – Θαλάσσιες μεταφορικές υποδομές και ασφάλεια ναυσιπλοΐας / αεροναυτιλίας

Ο Άξονας θα περιλαμβάνει :

*Έργα λιμενικών υποδομών του Διευρωπαϊκού Δικτύου με σκοπό την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών .

*Βελτίωση της ασφάλειας των λιμενικών εγκαταστάσεων.

*Παρεμβάσεις ασφάλειας της ναυσιπλοΐας, με εγκατάσταση ή βελτίωση συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας και συστημάτων / μέσων έρευνας και διάσωσης.

*Παρεμβάσεις ασφάλειας της αεροναυτιλίας, μέσω προμήθειας/ εγκατάστασης σύγχρονων συστημάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και επικοινωνιακών συστημάτων για ικανοποίηση των απαιτήσεων του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.

*Οι παρεμβάσεις θα συνδυαστούν με προώθηση της χρήσης καθαρών καυσίμων, την εγκατάσταση πληροφοριακών συστημάτων για την περιβαλλοντική διαχείριση και παρακολούθηση των λιμένων, καθώς και τη λειτουργική διαχείριση των υπηρεσιών τους.

*Στόχος είναι η βελτίωση της συνδεσιμότητας των νησιών μεταξύ τους και με την ηπειρωτική χώρα, σύμφωνα με τις ανάγκες επανασχεδιασμού των ακτοπλοϊκών / εμπορευματικών μεταφορών, με γνώμονα τις θαλάσσιες λεωφόρους στην Μεσόγειο και την ανάγκη μεγαλύτερης εμπλοκής των εθνικών μεταφορών στο διευρωπαϊκό δίκτυο.

ειδικοί στόχοι

* Ανάπτυξη βιώσιμου, ανθεκτικού στην κλιματική αλλαγή, έξυπνου, ασφαλούς και διατροπικού ΔΕΔ-Μ

*Ανάπτυξη βιώσιμης, ανθεκτικής στην κλιματική αλλαγή, έξυπνης, ασφαλούς και διατροπικής εθνικής, περιφερειακής και τοπικής κινητικότητας, με καλύτερη πρόσβαση σε ΔΕΔ-Μ και διασυνοριακή κινητικότητα.

Άξονας Προτεραιότητας 6 (ΕΤΠΑ) – Θαλάσσιες μεταφορικές υποδομές και ασφάλεια ναυσιπλοΐας / αεροναυτιλίας

Ο άξονας 6 θα περιλαμβάνει έργα συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον άξονα 5, ανάλογα με τους διατιθέμενους πόρους και τις κατηγορίες περιφέρειας ΕΤΠΑ, προκειμένου να επιτευχθεί η κάλυψη των βασικών προτεραιοτήτων του ΕΠ.

Άξονας Προτεραιότητας 7 (Ταμείο Συνοχής) – Αναβάθμιση της αστικής κινητικότητας

Στον Άξονα περιλαμβάνονται:

*Επέκταση των δικτύων ηλεκτροκίνητων μέσων μεταφοράς σταθερής τροχιάς (Γραμμή 4 του Μετρό Αθήνας και Προαστιακές συνδέσεις)

*Προμήθεια στόλων λεωφορείων φιλικών προς το περιβάλλον

*Άλλες παρεμβάσεις βιώσιμης αστικής κινητικότητας σε μεσαίου μεγέθους αστικά κέντρα

*Επιδιώκεται η συνέχιση/ υλοποίηση έργων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και η προώθηση της βιώσιμης πολυτροπικής αστικής κινητικότητας με υλοποίηση παρεμβάσεων με μέσα φιλικά προς το περιβάλλον.

Eιδικός στόχος: Προαγωγή της βιώσιμης πολυτροπικής αστικής κινητικότητας.

Άξονας Προτεραιότητας 8 (ΕΤΠΑ) – Αναβάθμιση της αστικής κινητικότητας

Ο άξονας προτεραιότητας 8 θα περιλαμβάνει έργα συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον άξονα 7, ανάλογα με τους διατιθέμενους πόρους και τις κατηγορίες περιφέρειας ΕΤΠΑ, προκειμένου να επιτευχθεί η κάλυψη των βασικών προτεραιοτήτων του ΕΠ.

Άξονας Προτεραιότητας 9 (Ταμείο Συνοχής) – Τεχνική Βοήθεια

Στον Άξονα περιλαμβάνονται δράσεις που στοχεύουν στην έγκαιρη και άρτια ολοκλήρωση της προετοιμασίας των έργων που πρόκειται να υλοποιηθούν από το Πρόγραμμα, στην αποτελεσματική υλοποίησή τους μέσω της παροχής τεχνικών συμβουλευτικών υπηρεσιών. Στη στήριξη των εμπλεκόμενων στο Πρόγραμμα Υπουργείων και των Υπηρεσιών τους (Υποδομών και Μεταφορών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής). Στη στήριξη των Φορέων-Δικαιούχων στο πλαίσιο των δράσεων που πρόκειται να υλοποιήσουν, στην αποτελεσματική πληροφόρηση του κοινού – των δυνητικών δικαιούχων – των κοινωνικών εταίρων – των επιχειρήσεων, και στη διάχυση των καλών πρακτικών αξιοποιώντας την εμπειρία που έχει αποκτηθεί από τις προηγούμενες Προγραμματικές Περιόδους.

Άξονας Προτεραιότητας 10 (ΕΤΠΑ) – Τεχνική Βοήθεια

Ο άξονας προτεραιότητας 10 θα περιλαμβάνει έργα συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον άξονα 9, ανάλογα με τους διατιθέμενους πόρους και τις κατηγορίες περιφέρειας, προκειμένου να επιτευχθεί η κάλυψη των βασικών προτεραιοτήτων του ΕΠ.

Μπορείτε να δείτε το Concept Paper του Επιχειρησιακού Προγράμματος Υποδομών –Μεταφορών 2021-2027  εδώ