Τα μνημεία του Μινωικού πολιτισμού και το αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου

Του Νίκου Γ. Μωραϊτάκη, αρχαιολόγος MSc, νομικός.

nikos@moraitakis.com

Για την αποτελεσματική προώθηση της υποψηφιότητας του Μινωικού Πολιτισμού είναι σκόπιμη και αναγκαία η προβολή  όλων των πτυχών και εκφάνσεών του, ώστε να σχηματίσει ο κάθε κριτής μια σφαιρική εικόνα της περίοπτης θέσης του στον εν ευρεία εννοία αρχαίο χώρο, καθώς και αυτής που επιδιώκεται επίσημα να καταλάβει στο παγκόσμιο πολιτιστικό στερέωμα.

Ενόψει τούτου σημειώνω ότι δύο είναι οι βασικές συνιστώσες, με τις οποίες ο Μινωικός Πολιτισμός γίνεται αντιληπτός στο ευρύ κοινό και στην επιστημονική έρευνα, πρώτον από το πλήθος των οικοδομικών καταλοίπων που έχουν εντοπιστεί και αναδεικνύονται ανά την Κρητική επικράτεια και δεύτερον από τον τεράστιο αριθμό των κινητών ευρημάτων που διαρκώς επίσης έρχονται στο φως από την αρχαιολογική σκαπάνη και φιλοξενούνται στα διαρκώς αυξανόμενα σε αριθμό μουσεία της Μεγαλονήσου.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου έχουν αποθησαυρισθεί  χιλιάδες κινητά ευρήματα όλων των περιόδων της Μινωικής τέχνης και τεχνικής, γεγονός που το καθιστά το σημαντικότερο στο είδος του σε όλο τον κόσμο και μοναδική σε πλούτο κιβωτό του Μινωικού Πολιτισμού. Ενός πολιτισμού του οποίου τα αρχαιολογικά τεκμήρια που φιλοξενεί τον αναγορεύουν ως έναν από τους επιφανέστερους και επιδραστικούς του αρχαίου κόσμου. Ξενάγηση στους θησαυρούς της Μινωικής Τέχνης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Δείτε εδώ στο ecopress

Ανάμεσα στα πρώτα δηλαδή τα οικοδομικά κατάλοιπα, εξέχουσα θέση κατέχουν τα πολυσύνθετης κατασκευής και λειτουργίας ανάκτορα των κατά τόπους ηγεμόνων και οι παρόμοιες με αυτά επαύλεις των λοιπών αξιωματούχων.

Ειδικότερα αναφέρομαι στα παγκόσμιας αναγνώρισης και αναγνωρισιμότητας ανάκτορα της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων και της Ζάκρου, καθώς και η βασιλική έπαυλη της Αγίας Τριάδας, αποτελώντας αδιάψευστα τεκμήρια του υψηλού επιπέδου πολιτισμού που είχε αναπτυχθεί σε αυτά.

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα υπό ανασκαφική διερεύνηση και μελέτη πολλά υποσχόμενα ανάκτορα της Κυδωνίας στο Καστέλι Χανίων, της Ζωμίνθου στον Ψηλορείτη (περιοχή Ρεθύμνου), του Γαλατά στήν Πεδιάδα Ηρακλείου και του Πετρά  στη Σητεία Λασηθίου, που σύντομα ελπίζουμε και αυτά να αναδειχθούν και να γίνουν ευρύτερα γνωστά.  Εκτός όμως από τα ανάκτορα έχουν εντοπισθεί και αρκετοί μινωικοί οικισμοί, ιερά κορυφής και άλλοι ποικιλόμορφοι χώροι λατρείας, ταφικά μνημεία και νεκροταφεία, λιμενικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια και άλλοι χώροι που στο σύνολό τους συγκροτούν τη μνημειακή ταυτότητα του Μινωικού Πολιτισμού, όπως εμφαίνονται – εντελώς ενδεικτικά ελλείψει χρόνου – στις εικόνες που με την πιο κάτω σειρά ακολουθούν, όπως της Τυλίσου Ηρακλείου με τα τρία μικρά ανακτορικά μέγαρα, του οικισμού της Βασιλικής Λασηθίου, της έπαυλης στου Νήρου Χάνι Ηρακλείου, του υστερομινωικού θολωτού τάφου των Μαργαριτών Ρεθύμνου, του οικισμού των Γουρνιών Λασηθίου, της έπαυλης του Σκλαβόκαμπου Ηρακλείου, του οικισμού στο λιμάνι του Κομμού Ηρακλείου, του Παλαίκαστρου Λασηθίου, του οικισμού Βαθύπετρου  Ηρακλείου με το άθικτο σωζόμενο πατητήρι, του οικισμού και νεκροταφείου στον Μόχλο Λασηθίου, της Αμνισού με την Έπαυλη των Κρίνων, του οικισμού Νεροκούρου Χανίων, του οικισμού Αποδούλου Ρεθύμνου, των πρωτοποριακών θολωτών τάφων της Μεσαράς Ηρακλείου και του μεγαλύτερου ίσως νεκροταφείου της εποχής στο Αιγαίο στο Φουρνί Ηρακλείου.

Πέραν των πιο πάνω, ενδεικτικά, επαναλαμβάνεται, και επιγραμματικά περιγραφομένων μνημείων, τη σπουδαιότητα του Μινωικού Πολιτισμού υπογραμμίζουν και τεκμηριώνουν τα χιλιάδες κινητά ευρήματα που βρέθηκαν σε αυτά και έχουν σήμερα αποθησαυρισθεί στα αρχαιολογικά μουσεία και των τεσσάρων νομών της Κρήτης.

Τα αντικείμενα αυτά καλύπτουν όλους τους τομείς της εκλεπτυσμένης τέχνης και της υψηλής τεχνικής που είχαν αναπτύξει οι Μινωίτες σε ολόκληρη τη διάρκεια των περίπου χιλίων πεντακοσίων ετών της ανεξίτηλης παρουσίας των στη Μεγαλόνησο που σημάδεψε την ιστορία του τόπου μας και του κόσμου εν γένει. Τα περισσότερα φιλοξενούνται στα αρχαιολογικά μουσεία Ηρακλείου και Χανίων και εκτείνεται η παραγωγή αυτών χρονικά σε όλες τις μινωικές χρονικές περιόδους.

Ιδιαίτερο στο αρχαιολογικό μουσείο του Ηρακλείου, το δίκαια θεωρούμενο ως το «κατεξοχήν μουσείο του Μινωικού πολιτισμού» και το πλουσιότερο σε μινωικές αρχαιότητες στον κόσμο, ο φιλάρχαιος επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει ένα πανόραμα του υλικού πολιτισμού που ανέπτυξαν οι Κρήτες μέσω των χιλιάδων τεχνέργων που προβάλλονται στις καλαίσθητες προθήκες, σοφά κατανεμημένες ως προς το περιεχόμενο ανάλογα με την εποχή και τη θεματική που πραγματεύονται. Ειδικότερα, τα εκθέματα αυτά αφορούν  την κεραμική, τη λιθοτεχνία, τη μεταλλουργία, τη χρυσοτεχνία, την πηλοπλαστική, την μικροτεχνία, τη σφραγιδογλυφική, τη διακόσμηση, τη ζωγραφική κ.ά. (εμφανίζονται στο PowerPoint φωτογραφίες με αντιπροσωπευτικά εκθέματα κατά χρονολογική σειρά από τα αρχαιότερα προς τα μεταγενέστερα (Πρωτομινωική Ι υποπερίοδο μέχρι και την Υστερομινωική ΙΙΙ Α), όπως  ένα αμφικωνικό κύπελλο, ένα πήλινο ομοίωμα σκάφους, μια ραμφόστομη προχόη, σειρά από κοσμήματα πρώιμης χρυσοτεχνίας, το κόσμημα με τις μέλισσες, περίτεχνο καμαραϊκό αγγείο, ομοίωμα οικίας, ο δίσκος της Φαιστού, κεφαλή σκήπτρου με μορφή λεοπάρδαλης,  αγαλματίδιο της θεάς των όφεων,  κοσμήματα (κυρίως περιδέραια), το φερόμενο ως «ζατρίκιο», σύνολο διπλών πελέκεων, ειδώλιο ταυροκαθάπτη,  ρυτό σε σχήμα ταυροκεφαλής, χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι με παράσταση «δενδρολατρείας», ομοιώματα εσωτερικού οικίας και χορευτών, ο «πρίγκηπας  των κρίνων», αγαλματίδιο «λατρευτή», τελετουργικά αγγεία από τη Ζάκρο, η πρόχους του Πόρου, η γνωστή παράσταση Ταυροκαθαψίων, το χρυσό σφραγιστικό «δακτυλίδι του Μίνωα», η σαρκοφάγος της Αγίας Τριάδας και η «Παριζιάνα».

Συνοψίζοντας θεωρώ ότι η παράθεση των πιο πάνω δικαιολογεί  την ευπρόσωπη υποβολή της περί υποψηφιότητας αίτησης και δικαιώνει την εύλογη προσδοκία για την αποδοχή της.

Διότι, αν όντως είναι τιμή για τον Μινωικό πολιτισμό να συμπεριληφθεί στην UNESCO, επίσης αποτελεί τιμή για την UNESCO  να συμπεριλάβει στις δέλτους της τον Μινωικό Πολιτισμό!

-Το κείμενο αποτελεί ομιλία του κου Νίκου Γ. Μωραϊτάκη στην Ημερίδα με θέμα: «H ένταξη του Μινωικού Πολιτισμού στους προστατευόμενους πολιτισμούς της UNESCO» που διοργάνωσε η Παγκρήτιος Ένωση, σε συνεργασία με την Επιτροπή Πρωτοβουλίας Μινωικός Πολιτισμός UNESCO την Τετάρτη 26 Απριλίου 2023 Στη Λέσχη Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων Ρηγίλλης 1 & Βασιλίσσης Σοφίας, Αθήνα.Δείτε εδώ στο ecopress

Ο ομιλητής κατά την έναρξη της ομιλίας του συνεχάρη  την Παγκρήτιο Ένωση για τη διοργάνωση της Ημερίδας και ευχαρίστησε την Επιτροπή Πρωτοβουλίας για την επιλογή του ως ομιλητή. Κατά την παρουσίαση της ομιλίας του εμφανίστηκαν στο PowerPoint οι αντίστοιχες φωτογραφίες.

*Νίκος Γ. Μωραϊτάκης, αρχαιολόγος MSc., νομικός. Απόφοιτος του Α΄Λυκείου Αθηνών και είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πτυχιούχος φιλολογικού τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πτυχιούχος του  τμήματος Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης (κατεύθυνση αρχαιολογίας) της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος  Μεταπτυχιακού τίτλου  σπουδών με ειδίκευση στην Προϊστορική αρχαιολογία του Πανεπιστημίου Αθηνών.