Τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά έργα, που χρηματοδοτεί το νέο ΕΣΠΑ

Της Ντίνας Καράτζιου/

Σε έξι Άξονες Προτεραιότητας περιγράφονται οι στρατηγικοί τομείς και συνακόλουθα τα έργα που θα υποστηρίξει χρηματοδοτικά το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή» της περιόδου 2021-2027.

Ποια είναι τα εμβληματικά έργα και πως εξειδικεύονται οι στόχοι και οι παρεμβάσεις  στον τομέα του Περιβάλλοντος που θα προκύψουν με την αξιοποίηση πόρων από τα Διαθρωτικά Ταμεία.

Οι έξι άξονες του Επιχειρησιακού Προγράμματος  «Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγής» της περιόδου 2021-2027 καταγράφονται στο «Concept Paper» του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Ο στόχος του Concept Paper είναι διπλός,: Αφενός αποτελεί το αρχικό κείμενο διαβούλευσης με τους εταίρους και αφετέρου, αποτελεί κείμενο συζήτησης με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Επίσης, αυτό το «κείμενο διαλόγου» με την Ε.Ε για το νέο ΕΣΠΑ που αφορά το Περιβάλλον, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Ανάπτυξης & Επενδύσεων, τίθεται και στη διάθεση φορέων, επιστημονικών, κοινωνικών, οικονομικών φορέων και πολιτών, με στόχο την καταγραφή των απόψεων και των προτάσεών τους, οι οποίες με την σειρά τους θα συμβάλλουν στην εξειδίκευση της στρατηγικής και των δράσεων του ΕΠ «Περιβάλλον, Ενέργεια & Κλιματική Αλλαγή».

Η αρχιτεκτονική του  Επιχειρησιακού Προγράμματος  για το Περιβάλλον

Η αρχιτεκτονική του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή» της περιόδου 2021-2027 βασίζεται στη λογική της απλούστευσης και της αποτελεσματικής διαχείρισης κατά την υλοποίηση του Ε.Π. Εξειδικεύοντας τους στόχους του νέου Επιχειρησιακού Προγράμματος σε επίπεδο Στρατηγικής και με την επιφύλαξη της κατανομής των πόρων μεταξύ ΕΤΠΑ και Ταμείου Συνοχής, οι προτεινόμενοι Άξονες Προτεραιότητας, διαμορφώνονται ως εξής.

Άξονας Προτεραιότητας  1: «Ενεργειακή απόδοση – Προώθηση ΑΠΕ – Ενεργειακές Υποδομές»

Οι επιλογές πολιτικής στον τομέα της Ενέργειας αφορούν στα εξής έργα και παρεμβάσεις

*Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων

* Προώθηση της αυτονομίας με αξιοποίηση ΑΠΕ για αυτοπαραγωγή και συστημάτων αποθήκευσης, στη χρήση ΑΠΕ για θέρμανση και ψύξη, στην ενεργειακή μετάβαση σε «καθαρές» μορφές ενέργειας, αξιοποίησης εγχωρίων ενεργειακών πηγών o Ενεργειακή ασφάλεια και διασύνδεση o Παρεμβάσεις ηλεκτροκίνησης

* Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, υποδομών και διεργασιών σε επιχειρήσεις

*Παροχή κινήτρων σε Μικρομεσαίες επιχειρήσεις για σχεδιασμό, ανάπτυξη και προσαρμογή συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής, θερμικής και ψυκτικής ενέργειας από ΑΠΕ

* Στήριξη εφαρμογής καινοτόμων μεθόδων που αφορούν νέα, εξελιγμένα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, νέα υλικά και τεχνολογίες

*Παροχή κινήτρων σε Μικρομεσαίες επιχειρήσεις για σχεδιασμό, ανάπτυξη και προσαρμογή έξυπνων ενεργειακών συστημάτων, δικτύων και εξοπλισμού αποθήκευσης

*Ενεργειακή αυτονομία κτιριακού δυναμικού μέσω παθητικών συστημάτων ενέργειας

* Ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων, δικτύων και εξοπλισμού αποθήκευσης σε τοπικό επίπεδο o Ενσωμάτωση ΑΠΕ σε κτίρια (π.χ. φωτοβολταϊκά σε στέγες) και προώθηση βιοκλιματικού σχεδιασμού (δυνατότητα ενσωμάτωσης και σε διατηρητέα κτίρια και περιοχές ειδικής προστασίας)

* Παροχή κινήτρων για την εφαρμογή των έξυπνων ενεργειακών συστημάτων.

Άξονας Προτεραιότητας  2: «Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή»

Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και αντιμετώπισή των επιπτώσεών της, ο προσανατολισμός των δράσεων αφορά στα εξής:

* Παρακολούθηση των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής στους οικοτόπους και ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών

* Αντιμετώπιση των φαινομένων ερημοποίησης και διάβρωσης των εδαφών o Συστήματα παρακολούθησης καταστροφών, ετοιμότητας, προειδοποίησης και ανταπόκρισης o Μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή

* Προστασία πράσινων υποδομών για την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. o Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ανθεκτικότητα των τοπίων που βρίσκονται σε φάση μετάβασης o

*Καταγραφή της κλιματικής αλλαγής και αξιολόγηση της επίδρασης του Αστικού Περιβάλλοντος στην κλιματική αλλαγή.

Άξονας Προτεραιότητας  3: «Αστική Αναζωογόνηση»

Ο συγκεκριμένος άξονας που αφορά την προστασία και αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος με έμφαση στην αειφόρο και ισόρροπη ανάπτυξή του, προβλέπει στις παρακάτω παρεμβάσεις:

*Αστική αναζωογόνηση και ενίσχυση πράσινων υποδομών σε αστικές περιοχές και βελτίωση της προσβασιμότητας

* Παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε αστικές περιοχές o Παρακολούθηση και έλεγχος θορύβου σε αστικές περιοχές.

* Ενίσχυση της βιοποικιλότητας, των πράσινων και μπλε υποδομών στο αστικό περιβάλλον και τη μείωση της ρύπανσης, στην λογική της δημιουργίας συνεχών δικτύων και της ενσωμάτωσης των αστικών κενών o Ενίσχυση της ενσωμάτωσης πράσινων χώρων στο κτιριακό απόθεμα (ιδιωτικό και δημόσιο) o Ενίσχυση της προσβασιμότητας και της βιώσιμης κινητικότητας στο δομημένο περιβάλλον o Ενίσχυση της αστικής εφοδιαστικής αλυσίδας (χωροθέτηση κέντρων συνδυασμένης αποθήκευσης και διανομής)

* Δημιουργία θυλάκων αστικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας σε σχέση με τις κεντρικές λειτουργίες των πόλεων

* Προώθηση «έξυπνων» εφαρμογών στον δημόσιο χώρο και στα κτίρια με στόχο την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων

*Λειτουργική διασύνδεση χώρων μέσω αστικών αναπλάσεων και ενίσχυσης της προσβασιμότητας των χώρων o Ένταξη ποδηλατικών διαδρομών και τμημάτων ήπιας κυκλοφορίας στον αστικό ιστό

* Παρακολούθηση της επίδρασης του αστικού περιβάλλοντος στη διαφοροποίηση του οικοσυστήματος και στη δημιουργία μικροκλίματος

*Προώθηση δημιουργίας συστημάτων αστικού πρασίνου για την ενίσχυση παροχής οξυγόνου.

Άξονας Προτεραιότητας  4: «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων – Μετάβαση στη Κυκλική Οικονομία»

Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων προβλέπονται έργα και παρεμβάσεις στους παρακάτω τομείς.

* Ενημέρωση – ευαισθητοποίηση – διαχείριση διαλογής αποβλήτων στην πηγή

* Διαλογή – επεξεργασία προ διαλεγμένων οργανικών αποβλήτων σε όλη την χώρα

* Ολοκλήρωση εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων – διαχείριση παραγωγής ενέργειας – δευτερογενή καύσιμα, σύμφωνα με τις Κοινοτικές Οδηγίες περί Κυκλικής Οικονομίας

* Μετάβαση στην κυκλική οικονομία

* Μονάδες διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων

*Αποκατάσταση ρυπασμένων χώρων

* Επανάχρηση νερού μονάδων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων

*Διαχείριση ιλύος μονάδων βιολογικής επεξεργασίας λυμάτων

* Ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση με την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό σχετικών υποδομών και τη χρήση έξυπνων τεχνολογιών

*Δράσεις για την ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών σε σχέση με την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, αλλά και δράσεις για τον περιορισμό της χρήσης πλαστικών

*Δράσεις ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης για ΜμΕ σε θέματα κυκλικής οικονομίας, με έμφαση στην περιβαλλοντολογική, κοινωνική και εταιρική διακυβέρνηση για τη μέτρηση της βιωσιμότητας και του κοινωνικού αντίκτυπου (ESG: Environmental / Social / Governance) των επενδύσεων

*Ενίσχυση της κυκλικής επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω της αύξησης πρακτικών κυκλικής οικονομίας (τρόφιμα, πλαστικά, διαχείριση και αξιοποίηση αποβλήτων αστικών περιοχών, επαναχρησιμοποίηση δομικών υλικών, κτλ.).

* Μείωση ενεργειακού αποτυπώματος των επιχειρήσεων μέσω προώθησης της κυκλικότητας στις μεθόδους παραγωγής

*Παροχή κινήτρων για επιχειρήσεις που επενδύουν σε περιβαλλοντικές τεχνολογίες.

* Επανάχρηση αντικειμένων καθημερινής χρήσης σε συνδυασμό με δημιουργία κοινωνικών και επιχειρηματικών δικτύων (π.χ. δίκτυα επισκευής πόλης).

Άξονας Προτεραιότητας  5: «Διαχείριση Αστικών Λυμάτων και Υδάτινων Πόρων»

Σημαντικές παρεμβάσεις που θα  υλοποιηθούν, είναι:

* Ορθολογική διαχείριση υδατικών πόρων

* Παροχή πόσιμου νερού με επάρκεια και ποιότητα σε όλη την χώρα

* Παρακολούθηση ποιότητας επιφανειακών και υπογείων υδάτων

* Ολοκλήρωση διαχείρισης αστικών λυμάτων σε α, β και γ κατηγορίες οικισμών

*Αναβάθμιση ποιοτικών εκροών σε λειτουργούντα συστήματα επεξεργασίας αστικών λυμάτων o Αναθεώρηση ΣΔΛΑΠ & Αναθεώρηση ΣΔΚΠΛ.

* Επανάχρηση του νερού σε κτιριακές υποδομές (γκρι και μαύρο νερό)

* Ολοκλήρωση των Θαλάσσιων Χωροταξικών Πλαισίων o Προστασία, ανάδειξη και διευθέτηση των υδατορεμάτων.

Άξονας Προτεραιότητας  6: «Προστασία της Βιοποικιλότητας»

*Προστασία της βιοποικιλότητας και των δασών.

*Ολοκλήρωση και λειτουργία του νέου πλαισίου παρακολούθησης των περιοχών Natura 2000

*Βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ειδών τύπων και οικοτύπων –

*δημιουργία συστήματος για την μόνιμη παρακολούθηση τους

Εμβληματικά έργα στρατηγικής σημασίας

Στο Concept Paper του Επιχειρησιακού Προγράμματος  «Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγής» καταγράφονται μία σειρά έργων με τον χαρακτηρισμό, ως «εμβληματικά έργα στρατηγικής σημασίας», για τα οποία αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα και ο στρατηγικός στόχος έναρξης και ολοκλήρωσής τους. Πρόκειται για τα εξής:

*Ολοκλήρωση Μονάδων Επεξεργασίας στερεών αποβλήτων με γνώμονα την Κυκλική Οικονομία, ιδίως στην Αττική και Κεντρική Μακεδονία.

*Αποκατάσταση Ρυπασμένων Χώρων (π.χ. Κίρκη, Μάτι).

Υλοποίηση των έργων διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων.

*Υλοποίηση έργων ύδρευσης με παρεμβάσεις αποκατάστασης της κακής ποιότητας των δικτύων υποδομής, ιδίως σε μεγάλες πόλεις.

*Ολοκλήρωση των έργων διαχείρισης αστικών λυμάτων στους Οικισμούς της Ανατολικής Αττικής.

*Παρακολούθηση της ποιότητας των Επιφανειακών και Υπογείων Υδάτων.

Ενεργειακή Αναβάθμιση σημαντικών Δημόσιων και Ιδιωτικών κτιρίων καθώς και Νοσοκομειακών Μονάδων σε μεγάλες Πόλεις.

*Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, υποδομών και διεργασιών σε επιχειρήσεις.

*Ενεργειακές υποδομές, ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων, δικτύων και εξοπλισμού αποθήκευσης

*Αύξηση της συνολικής παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ και της συμμετοχής τους σε θέρμανση και ψύξη

*Ενεργειακή μετάβαση των νησιών σε «καθαρές» μορφές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης και της ηλεκτροκίνησης, αξιοποίηση εγχωρίων ενεργειακών πηγών και ενίσχυση της διασύνδεσης μεταξύ τους ή με το ηπειρωτικό σύστημα.

*Παράκτια ηλεκτρική διασύνδεση πλοίων σε μεγάλα λιμάνια (cold Ironing).

*Παροχή κινήτρων σε ΜμΕ για σχεδιασμό, ανάπτυξη και προσαρμογή επιχειρήσεων στον πράσινο μετασχηματισμό.

Έργα Phasing

Υπογραμμίζεται επίσης η ολοκλήρωση έργων Phasing (τμηματικών έργων) από την Προγραμματική Περίοδο 2014 -2020.  Πρόκειται για τα εξής έργα:

*Ολοκλήρωση έργων Ενεργειακών Αναβαθμίσεων σε Νοσοκομεία και Αθλητικές Εγκαταστάσεις.

*Ολοκλήρωση έργων υποδομών δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας

*Ολοκλήρωση έργων διαχείρισης Υδατικών Πόρων

*Ολοκλήρωση έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (ΜΕΑ, ΜΕΒΑ, Πράσινα Σημεία).

1η Διαβούλευση του ΕΠ «Περιβάλλον, Ενέργεια & Κλιματική Αλλαγή 2021-2027»

Δεδομένης της σημαντικότητας του Προγράμματος σε εθνικό επίπεδο και την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή, επιστημονικών, κοινωνικών, οικονομικών, φορέων, οργανώσεων και πολιτών, ήδη είναι ενεργή η  1η Διαβούλευση του Ε.Π «Περιβάλλον, Ενέργεια & Κλιματική Αλλαγή 2021-2027», η οποία θα διαρκέσει έως τις 22 Ιανουαρίου 2020.  Στόχος, η καταγραφή των απόψεων και των προτάσεών τους, οι οποίες θα συμβάλλουν στην εξειδίκευση της στρατηγικής και των δράσεων του Προγράμματος.

Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να απαντήσουν σε ένα αναλυτικό επιχειρηματικό ερωτηματολόγιο που περιλαμβάνει τις νέες προκλήσεις, προτεραιότητες, στοχεύσεις και ενδεικτικές δράσεις, όπως περιγράφονται στο κείμενο διαλόγου με την Ε.Ε για το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον, Ενέργεια & Κλιματική Αλλαγή( Concept Paper).

Μπορείτε να δείτε το concept paper εδώ και το Ερωτηματολόγιο εδώ