Τα πεζοδρόμια της Αθήνας: ένα συνεχιζόμενο θέατρο του παραλόγου

Από τον Βασίλη Σγούτα*

Στη σημερινή Αθήνα πεζοδρόμιο σημαίνει δρόμος μετ’ εμποδίων, και αφού σκοτεινιάσει, υποφωτιζόμενος δρόμος μετ’ εμποδίων. Δειγματολόγια πλακών, ανασηκωμένες πλάκες, κάθε λογής τρύπες και εμπόδια!  Αυτή είναι η πραγματική εικόνα των πεζοδρομίων. Πότε επιτέλους θα αντικαταστήσει ο Δήμος τις ολισθηρές κίτρινες αυλακωτές πλάκες πεζοδρομίου; Τι περιμένει;

Πεζοδρόμιο στην Κατεχάκη

Πεζοδρόμια

Είμαστε μάρτυρες ενός θεάτρου του παραλόγου που συνεχίζει να παίζεται στα πεζοδρόμια της Αθήνας, με θύματα τους πολίτες αυτής της πόλης. Όλα άρχισαν λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξηλώθηκαν τα πεζοδρόμια ολόκληρων περιοχών, άσχετα αν ήταν σε καλή ή όχι κατάσταση, και αντικαταστάθηκαν με νέα. Παρακολουθήσαμε μία καταστροφική μανία χωρίς προηγούμενο. Αντικαταστάθηκαν ακόμα και ατόφια καμπύλα μαρμάρινα κράσπεδα εξαιρετικής τεχνικής και ποιότητας. Η προχειρότητα και οι κακοτεχνίες των νέων πεζοδρομίων είναι ιδιαίτερα εμφανείς στα κεκλιμένα τμήματα όπου οι κίνδυνοι ατυχημάτων είναι ακόμα μεγαλύτεροι.

Αθηναϊκά κάγκελα ή πεζοδρόμια μετ’ εμποδίων;

Πολύ συχνά έχει κανείς την αίσθηση ότι περπατάει πάνω σε ένα δειγματολόγιο πλακών και υλικών πεζοδρομίων. Για την επιλογή των πλακών έχουν γράψει πολλοί. Όπως για το, ιδιαίτερα δυσάρεστο στο βάδισμα βάθος 45 χιλ. των αυλακώσεων στις οδεύσεις για τυφλούς. Τα προβλήματα που δημιουργούν αυτές οι βαθιές αυλακώσεις, ακόμα και στους τυφλούς, είναι προφανή, ιδιαίτερα με βροχή. Αξίζει να σταθεί κανείς και να παρατηρήσει σε τι βαθμό οι περιπατητές, οι μητέρες με καροτσάκια, τα άτομα με κινητικά προβλήματα, όλοι αποφεύγουν τις πλάκες αυτές και συχνά προτιμούν να περπατήσουν στην άσφαλτο. Γιατί τέτοια εμμονή σε ένα τόσο πρόδηλα ακατάλληλο τύπο πλάκας; Υπάρχουν, εξ’ άλλου, τόσα παραδείγματα πιο φιλικών πλακών με λογικές αυλακώσεις, όπως στη Πλατεία Βαρνάβα στον Δήμο Ταύρου, σε σταθμούς του ΗΣΑΠ και στο ιστορικό κέντρο του Δήμου της Αθήνας όπου βρίσκει κανείς πλάκες που είχαν επιλεγεί με πιο ανθρωποκεντρικά κριτήρια. Και όλοι αυτοί που βλαστημάνε για τις ολισθηρές, συνήθως κίτρινες, αυλακωτές πλάκες, φωνές βοώντων στην έρημο του αυτοδιοικητικού μηχανισμού θα παραμείνουν.

Πλάκες πεζοδρομίου με τισ γνωστές ολισθηρές αυλακώσεις

Το μεγάλο πρόβλημα των πεζοδρομίων της Αθήνας για πεζούς, ΑμεΑ και ειδικότερα για τους τυφλούς, είναι η απελευθέρωση, στο μέτρο του εφικτού, των πεζοδρομίων από τα πάσης φύσης εμπόδια που, ανεξέλεγκτα στην ουσία, τοποθετούνται από δημόσιους φορείς και παρόδιους ιδιώτες, ή και τρίτους. Οι περισσότεροι πεζόδρομοι, ακόμα και μερικά πεζοδρόμια, έχουν γίνει χώροι ευκαιριακής στάθμευσης και οδοί διέλευσης δίτροχων, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους πεζούς. Στη σημερινή Αθήνα πεζοδρόμιο σημαίνει δρόμος μετ’ εμποδίων, και αφού σκοτεινιάσει, υποφωτιζόμενος δρόμος μετ’ εμποδίων.

Πεζοδρόμια με εμπόδια – και που δεν υπάρχουν;

Το αυτονόητο θα ήταν να ξεκινούσαν οι Δήμοι από ένα νοικοκύρεμα των πεζοδρομίων, με δύο λόγια την εξάλειψη των παγίδων – τρύπες, ανισοσταθμίες κλπ. Αυτό, όμως, δεν είναι αντικείμενο μεγάλων εργολαβιών. Θέλει κόπο και φροντίδα. Πρέπει να ενσκήψει κανείς στις πραγματικές ανάγκες των πεζών σε όλες τις περιοχές της Αθήνας, προνομιούχες και μη, γιατί οι λιγότερο προνομιούχες είναι αυτές που έχουν και τις μεγαλύτερες ανάγκες. Όλα, τελικά, είναι θέματα ιεράρχησης προτεραιοτήτων και πολιτικής βούλησης. Καμιά φορά και πολιτικού κόστους.

Ένα σωστά μελετημένο πεζοδρόμιο στην Οδό Βαλτινών

Ποιος τελικά θα λογοδοτήσει στους πολίτες της Αθήνας για όλες αυτές τις λαθεμένες επιλογές για τα πεζοδρόμια; Δεν είναι τα πάντα ανώνυμα. Κάποιοι τα εισηγήθηκαν, κάποιοι τα ενέκριναν. Έχουμε δικαίωμα να ξέρουμε περισσότερα για τον τρόπο που λαμβάνονται και υλοποιούνται οι αποφάσεις και για τον τρόπο που ξοδεύονται τα χρήματά μας.

*Βασίλης Σγούτας: Αρχιτέκτων. Μετά την Νότιο Αφρική και το Ιράκ, σταδιοδρομεί από το 1961 ως εταίρος του Κώστα Σγούτα και από το 1999 με τον Δημήτρη Σγούτα. Αντιπρόεδρος ΣΑΔΑΣ 1983-1984, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ 1984-2006, Πρόεδρος Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) 1999-2002, και από το 2019 Επίτιμος Πρόεδρός της. Το 2007 θεσπίστηκε το Vassilis Sgoutas Prize το οποίο απονέμεται ανά τριετία σε αρχιτέκτονες με έργο σε περιοχές κάτω από το όριο της φτώχειας. Το βιβλίο του A Journey with the Architects of the World (Jovis Verlag, 2017) έχει μεταφραστεί στην κινεζική.

-Πηγή του κειμένου είναι το βιβλίο του Βασίλη Σγούτα με τίτλο: «Ένας Αθηναίος για την πόλη του» από  τις εκδόσεις ΠΛΕΘΡΟΝ

-Φωτογραφίες: Χαράλαμπος Λουιζίδης, Κατερίνα Γληνού.

-Eξώφυλλο: Βάσω Αβραμοπούλου / Α4 Design